Sujeta
Sujeta ili sujetnost[2] je preterano verovanje u sopstvene mogućnosti ili privlačnost prema drugima. Pre 14. veka nije imala toliko narcističan prizvuk i samo je označavala puku beskorisnost ili uzaludnost.[3] Povezani termin hvalisavost ili slavoljublje danas se često smatra arhaičnim sinonimom za sujetnost, ali originalno je označavao „uzaludno hvalisanje [razmetanje rečima]”, odnosno neopravdano samohvalisanje;[4] mada, iako se reč slava danas vidi sa isključivo pozitivnim značenjem,[traži se izvor] latinska reč gloria (iz koje se ista izvodi; „glorija”) grubo znači upravo „samohvalisanje” i često se koristi kao negativna kritika.[5]
U religiji i filozofiji[uredi | uredi izvor]
U mnogim religijama, sujetnost (u svom modernom značenju) smatra se formom samoidolatrije u kojoj pojedinac poredi sebe s veličinom Boga zarad sopstvenog imidža, te tako postaje odvojen a vremenom možda i rastavljen od božanske blagodati, od Boga. U hrišćanskim učenjima, sujetnost odnosno gordost ili oholost smatra se primerom ponosa, jednim od sedam smrtnih grehova.
Filozofski govoreći, sujetnost se može odnositi u širem smislu na egotizam ili egoizam te na ponos. Fridrih Niče piše da je „sujetnost strah od originalnog pojavljivanja: tako je to nedostatak ponosa, ali ne nužno nedostatak originalnosti”.[7] Jedan od aforizama Mejsona Kulija je: „Sujeta dobro nahranjena je dobrotvorna. Sujeta gladna je zlobna.”[7]
Simbolizam[uredi | uredi izvor]
U zapadnjačkoj umetnosti, sujetu uglavnom simbolizuje paun, a u biblijskom smislu Bludnica vavilonska. Tokom renesanse, sujetnost je u pravilu predstavljala naga žena — ponekad kako sedi ili leži na kauču. Neguje svoju kosu češljem i pred ogledalom. Ogledalo ponekad drži demon ili puto. Simboli sujetnosti uključuju nakit, zlatne novčiće, torbicu i uglavnom samu figuru smrti.
Na svicima se često može naći natpis Omnia Vanitas („Sve je taština”), citat iz latinskog prevoda Knjige propovednikove.[8] Iako se ovaj izraz — sam oslikan u tipu životnog stila, vanitas (latinizam za „ispraznost”) — originalno nije odnosio na opsesiju nečijim izgledom nego na ultimativnu bezuspešnost ljudskih napora na ovom svetu, fraza ipak sumira kompletnu preokupaciju subjekta slike.
„Umetnik nas poziva da platimo verbalnu uslugu da je se osudi”, piše Edvin Malins, „nudeći nam punu dozvolu da balavimo nad njom. Ona se divi sebi u čaši, dok mi izlažemo sliku koja navodi na inkriminisanje nje kao druge vrste stakla — prozor — kroz koji mi provirujemo i tajno je želimo.”[9] Tema ležeće žene često se umetnički spaja sa nealegorijskom temom ležeće Venere.
U svojoj tabeli sedam smrtnih grehova, Hijeronim Boš predstavlja buržoasku ženu koja se sebi divi u ogledalu koji drži đavo. Iza nje je otvorena kutija nakita. Slika čije se autorstvo pripisuje Nikoli Turnijeu, koja visi u Ešmolovom muzeju, jeste An Allegory of Justice and Vanity (u prevodu: Alegorija pravde i sujete). Mlada žena drži vagu, koja simbolizuje pravdu; ne gleda u ogledalo ili lobanju na stolu koji se nalazi ispred nje. Poznata slika Johanesa Vermera, Devojka sa bisernom minđušom, ponekad se veruje da oslikava greh sujetnosti — pošto se mlada devojka ukrašavala ispred ogledala bez prethodnih pozitivnih alegorijskih atributa.
Sve je taština, autora Čarlsa Alana Gilberta (1873—1929), počiva na ovoj temi. Kao optička iluzija, slika predstavlja ono što izgleda nalik na veliku nasmejanu lobanju. Nakon detaljnijeg ispitivanja, otkriva se da je to mlada žena koja zuri u svoj odraz u ogledalu. U filmu Đavolji advokat, Satana (Al Pačino) tvrdi da je „sujeta njegov omiljeni greh”.
Takvi umetnički radovi služe da upozore posmatrača na efemernu (kratkotrajnu) prirodu mladalačke lepote, kao i na prolaznost i kratkotrajnost ljudskog života odnosno neizbežnost ili neupitnost smrti.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Vanitas" Still Life”. The Walters Art Museum. Arhivirano iz originala 14. 05. 2013. g. Pristupljeno 28. 10. 2017.
- ^ vokabular.org
- ^ Oxford English dictionary, reč vanity
- ^ Oxford English dictionary, reč vainglory »boasting in vain«
- ^ Oxford English dictionary, reč glory
- ^ „Daydreams”. The Walters Art Museum. Arhivirano iz originala 14. 05. 2013. g. Pristupljeno 28. 10. 2017.
- ^ a b Bartleby.com »vanity is the fear of appearing original: it is thus a lack of pride, but not necessarily a lack of originality« • »Vanity well fed is benevolent. Vanity hungry is spiteful.«
- ^ Hall, James (1974). Dictionary of Subjects & Symbols in Art. New York: Harper & Row. str. 318.
- ^ Edwin Mullins, The Painted Witch: How Western Artists Have Viewed the Sexuality of Women (New York: Carroll & Graf Publishers, Inc.) (1985). str. 62.–63. »The artist invites us to pay lip-service to condemning her while offering us full permission to drool over her. She admires herself in the glass, while we treat the picture that purports to incriminate her as another kind of glass—a window—through which we peer and secretly desire her.«
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
| Osobe koje su kategorizovale i opisale grehe |  | |
|---|---|---|
| U umetnosti i kulturi |
| |
| Povezan | ||
