Salerno
| Salerno Salerno | |
|---|---|
 Salerno - pogled sa brda iznad grada | |
 Zastava | |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Italija |
| Regija | Kampanija |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | |
| — | 140.363 |
| — gustina | 2.380,65 st./km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 40° 41′ 00″ S; 14° 46′ 00″ I / 40.683333° S; 14.766667° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 4 m |
| Površina | 58,96 km2 |
  Salerno Salerno na karti Italije | |
| Ostali podaci | |
| Gradonačelnik | Vinćenco da Luka |
| Poštanski broj | 84121–84135 |
| Pozivni broj | 089 |
| Registarska oznaka | SA |
| Veb-sajt | |
| www.comune.salerno.it | |
Salerno (ital. Salerno) je grad u Italiji. Salerno je drugi po veličini i značaju grad pokrajine Kampanije u južnom delu države i glavni grad istoimenog Okruga Salerno.
Salerno je poznat po veoma starom evropskom univerzitetu, Medicinskoj školi u Salernu, koja je predstavljala značajan izvor medicinskih znanja u srednjem veku.
Neposredno zapadno od grada počinje Amalfitska obala, deo priobalne zone izuzetnih prirodnim i kulturnih vrednosti sa nizom malih veoma slikovitih naselja sa izuzetno bogatom prošlošću (Amalfi, Pozitano). Zbog svega ovoga Amalfitska obala je postala deo svetske baštine UNESKOa.
Geografija[uredi | uredi izvor]
Salerno se nalazi u južnoj Italiji. Od prestonice Rima grad je udaljen 270 km južno, a od Napulja 55 km jugoistočno.
Reljef[uredi | uredi izvor]
Salerno se razvio u južnom delu Kampanije, na severnom kraju istoimenog Salernske ravnice, koju pravi reka Sele, koja se nekih 20ak kilometara južno uliva u more. Salerno je pravi primorski grad, koji u širokom luku izlazi na Salernski zaliv, deo Tirenskog mora. Iznad grada se strmo izdižu Kampanjski Apenini, pa je veći deo grada na veoma strmom tlu.
Klima[uredi | uredi izvor]
Klima u Salernu je sredozemna klima. Salerno je jedan od najosunčanijih gradova u državi. Letnje temparutre su oko 23 °C, a zimske oko 8 °C. Količina padavina na godišnjem proseku je 1.000 mm/m².
Vode[uredi | uredi izvor]
Salerno je pravi primorski grad, koji u širokom luku izlazi na Salernski zaliv, deo Tirenskog mora. Najliža reka je Sele, koja se nekih 20ak kilometara južno uliva u more.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Praistorija i antika[uredi | uredi izvor]
Područje oko Salerna nastanjeno je još od praistorijskih vremena. Prvi izvesni znaci ljudskog prisustva datiraju iz 9. i 6. veka p. n. e. Samnitsko-etrurski grad Irna je tu postojao. To naselje je predstavljalo luku za trgovinu Etruraca sa grčkim kolonijama južno: Posidonijom i Elejom. Sa rimskom prisutnošću u Kampanji Irna je gubila značaj. Zamenjena je rimskom kolonijom Salernum (Salernum ), koja se razvila oko početnog utvrđenja. Novi grad je postepeno izgubio vojni značaj i postao je trgovačko središte, koje je bilo povezano sa Rimom preko Vija Popilije. Pod Dioklecijanom u 3. veku Salerno je postao upravno sedište.
Srednji vek[uredi | uredi izvor]
I početkom srednjeg veka, tokom 5. veka Salerno ostaje značajno središte pod Ostrogotima. Tokom 6. veka trajao je Gotski rat (535—552). Vizantija je pobedila Gote i ovladala ovm područjem do 568. godine, tj. do dolaska Langobarda. Kao i mnogi južni gradovi (Geta, Sorento, Amalfi) Salerno je dugo odolevao Langobardima. Pao je 646. godine i postao je deo vojvodstva Benevento. Pod Langobardima Salerno je dostigao svoj vrhunac. Areči II je premestio 774. godine sedište vojvodstva u Salerno sa ciljem da izbegne osvajanje Karla Velikoga sa severa i da osigura nadzor nad strateški važnim područjem oko Salerna. Pod Arečijem Salerno je postao središte za izučavanje sa čuvenom Medicinskom školom. Langobardski vojvoda je naredio da se grad utvrdi. Salerno je 839. godine postao nezavisan od Beneventa. Oko 1000. godine. Žaimar IV je priključio gotovo celu južnu Italiju i vladao je iz Salerna. Saraceni su stalnim napadima izazivali nestabilnost. Osim toga i unutrašnji nemiri su slabili Salerno.
Normani pod Robertom Gviskarom su 13. decembra 1076. godine osvojili Salerno i okončali su stogodišnju lombardsku vlast. Robert Gviskar se pre osvajanja oženio Žaimarovom ćerkom. Tada je izgrađena veličanstvena katedrala u arapsko-gotskom stilu. Medicinska škola u Salernu se smatra najstarijom medicinskom ustanovom na Zapadu. Henrik IV izvršio najezdu u ime svoje žene Konstance Sicilijanske, koja je bila naslednica ovog područja. Salerno se 1191. predao i obećao lojalnost već na vesti o nadolazećoj vojsci. Arhiepiskop grada je bio ogorčen i prešao je u Napulj, koji je odolevao opsadi. S druge strane 1194. g. Napulj i gotovo cela južna Italija su se predali, a Salerno je odolevao. Kada je Salerno pao, Henrik IV je opljačkao grad i Salerno je tada izgubio svoj značaj. Henrik je bio sa razlogom ljut na Salerno, jer je Konstancu Sicilijansku dao građanima na čuvanje, a oni su ga izdali, a nju predali Tankredu Sicilijanskom. Henrikov sin Fridrih II je još više umanjio značaj Salerna u korist Napulja. Tada je osnovan Univerzitet u Napulju. Nakon Anžujskog osvajanja grad je ulepšan skulpturama Bobačija Piperna.
Salerno je bio čuven po medicinskoj školi ili nizu škola. U 11. veku Salerno je bio naširoko poznat kao središte medicinskog znanja u zapadnoj Evropi, na sličan način kako je Aleksandrija bila u antičkom svetu. Oko 1060. godine benediktinski monah Konstantin Afrički je stigao u opatiju Monte Kasino, 100 mi (160 km) severno od Salerna. Prevodio je mnoge medicinske tekstove antičke Grčke i Rima sa jedinih preživelih arapskih prevoda na latinski. Od tih tekstova su bili očuvani jedino arapski prevodi. Od 14. veka nadalje razvili su se moćni lokalni feudalni gospodari kneževi Sanservina. Postali su i delovali su kao gospodari područja.
Novi vek[uredi | uredi izvor]
Tokom 15. veka Salerno je bio poprište borbi Anžujaca i Aragonaca, a mesni vladari su bili sad na jednoj sad na drugoj strani. Početkom 16. veka poslednji Sansevino kneževi su došli u sukob sa Aragoncima, pa su izgubili sve, a počeo je i razdoblje upropaštavanja grada. Kuga i potres su pogodili grad 1656. godine, 1688. godine, 1694. godine. U 18. veku dolazi do polaganog oporavka i kraja španske vladavine. Salerno je nakon Napoleonovog uspeha u Italiji 1799. godine postao deo Partenopenske republike, koja je nasledila Napuljsku kraljevinu. Vladari su postali Žozef Bonaparta i Žoašen Mira. Mira je zatvorio čuvenu Salernsku medicinsku školu.
Salerno je od 1860. godine postao deo novoosnovane Italije. U septembru 1943. godine u Salerno su se iskrcali saveznici. Od februara do jula 1944. godine kratkotrajna italijanska vlada Pjetra Badolja imala je sedište u Salernu.
Geografija[uredi | uredi izvor]
| Klima (Salerno) | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Pokazatelj \ Mesec | Jan. | Feb. | Mar. | Apr. | Maj | Jun | Jul | Avg. | Sep. | Okt. | Nov. | Dec. | God. |
| Srednji maksimum, °C (°F) | 13,6 (56,5) |
14,4 (57,9) |
17,3 (63,1) |
20,4 (68,7) |
24,6 (76,3) |
28,7 (83,7) |
31,6 (88,9) |
31,7 (89,1) |
28,5 (83,3) |
24,1 (75,4) |
18,8 (65,8) |
15,3 (59,5) |
31,7 (89,1) |
| Srednji minimum, °C (°F) | 7,3 (45,1) |
7,6 (45,7) |
9,2 (48,6) |
12,0 (53,6) |
15,3 (59,5) |
18,9 (66) |
21,1 (70) |
21,2 (70,2) |
19,0 (66,2) |
15,9 (60,6) |
11,7 (53,1) |
9,3 (48,7) |
7,3 (45,1) |
| Količina padavina, mm (in) | 151,5 (59,65) |
112,3 (44,21) |
91,1 (35,87) |
80,7 (31,77) |
51,9 (20,43) |
38,2 (15,04) |
28,6 (11,26) |
34,8 (13,7) |
84,3 (33,19) |
127,2 (50,08) |
151,9 (59,8) |
155,0 (61,02) |
1.107,5 (436,02) |
| [traži se izvor] | |||||||||||||
Stanovništvo[uredi | uredi izvor]
Prema rezultatima popisa stanovništva 2011. u opštini je živelo 132.608 stanovnika.[1]
| 1931. | 1936. | 1951. | 1961. | 1971. | 1981. | 1991. | 2001. | 2011. |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 61.141 | 67.186 | 90.970 | 117.363 | 155.496 | 157.385 | 148.932 | 144.078 | 132.608 |
2008. godine. Salerno je imao preko 140.000 stanovnika, 3 puta više kao na početku 20. veka (značajan rast za italijanske pojmove). Poslednjih decenija broj stanovnika u gradu stagnira, ali se gradska predgrađa povećavaju. U gradu ima malo stranog stanovništva (oko 2%), mahom iz istočne Evrope.
Privreda[uredi | uredi izvor]
Privreda Salerna je oslonjena na servisnom sektoru i turizmu. Većina gradske industrije nije preživela ekonomsku krizu 70-ih. Luka u Salernu je jedna od najaktivnijih na Tirenskom moru. Prevozi se 7 miliona tona robe godišnje.
Znamenitosti[uredi | uredi izvor]
Grad ima očuvano staro gradsko jezgro sa brojnim vrednim građevinama. Međutim, zapadna okolina Salerna, Amalfitska obala, pod zaštitom UNESKOa, je mnogo poznatija i turistički posećenija.
- Katedrala posvećena Sv. Mateji, u romanskom stilu iz 11. veka.
- Crkva svetog Benedikta je deo manastira iz 7-9. veka. Nakon saracenskoga razaranja 884. ponovo je izgrađena.
- Crkva Svetog Đorđa je najpoznatija barokna crkva u Salernu zbog jako značajnih freski iz 17. veka. Povezana je sa jednim od najstarijih manastira iz 9. veka.
- Areči zamak je veliki zamak koji nadzire grad sa 300 m visokog brda. Langobard Areči II ga je proširio na već postojećoj rimsko-vizantijskoj konstrukciji.
- Terasena zamak je izgradio Robert Gviskar od 1076—1086. Ostali su samo mali ostaci nakon potresa iz 1275.
- Palata Davosa iz 17, veka
Partnerski gradovi[uredi | uredi izvor]
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
Gradska katedrala -
Zamak Areči -
Poznata promenada Lungomare -
Gradsko pozorište Verdi -
Gradska marina -
Gradski park -
Minervina fontana -
Crkva Anuncijata
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Statistiche I.Stat”. ISTAT. 28. 12. 2012.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Geografske | |
| Ostale | |
