Spisak diverzantskih napada NOVJ decembra 1943.
Diverzantska dejsva predstavljaju deo protivosovinskih dejstava NOVJ. Njihov cilj je nanošenje štete protivniku, otežavanje njegovih pokreta, izazivanje nesigurnosti i vezivanje znatnih osovinskih snaga u odbrambenim zadacima. Tokom decembra 1943. veoma jake osovinske snage pod komandom Druge oklopne armije izvodile su opsežne operacije protiv glavnih snaga NOVJ (Zimske operacije). U tom kontekstu, diverzantski napadi predstavljali su, uz otvorena borbena sučeljavanja, operacije i brojne partizanske napade manjeg obima, značajan elemet u opštem naporu za iscrpljivanje osovinskih snaga i preuzimanja inicijative.
| datum | mesto | opis akcije |
|---|---|---|
| 1. decembra | Kod Mrzlih Vodica blizu Delnica | 10. slovenačka (ljubljanska) brigada 18. divizije NOVJ napala i, posle kraće borbe, uništila nemački oklopni automobil iz Sušaka. Poginulo je 9 i zarobljena su 2 nemačka vojnika. |
| 1. decembra | Aleksandrovac | U varošicu upale 2. južnomoravska NO brigada i jedna četa Jastrebačkog NOP odreda, te zapalile arhivu sreza, opštine, finansijske i poreske uprave i zaplenile veću količinu materijala iz rasadnika, poljoprivredne škole i bolnice. |
| 1. decembra | Ičići kod Opatije | 9. istarska partizanska četa napala karabinijersku stanicu i zarobila 6 karabinijera. |
| 1. decembra | Selo Jesenjsko Cerje kod Lepoglave | 1. bataljon Zagorskog NOP odreda napao delove Pavelićeve gardijske brigade koji su Paveliću obezbeđivali put za Lepoglavu. Bataljon se posle tročasovne borbe povukao, uz gubitke od 2 mrtva i 3 ranjena, a ustaše su, za odmazdu, pobile u selu 35 Lica (među kojima i sedmoro dece od 2—16 godina starosti) i opljačkale i popalile više kuća. |
| 2. decembra | Na putu Danilovgrad - Nikšić kod sela Krstac | 1. bataljon 5. crnogorske udarne brigade napao kolonu od 15 kamiona nemačke 181. pešadijske divizije. Poginulo je i ranjeno 60 nemačkih vojnika. Zaplenjeno je i uništeno 11 kamiona, a ostali su se probili, zahvaljujući pomoći iz Nikšića. Bataljon je imao 4 mrtva i 6 ranjenih. |
| 2. decembra | Između Ilače i Šidskih Banovaca | bataljon minom izbacio iz šina nemački vojni teretni voz sa ratnim materijalom i uništio lokomotivu i 8 vagona. |
| 2. decembra | Kod Lovrana u Istri | 9. istarska partizanska četa napala iz zasede nemački kamion i ubila 5 vojnika. |
| 3. decembra | Kod Stare Pazove | Delovi Diverzantskog udarnog bataljona GŠ NOV i PO za Vojvodinu minirali i razrušili 3 drumska mosta. |
| 3. decembra | Na Kupi kod Karlovca | 3. bataljon 1. kordunaškog NOP odreda minom porušio most i zarobio 13 domobrana koji su ga obezbeđivali. |
| 4. decembra | Između Šida i Gibarca | Delovi Diverzantskog udarnog bataljona GŠ NOV i PO za Vojvodinu minirali prugu i uništili lokomotivu i 10 vagona nemačkog transportnog voza. |
| 4. decembra | Kod Buđanovaca | Delovi Diverzantskog udarnog bataljona GŠ NOV i PO za Vojvodinu porušili most preko kanala Jarčine, zbog čega je saobraćaj vršen usporeno. |
| 4. decembra | Između Šida i Tovarnika | Delovi Diverzantskog udarnog bataljona GŠ NOV i PO za Vojvodinu minirali prugu i uništili jednu lokomotivu i po nekoliko vagona iz dve kompozicije. Nemačka policija je, za odmazdu, obesila 15 rodoljuba, |
| 4. decembra | Na putu Delnice - Mrzle Vodice | Jedinice 18. divizije NOVJ uništile iz zasede kamion sa 25 vojnika iz 194. puka nemačke 71. pešadijske divizije. |
| 5. decembra | Na železničkoj stanici Gradište kod Vinkovaca | Jedna četa Diljskog NOP odreda napala voz i uništila lokomotivu i 20 vagona, a zarobila 22 domobrana. |
| 6. decembra | Kod Koprivne na pruzi Pleternica - Kapela Batrina | Jedinice Požeškog NOP odreda napale voz i uništile lokomotivu i 4 vagona. Poginulo je 20, a zarobljeno 42 nemačka vojnika, domobrana i ustaše. |
| 7. decembra | Na putu Cerovlje - Dragoč kod Pazina | 10. istarska partizanska četa uništila 1 automobil i 3 motocikla sa prikolicom. Poginula su 2 nemačka oficira i 7 vojnika |
| 7. decembra | U Buzetu (Istra) | 4. istarska partizanska četa uništila ž. stanicu. |
| 8. decembra | Između Učke i Vranja kod Opatije | 9. istarska partizanska četa napala nemačku motorizovanu kolonu i uništila 1 kamion i 1 automobil. Poginuli su 21 nemački vojnik i 1 oficir, a oko 10 vojnika je ranjeno. Četa je imala 1 ranjenog. |
| 8. decembra | Između Bačinaca i Kukujevaca kod Šida | Delovi Diverzantskog udarnog bataljona GŠ NOV i PO za Vojvodinu minirali prugu i uništiti lokomotivu i 2 vagona. |
| 8. decembra | Kod Buzeta (Istra) | Minerska grupa 4. istarske partizanske čete uništila na pruzi 2 lokomotive i oštetila 3 vagona. |
| 8. decembra | Kod Drvenika (Makarska) | Naoružani brodovi „Biokovac“ i „Turist“ iz sastava 4. pomorsko-obalskog sektora Mornarice NOVJ napali ustaški brod „Jadro“ i posle kratke borbe prisilili ga na predaju, zarobivši 30 žandarma, 2 oficira i 10 mornara i zaplenivši brod sa 12 vagona životnih namirnica i opreme. |
| 9. decembra | U blizini Pasjaka kod Ilirske Bistrice | 1. istarska partizanska četa uništila iz zasede nemački kamion, automobil i motocikl. |
| 9. decembra | Na Drini u Višegradu | Pod borbom se povlačeći iz doline Lima i Uvca, pod pritiskom nemačke 1. brdske divizije. 5. udarna divizija NOVJ prešla most a potom ga porušila. |
| 10. decembra | U blizini sela Štefanje kod Čazme | Jedinice 2. brigade (moslavačke) 2. operativne zone NOV i PO Hrvatske sačekale u zasedi i razbile delove 3. bataljona domobranskog 2. pešadijskog puka i grupu nemačkih vojnika iz Narte. Zarobljena su 33 domobrana i 3 oficira, poginulo je 15 i ranjeno 5 domobrana i nemačkih vojnika. Brigada je imala 3 mrtva i 2 ranjena. |
| 10. decembra | Kod Hvara | Naoružani brod „NB 6" sa delovima Hvarske i Primorske flotile 4. pomorsko - obalskog sektora Mornarice NOVJ posle jednočasovne borbe zarobio neprijateljski motorni jedrenjak „Sv. Nikola“. Poginuli su 1 nemački podoficir i kapetan broda. |
| 10. decembra | U blizini sela Tabanovca između Kumanova i Preševa | Grupa boraca 1. kumanovskog partizanskog bataljona „Jordan Nikolov“ minirala prugu i uništila lokomotivu i 8 vagona nemačkog teretnog voza zbog čega je saobraćaj bio prekinut 24 časa. |
| 11. decembra | Između Martinaca i Laćarka | Delovi Diverzantskog udarnog bataljona GŠ NOV i PO za Vojvodinu minirali prugu i uništili lokomotivu i 4 vagona teretnog voza. |
| 11. decembra | Između Batajnice i Nove Pazove | Jedna grupa Diverzantskog udarnog bataljona GŠ NOV i PO za Vojvodinu minirala prugu i uništila lokomotivu i nekoliko vagona nemačkog transportnog voza. |
| 12. decembra | Kod Kokinca na pruzi Bjelovar - Velika Pisanica | Bilogorski NOP odred napao grupu od 70 nemačkih policajaca koji su obezbeđivali prugu, te ubio 8 i ranio 14 policajaca.. |
| 12. decembra | Kod sela Kami blizu Kukesa, u Albaniji | U rudnik hroma upala četa partizanskog bataljona „Bajram Curi“ i uništila nekoliko kompresora i motora a oštetila žičanu železnicu.. |
| 12. decembra | Između Putinaca i Golubinaca kod Stare Pazove | Jedna grupa Diverzantskog udarnog bataljona GŠ NOV i PO za Vojvodinu minirala prugu i uništila lokomotivu i nekoliko vagona. |
| 13. decembra | Na putu Breza - Klana kod Rijeke | 1. istarska partizanska četa napala iz zasede nemačku motorizovanu kolonu. Poginuo je 31 nemački vojnik i oštećena su 4 kamiona. |
| 13. decembra | Između Stare i Nove Pazove | Delovi Diverzantskog udarnog bataljona GŠ NOV i PO za Vojvodinu minirali prugu i uništili lokomotivu i nekoliko vagona teretnog voza. |
| 14. decembra | Između Litije i Zagorja na pruzi Ljubljana -Zidani Most | Minerska grupa 6 slovenačke udarne brigade Slavko Slander 4 (štajerske) operativne zone NOV i PO Slovenije minom uništila lokomotivu I 9 vagona teretnog voza. |
| 14. decembra | Kod Dekenješa | Na dravskom mostu jedinica brigade „Braća Radić“ napala domobransku stražu i zauzele sela Golu i Ždalu. Zarobljeno je 14 žandarma i domobrana, dok se ostatak neprijateljske posade povukao na mađarsku teritoriju. |
| 14. decembra | Kod Ilirske Bistrice | Delovi 1 bataljona 19. slovenačke brigade Srečko Kosovel 27 divizije (30. slovenačka divizija NOVJ) upali bez borbe u rudnik gline i uništili sve pumpe, trafostanicu i uređaje za proizvodnju. |
| 15. decembra | Kod Jazavice na pruzi Novska - Nova Gradiška | Jedinice Posavskog NOP odreda minirale prugu i napale voz. Poginulo je 5 nemačkih vojnika i 2 oficira, a zarobljono 18 domobrana, 2 nemačka vojnika i 2 ustaše. Posavski NOP odred je imao 1 ranjenog. |
| 15. decembra | Trst | Diverzantska grupa 19. slovenačke brigade Srečko Kosovel minirala tramvajsku prugu Trst - Opčine |
| 15. decembra | U Stražišču kođ Kranja | 1. i 2. bataljon 7. slovenačke udarne brigade France Prešern i delovi Gorenjskog NOP odreda teže oštetili tekstilnu fabriku „Heler“, zarobili tri stražara i zaplenili veću količinu tekstila. Istovremeno su zasede odbile pokušaj intervencije nemačkih snaga iz susednih mesta. |
| 15. decembra | Između Kumanova i Preševa | Grupa boraca 1. kumanovskog partizanskog bataljona „Jordan Nikolov“ porušila prugu na nekoliko mesta i uništila nekoliko vagona, zbog čega je saobraćaj bio prekinut 24 časa. |
| 16. decembra | Kod Sukošana (Zadar) | Mornaričke jedinice 3. pomorsko-obalskog sektora Mornarice NOVJ zarobile neprijateljski brod „Tomislav“ koji je isplovio iz Zadra da bi izbegao bombardovanje savezničke avijacije. |
| 16. decembra | Stara Pazova | U grupa mesnih partizana izvela atentat i likvidirala načelnika sreza u administraciji NDH. |
| 17. decembra | Između Kraljevaca i Putinaca kod Rume | Delovi 1. sremskog NOP odreda isekli 42 dvostruka tt stuba. |
| 17. decembra | Između Nove Pazove i Zemunskog Polja | Delovi 3. bataljona 1. sremskog NOP odreda isekli 98 tt stubova. |
| 18. decembra | Između Putinaca i Golubinaca kod Stare Pazove | 2. četa Diverzantskog udarnog bataljona GŠ NOV i PO za Vojvodinu minirala prugu i uništila lokomotivu i nekoliko vagona teretnog voza. |
| 18. decembra | Između Boljevaca i Jakova kod Zemuna | Borci 2. bataljona 1. sremskóg NOP odreda vatrom oborili nemački avion, zaplenivši 3 avionska mitraljeza sa 2.300 metaka, radio-stanicu i 350 signalnih raketa. |
| 18. decembra | U Rabelju kod Trbiža, u Italiji | U rudniku olova i kalaja delovi 3. bataljona 18 slovenačke (soške) brigade 27. divizije NOVJ uništili električnu centralu, crpnu stanicu i druga postrojenja, zbog čega je proizvodnja duže vremena obustavljena. |
| 18. decembra | U Zadarskom kanalu | 2 patrolna čamca Virske flotile 3. pomorskoobalskog sektora Mornarice NOVJ napali naoružani nemački brod koji je prevozio 150 vojnika i naneli mu teške gubitke u ljudstvu.. |
| 19. decembra | Na aerodromu Kurilovec kod Zagreba | Jedinice 28. udarne divizije NOVJ i Turopoljsko-posavskog NOP odreda napale nemačkodomobransku posadu. U tročasovnoj borbi je poginulo 20 neprljateljskih vojnika, zarobljeno 15 nemačkih vojnika i 1 oficir i 150 domobrana i 1 oficir, a oslobođeno 460 italijanskih vojnika koji su kao zarobljenici radili na aerodromu. Uništeni su. 1 tromotorni avion, 6 kamiona i hangari s većom količinom goriva. Kad su iz Zagreba pristigla nemačkoustaška pojačanja s tenkovima, jedinice NOVJ su se povukle uz gubitke od 4 mrtva i 16 ranjenih. |
| 19. decembra | Na pruzi Gornji Milanovac - Ljig | Delovi 1 šumadijskog NOP odreda porušili železničke stanice Ljutovnica i Srčanik. |
| 20. decembra | Kod Udore blizu Stoca | Jedan bataljon Južnohercegovačkog NOP odreda u zasedi, bez vlastitih gubitaka, uništio manju nemačku kolonu. Od oko 50 nemačkih vojnika ubijena su 32. Zaplenjeno je 6 p. mitraljeza, 15 automata i 14 pušaka i uništena su 3 kamiona. |
| 20. decembra | U blizini Kupinova u južnom Sremu | 2. bataljon 1. sremskog NOP odreda iz zasede napao nemačke žandarme koji su se prevozili iz sela Obreža. Poginula su 62 žandarma; zaplenjeno je: puškomitraljez, 2 automata, 26 pušaka, 4 pištolja i dosta druge opreme, dok je kamion sa prikolicom spaljen. Bataljon je imao 2 mrtva i 3 ranjena. |
| 20. decembra | Između Kumanova i Preševa | Grupa boraca 1. kumanovskog partizanskog bataljona „Jordan Nikolov“ porušila deo pruge i uništila lokomotivu i nekoliko v gona natovarenih oružjem. Saobraćaj je bio prekinut oko 24 časa. |
| 20. decembra | Između Sremske Mitrovice i Vognja | Jedinice 1. sremskog NOP odreda isekle 50 tt stubova. |
| 20. decembra | Kod rta Pelegrina na Hvaru | Patrolni čamci 4. pomorsko-obalskog sektora Mornarice NOVJ, u sadejstvu sa britanskim torpednim čamcima, zarobili 2 nemačka naoružana broda. |
| 21. decembra | Kod Žuglića na pruzi Mostar - Sarajevo | Delovi 9. krajiške udarne brigade i Ramskog NOP odreda 10. udarne divizije NOVJ oštetili oklopni voz i uništili teretni voz od 20 vagona s municijom i drugom ratnom opremom i namirnicama. Zbog brze intervencije nemačke i domobranske posade iz Konjica i Ostrošca izvučena je samo manja količina municije. |
| 21. decembra | U Baroševcu na pruzi Lajkovac - Aranđelovac | Privremena šumadijska NO brigada razbila četničku grupu, ubila 4 i zarobila 3 četnika, uništila putnički voz i demolirala skretnice i uređaje na ž. stanici. |
| 21. decembra | Između Vranjske Banje i Priboja | Diverzantska grupa 2. južnomoravskog NOP odreda minirala prugu i izbacila iz koloseka kompoziciju teretnog voza. |
| 21. decembra | Između Putinaca i Golubinaca kod Stare Pazove | 2. četa Diverzantskog udarnog bataljona GŠ NOV i PO za Vojvodinu minirala prugu i uništila lokomotivu i 4 vagona transportnog voza. |
| 22. decembra | Između Godoviča i Hotedršice kod Logateca | 2. bataljon 3. slovenačke udarne brigade „Ivan Gradnik“ 26. divizije NOVJ napao iz zasede nemačku kolonu i u kraćoj borbi ubio 35 nemačkih vojnika 1 28 konja i uništio putnički automobil. |
| 23. decembra | U Sibinju kod Slavonskog Broda | Jedinice Čehoslovačke NO brigade „Jan Žiška“ 12. divizije NOVJ napale nemačku motorizovanu kolonu. U desetočasovnoj borbi poginulo je 33 i zarobljeno 9 nemačkih vojnika, a spaljeno 98 kamiona i 20 motocikla. Brigada je imala 2 mrtva i 15 ranjenih. |
| 23. decembra | Kod Širinca blizu Ivanić-Grada | 2. brigada (moslavačka) 2. operativne zone NOV i PO Hrvatske minirala prugu i uništila lokomotivu i 6 vagona. Poginuli su 3 nemačka vojnika i 1 ustaša, a zarobljeni 35 domobrana, 3 ustaše i 2 nemačka vojnika. |
| 23. decembra | Između Badljevine i Omanovca kod Pakraca | Jedinice Daruvarskog NOP odreda napale iz zasede bataljon domobrana, te ubile 4 domobrana i 1 oficira, ranile 2 i zarobile 6 domobrana. |
| 24. decembra | U Gromačniku kod Slavonskog Broda | Delovi Čehoslovačke NO brigade „Jan Žiška“ 12. divizije NOVJ i Diljskog NOP odreda napali domobransku posadu kod skladišta municije, ali se, zbog jakog otpora iz bunkera, povukli uz gubitke od 6 mrtvih i 17 ranjenih. Neprijatelj je imao 9 ranjenih |
| 24. decembra | Kod sela Donja Ležeča blizu Divače | 1. bataljon 19. slovenačke brigade Srečko Kosovel minirao prugu Postojna - Trst i izbacio iz koloseka električni voz - 40 vagona, te 10 vagona natovarenih ugljem i drvenom građom zapalio i uništio oko 700 tona materijala. |
| 24. decembra | U rejonu Reber - Dobrnič - Tordnnkale - Mirna Peč | 5. slovenačka udarna brigada Ivan Cankar napala motorizovanu kolonu iz sastava nemačke 162. pešadijske divizije koja se kretala iz Žužemberka. Sutradan se nemačka kolona, uz velike gubitke, probila u Mirnu Peč i dalje za Novo Mesto, a jedinice 14. divizije NOVJ zaposele su Žužemberk i selo Dvor. |
| 24. decembra | U Lazini kod Jastrebarskog | Omladinska NO brigada „Joža Vlahović“ napala nemačku posadu, ali se, zbog pojačanja pristiglih iz Jastrebarskog, morala povući. Zarobljena su 24, a ranjena 4 nemačka vojnika. |
| 26. decembra | Pečenjevci na pruzi Leskovac - Niš | Na železničku stanicu 2. južnomoravska NO brigada napala bugarsku posadu, ali zbog otpora neprijatelja napad nije uspeo, kao ni pokušaj miniranja pruge. |
| 26. decembra | Bapska kod Šida | U selo - upali delovi 1. sremskog NOP odreda te ubili 10 ustaša i zaplenili 30 pušaka s municijom. |
| 27. decembra | U Prždevu i Klisuri kod Negotina, na Vardaru | Partizanski bataljon „Strašo Pindžur“ istovremeno napao nemačke delove za vezu i za protivavionsko osmatranje. Posle kraće borbe u sela Prždevu je poginulo 8 nemačkih vojnika i zaplenjeno 17 pušaka i druge ratne opreme, dok napad u sela Klisuri nije uspeo zbog intervencije bugarskih jedinica iz Kavadaraca i Demir-Kapije. |
| 27. decembra | Na putu Vranje - Bosiljgrad | Delovi 2. južnomoravskog NOP odreda posekli 30 tt stubova i električni vod Jelašnica - Surdulica i zaplenili bugarski kamion sa žitom. |
| 27. decembra | Između Rume i Vognja | Delovi Diverzantskog udarnog bataljona GŠ NOV i PO za Vojvodinu minirali prugu i uništili lokomotivu i 3 vagona teretnog voza. |
| 28. decembra | Kod Ravče na putu Vrgorac - Kozice | Jedinice Neretvanskog NOP odreda uništile iz zasede 3 kamiona i ubile 25 nemačkih vojnika, a zarobile 1 oficira. |
| 28. decembra | Između Kuzmina i Kukujevaca kod Sremske Mitrovice | Delovi Diverzantskog udarnog bataljona GŠ NOV i PO za Vojvodinu minirali prugu i uništili lokomtivu i 5 vagona teretnog voza s ratnim materijalom. |
| 28. decembra | Između Vranja i Vranjske Banje | Delovi 2. južnomoravskog NOP odreda srušili putnički most na Banjskoj reci. |
| 29. decembra | Kod Raštevića na putu Benkovac - Zemunik | 2. bataljon Otočkog NOP odreda napao 5 kamiona s nemačkim vojnicima. Poginulo je oko 30 nemačkih vojnika i uništena su 2 kamiona. Bataljon je imao 1 ranjenog. |
| 29. decembra | Između Nove Pazove i Batajnice kod Zemuna | Delovi Diverzantskog udarnog bataljona GŠ NOV i PO za Vojvodinu minirali prugu i uništili lokomotivu i 5 vagona. |
| 29. decembra | Na putu Lovinac - Medak | Jedinice 7. dalmatinske brigade 19. divizije NOVJ napale iz zasede nemačku motorizovanu kolonu i uništile 2 kamiona natovarena naftom. |
| 29. decembra | U Balama kod Rovinja | 3. istarska partizanska četa zarobila 13 karabinijera i zapalila opštinsku zgradu i 2 kamiona. |
| 30. decembra | Kod sela Moska na putu Trebinje - Bileća | 3. bataljon 3. hercegovačke udarne brigade 29. udarne divizije NOVJ iz zasede razbio borbenu grupu „Heš“ (oko dva bataljona nemačkih vojnika, domobrana i četnika). |
| 31. decembra | Ist | Na istočnoj obali ostrva naoružani brod „Jadran“ iz 3. pomorsko-obalskog sektora Mornarice NOVJ zarobio posadu od 24 nemačka mornara, 3 domobranska podoficira i 2 mornara s nasukanog minopolagača „Mosor“. |
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Bošnjak, Ljubomir (1983). DIVERZANTSKA DEJSTVA U NARODNOOSLOBODILAČKOM RATU 1941-1945. Beograd: Vojnoistorijski institut.
- HRONOLOGIJA NARODNOOSLOBODILAČKOG RATA 1941-1945 Arhivirano na sajtu Wayback Machine (18. januar 2012), Vojnoizdavački zavod, Beograd 1964, decembar 1943.