Tropska kišna šuma

Zona džungle

Tropska kišna šuma (tropska vlažna šuma, vlažna tropska šuma, ekvatorijalna ili ekvatorska šuma, tropska prašuma, džungla; lat. Pluviisilvae) je evolutivno najstariji ekosistem na planeti Zemlji. Prostire se u zoni tropske kišne klime (Kepenova klasifikacija Af) u kojoj postoje neprekidni i optimalni uslovi temperature i vlage tokom cele godine. Tropske kišne šume zauzimaju velika prostranstva severno i južno od ekvatora − Amazonski basen, Gijana, istočni delovi centralne Amerike i Karipska ostrva, basen Konga, donji tok Nigera, područje Velikih afričkih jezera, istočni deo Madagaskara, jugozapadna Indija, Malajsko poluostrvo, Filipinska i Sundska ostrva, Nova Gvineja, severoistok Australije i tropska pacifička ostrva.

Osnovne karakteristike

Prilagođenost tropske kišne šume manifestuje se u večito zelenom tipu šume sa visokim drvećem i brojnim lijanama i epifitama. Drveće je jako visoko, sa visinama i preko 50 metara, a vegetacija je raspoređena u 4 do 5 vegetacionih spratova. Prizemni deo se nalazi u zoni senke sa svega 1/40 delova svetlosti u odnosu na zonu krošnji drveća. Raznolikost živog sveta je ekstremno visoka, te se na svega 3 km² može naći i do 400 različitih biljnih formacija. Iako tropske biljke pripadaju večnozelenom tipu vegetacije i na ovom području postoji periodizam koji se ogleda u postepenoj zameni lisne mase. Opadanje lišća nije uzrokovano klimatskim faktorima, već je individualno i zavisi od biljke do biljke. I proces cvetanja je takođe individualan kod svake biljke. Zahvaljujući svojim dugim stablima lijane su među najraširenijim biljnim zajednicama tropskih kišnih šuma, a njihova stabla mogu dostići dužine i do 300 metara.

Najrazvijenije tropske kišne šume su brazilske tropske šume, poznate i kao hileje.

Životinjski svet tropskih šuma je takođe veoma bogat i raznovrstan. U tropskim kišnim šumama živi više od polovine svih svetskih živih zajednica.

Klimatska zona tropskih kišnih šuma − Kepenova klasifikacija (Af)

Periodičnost u tropskim kišnim šumama

Kakaovac je tipična kauliflorična tropska vrsta

Iako tropske kišne šume pripadaju večnozelenom tipu vegetacije to ne znači da u njima ne dolazi do opadanja lišća i smene lisne mase. U vezi sa opadanjem lišća postoji čitav niz varijanti. Na jednoj strani je drveće kod koga lišće traje u proseku od jedne do dve godine i potom postepeno biva zamenjeno novim. Sa druge strane kod određenog drveća lišće opada odjednom i istovremeno, a potom u relativno kratkom periodu biva zamenjeno novim. Kod mnogih vrsta drveća do opadanja listova može doći i više puta u toku godine (i do 6 puta). Opadanje lišća kod drveća u tropskim kišnim šumama nije uslovljeno određenim godišnjim dobima već je individualno za svaku vrstu. Tako se dešava da dok je jedna vrsta drveća potpuno zelena, kod druge je u istom periodu krošnja delimično ili potpuno ogoljena. Nezavisnost listopada u odnosu na godišnja doba posebno se jasno manifestuje i u pojavi individualnosti kod istih vrsta, te se dešava da kod dva drveta iste vrste u neposrednoj blizini, jedno bude potpuno ogoljeno, a drugo pod lišćem. Postoji takođe i individualnost kod različitih grana istog drveta, dok na jednim granama postoji lišće, druge grane su gole. Kod nekih vrsta drveća uočeno je da je biljka u večito zelenom stanju u mladosti, a potom svaki put pred cvetanje zbacuje svoje lišće.

Kod cvetanja i plodonošenja situacija je ista kao i kod listopada, i ono je u potpunosti nezavisno od godišnjeg doba. Mada se kod vrsta sa kratkim trajanjem cvetanja, a takve su orhideje, cvetanje odvija istog dana na jako velikom području. Kod pojedinih vrsta orhideja cvetanje se odigrava u periodu od svega nekoliko sati, a ovakvo sinhronizovano i masovno cvetanje često je posledica delovanja spoljašnjih faktora (na primer nagle promene temperatura ili električna pražnjenja). U vezi sa cvetanjem postoji još jedna pojava karakteristična za biljke tropskih šuma, a to je da se cvetovi obrazuju izvan osnovne mase listova, neposredno na starijm granama i stablu. Ova pojava se naziva kauliflorija (grč. καυλός − stablo i lat. flos − cvet) U tropima je registrovano postojanje preko 1.000 različitih vrsta kaulifloričnog drveća, među kojima su kakaovac (Theobroma cacao), hlebno drvo (Artocarpus), abonos (Diospyros), čitav niz fikusa (Ficus) i drugi. Sama pojava kauliflorije nije u potpunosti objašnjena, a pretpostavlja se da je reč o jednoj primitivnoj osobini pri kojoj su generativni (cvetovi) i vegetativni asimilacioni organi na biljci prostorno razdvojeni.

Osnovne florističke karakteristike

Daskasto korenje kod tropskog drveća

Izuzetno povoljni uslovi i nesmetan razvoj kroz dugo geološko vreme omogućili su nastanak složene i veoma raznovrsne formacije tropskih kišnih šuma koje odlikuje izuzetno florističko bogatstvo. To florističko bogatstvo ne ogleda se samo u ukupnom broju vrsta u oblasti rasprostranjenja tropskih kišnih šuma, već pre svega u pojavi da se na jednoj maloj površini nalazi veliki broj različitih vrsta. Tako se u prašumama Brazila na površini od svega 3 km² može naći i preko 400 različitih vrsta drveća. Poređenja radi, u celoj Evropi registrovano je postojanje oko 250 vrsta drveća i krupnijeg žbunja. U rezervatu Buntenzorg na Javi na površini od 280 hektara registrovano je oko 250 različitih vrsta drveća. U vezi sa tim retka je pojava da se u tropskim kišnim šumama mogu pronaći, jedno kraj drugog, dva drveta koja pripadaju istoj vrsti. Zbog velikog broja različitih vrsta drveća, gornji rub tropske prašume poprima oblik krivudave linije. Sa druge strane šume umerenih predela koje su formirane od znatno manjeg broja edifikatora imaju manje više pravu gornju konturnu liniju. S tim u vezi gledano izdaleka tropska kišna šuma ima izgled ogromnog šarenog mozaika u kom se međusobno prepliću različite boje i nijanse.

To je večnozeleni tip šumske vegetacije sa vrlo visokim drvećem čiji su listovi krupni i sjajni, a pupoljci bez zaštitnih ljuspi. Kako se različite vrste drveća razlikuju u vezi sa visinama, to znači da se u tropskim šumama ne obrazuje kompaktan i potpuno zatvoren sprat drveća kakav je karakterističan za šume umerenog pojasa. Drveće je u prašumama raspoređeno u nekoliko visinskih spratova, najčešće 4 do 5, i takav karakter spratnosti omogućava da svetlost prodire i u niže slojeve šume, što stvara povoljne uslove za bujanje lijana, epifita, žbunova i zeljastih biljaka.

Drveće tropskih kišnih šuma je obično jako visoko, sa pravilnim i slabo granatim stablima. Grananje ide najčešće do grana trećeg ili četvrtog stepena, što je jedna od osnovnih karakteristika ovih šuma. Pojedine vrste se uopšte ne granaju (palme, drvolike paprati, pojedine dikotile). Kod vrste Altingia excelsa koja neretko naraste i do 70 metara u visinu, a čije stablo ima do 2 metra u prečniku, grananje počinje tek na visini od 25 do 30 metara, i to svega na nekoliko grana. U vezi sa slabim grananjem drveće tropskih šuma relativno malu, retku i svetlu krošnju. U poređenju sa drvećem umerene zone, kod drveća tropskih kišnih šuma na istu masu listova dolazi daleko veća masa stabla i grana. To se može objasniti i većom produktivnošću lisnog aparata uslovljenu mogućnošću fotosinteze preko cele godine.

Gigantsko drveće ovih šuma odlikuje se jakim i daskastim korenjem koje predstavlja često gotovo vertikalno postavljene i do 2 metra visoke izraštaje koji se javljaju iznad zemlje. Ovakve tvorevine naročito su tipične kod drveća iz roda fikusa. Daskasto korenje povećava mehaničku stabilnost stabla, što je od velikog značaja kod visokog drveća.

Listovi kod drveća tropskih šuma su uglavnom jako krupni, čvrste konzistencije, kožasti, elastični i sjajni, što znači da imaju čitav niz kseromorfnih osobina. Pored toga, lišće kod mnogih vrsta je postavljeno manje ili više vertikalno, tako da sunčevi zraci ne padaju upravo na površinu lista. Na ovaj način biljka se usled visoke insolacije štiti od intenzivne transpiracije (gubitka vode kroz listove). Vertikalni položaj listova ublažava i izvanredno jako mehaničko dejstvo tropskih pljuskova koji bi u znatnoj meri mogli da oštete površine listova. Glatka površina onemogućava zadržavanje vode na listovima, pa samim tim dolazi do njihovog brzog sušenja, što onemogućava razvoj epifitnih formi i parazitskih biljaka na površini lista.

Nasuprot povremenim, relativno kserotermnim uslovima u gornjim spratovima, u donjim spratovima šume vazduh je prezasićen vodenom parom, a vlažnost vazduha kreće se u vrednostima između 80 i 100%. Prezasićenost vodenom parom uslovila je razvoj brojnih mezofitnih i higrofitnih biljaka. Najviše su zastupljene niže biljke, od kojih posebno paprati (takođe i selaginele i likopodijumi). Kod paprati iz familije Hymenophyllaceae listovi, koji su jako nežni i formirani od jednog sloja ćelija, mogu upijati vlagu celom svojom površinom. Kod prizemnih biljaka korenov sistem je po pravilu slabo razvijen, a često i sasvim nedostaje. Posledica velike vlažnosti vazduha je i sasvim otežana transpiracija kod biljaka u donjim spratovima, zbog čega su mnoge biljke evoluirale tako da vodu izlučuju u tečnom stanju. U tom smislu razvijene su hidatode, somotaste površine listova preko kojih se voda izbacuje iz biljke (ponekad čak i sa izvesnom snagom, kao kod vrste Colocasia nymphaefolia). Izlučivanje vode u vidu kapljica kod biljaka tropskih kišnih šuma ponekad može biti toliko intenzivno da dobija karakter prave kiše.

Usled bujnog razvoja vegetacije i postojanja velikog broja spratova, do podloge često dopire veoma mala količina sunčeve svetlosti, ponekad i svega 2% od pune dnevne svetlosti. Samim tim borba za svetlost igra veoma važnu ulogu u evoluciji životnih formi u tropskim kišnim šumama. U toj evolucij najveći stepen prilagođenosti ostvarile su lijane i epifitne forme.

Lijane i epifite su biljke koju su karakteristične za tropske kišne šume, i u njima rastu u velikom broju i u različitim oblicima. To su životne forme koje su se u uslovima guste tropske prašume prilagodile životu u višim spratovima šume gde koriste povoljne svetlosne uslove.

Lijane

Lijane se odlikuju brzim rastom i malom debljinom stabla, a do viših spratova šume dospevaju tako što pužu uz već postojeća stabla i grane. Dužina stabla lijana je izuzetno velika, te tako kod različitih vrsta palme Calamus neretko dostiže i do 300 metara. Zbog velike dužine stabla, sprovodna tkiva u stablu lijana imaju veliku propusnu moć za tok vode, provodne cevi su velike dužine i sa prečnicima od 0,35 do 0,6 mm. U istom smislu su prilagođene i sitaste cevi lijana koje su glavni sprovodnici organskih materija kroz telo biljke.

Kod lijana postoji i čitav niz različitih prilagođenosti pomoću kojih se one penju uz drveće. Kod lijane Calamus lisni vrh se završava bičem, dugim 1−2 metra, snabdevenim oštrim i unazad upravljenim kukama uz pomoć kojih se ova vrsta lijana penje i uz najviša stabla u tropskim kišnim šumama. Kod drugih lijana postoje posebni pipci koji su osetljivi na dodir na koji reaguju obmotavajući se oko grana i stabala drveća. Kod nekih vrsta lijana vrh izdanka pravi pokrete u kosom ili gotovo horizontalnom položaju, u krugu od 1 do 2 metra, pri čemu u uslovima guste tropske vegetacije lako nailazi na oslonac, učvršćuje se na njemu i dalje raste u visinu. Kod lijane Combretum latifolium koja raste na Javi, iz guste i lisnate krune na sve strane se pružaju zmijoliki bičevi dužine i do 3 metra. Oni opisuju krugove tako da se njihov položaj stalno menja, pri čemu se nalazi oslonac za dalji rast u visinu. Kod roda Bigononia na krajevima listova postoje pipci u obliku tri oštra izraštaja kojima se mladi izdanci učvršćuju za stablo domaćina, a zatim se uspuzavaju uz pomoć korenova. Kod nekih lijana formirani su koreni pijavke pomoću kojih se ove biljke penju uvis.

Životna forma lijana zastupljena je u mnogim sistematskim grupama. Najčešće i za tropske oblasti najkarakterističnije su lijane iz grupe palmi, a takođe i iz familije Araceae (Philodendron i drugi). Od lijana tropskih kišnih šuma zastupljeni su i rodovi Ficus, Piper, Vanilla, Bauchinia i drugi.

Epifite

Epifite predstavljaju životnu formu izuzetno dobro prilagođenu za osvajanje prostora u specifičnim uslovima tropske prašume. naseljavaju stabla, grane, pa čak i listove, i tako dospevaju u najviše spratove tropskih kišnih šuma gde ima i najviše svetlosti. Za razliku od lijana koje su sačuvale vezu sa zemljištem, epifite su se u potpunosti odvojile od zemlje. Kod niza epifita (posebno kod onih iz porodica orhideja) na korenu postoji posebno tkivo − velamen − koje poput sunđera upija vodu i prenosi je u unutrašnjost biljke. Ovo tkivo je obrazovano od mrtvih i praznih ćelija koje su međusobno povezane nizom otvora. Velamen u stvari predstavlja sistem kapilarnih cevčica koje su u stanju da brzo i efikasno upijaju kišnicu u vreme padavina. Postoje i vrste epifita koje na asimilacionim organima imaju posebne ljuspice za upijanje vode. Kod nekih vrsta epifita voda se skuplja u posebnim rezervoarima čiji se oblik i funkcionisanje razlikuju od vrste do vrste. Najprostiji slučaj je kada listovi na stablu domaćina obrazuju udubljenje u kom se skuplja voda i biljni i životinjski ostaci.

Epifite se dele u 4 grupe:

• protoepifite − predstavljaju prvi stepen u evoluciji epifita;
• hemiepifite − provode epifitni način života samo za vreme klijanja i u početku ontogenetske faze, a zatim pomoću već izgrađenog korenovog sistema dolaze u kontakt sa zemljištem;
• gnezdaste epifite − posebno prilagođene za skupljanje vode i hranjivih materija;
• epifite cisterne − imaju slabo razvijeno korenje koje im služi samo za učvršćivanje u podlozi, a hrane se isljučivo preko listova.

Epifitna paprat Asplenium nidus (gnezdo paprat) sa Jave ima dugačke listove koji u svojoj osnovi obrazuju levak u koji se skupljaju velike količine vode, insekata, grančica, prašine i drugih materija koje trunu i formiraju hranjivi supstrat sličan zemljištu. Unutar tog levka nalazi se i korenov sistem koji crpi te hranjive materije, te mladi izdanci. Kod paprati Platycerium alcicorne postoji izrazit lisni dimorfizam. Jedni listovi koji imaju oblik raščlanjene ploče predstavljaju isključivo asimilacione organe, dok drugi listovi formiraju nišu u kojoj se skupljaju hranjive materije i voda i u kojoj se nalazi korenov sistem. Kod epifite Dischidia Rafflesiana listovi su metamorfozirani u naročite tvorevine slične bokalu unutar kog se nalaze stome i korenov sistem. Iako u osnovi epifite nisu karnivore, postoji značajan broj karnivornih biljaka koje su epifitne. Njihova karnivornost predstavlja prilagođenost za dopunsko dobijanje hranjivih materija, posebno azotnih jedinjenja, u specifičnim uslovima epifitnog načina života.

Kod nekih epifita postoji složen odnos sa insektima, posebno sa mravima. Tako, kod epifitne biljke Myrmecodia koja raste na Malajskim ostrvima, stablo je u donjem delu razvijeno u vidu krtole koja predstavlja mravinjak sa sistemom komora i kanala. U brazilskim kišnim šumama mravi uz pomoć epifitnih biljaka grade svoje mravinjake na stablima i na drveću, često i na visinama od 20 do 30 metara. Od semiepifitnih biljaka u tropskim šumama su raširene različite vrste fikusa − posebno Ficus bengalensis − čije seme klija na kori drugog drveća. S vremenom fikus pruža svoje korenje ka tlu i povezuje se sa zemljištem, a biljka domaćin biva potpuno uništena.

Epifite tropskih kišnih šuma mogle su u toku svoje evolucije nastati pre svega iz onih biljaka čija su semena mogla da se prenose, vetrom ili pticama, visoko na drveće.

U tropskim kišnim šumama postoji jedna interesantna pojava kod orhideje Epidendron paulense. Na otvorenom ova orhideja raste u žbunastom obliku. Međutim kada je susedno grmlje preraste, na njenom gornjem delu obrazuju se bočni izdanci na čijim osnovama izbijaju mnogobrojni vazdušasti korenovi koji se zakače na listove okolnih biljaka, i na taj način orhideja nastavlja život kao epifitna biljka.

Američke tropske kišne šume

Tropske kišne šume na području Južne Amerike zauzimaju ogromna prostranstva u basenu reke Amazon i u basenima njenih pritoka, te uz istočno atlantsko primorje sve do južnih tropa (posebno u području Gijane), Pod tropskim kišnim šumama je i celo područje srednjoameričke prevlake, počev od poluostrva Jukatan pa do panamske prevlake, kao i južna i istočna Karipska ostrva.

Amazonija je najprostranija i floristički najraznovrsnija tropska kišna šuma na Zemlji. U Brazilu se taj tip šumskog prostranstva naziva hilejom. Hileja je najrazvijenija u zapadnom delu Amazonije gde se ističe velikom bujnošću i skoro potpunom kompaktnošću. Srednja godišnja temperatura vazduha u Amazoniji koleba se u vrednostima 25,7−27 °C, a temperaturna variranja na mesečnom nivou su gotovo neznatna. Tako je u Manausu najtopliji mesec novembar sa prosečnom temperaturom vazduha od 27 °C, dok je najhladniji mart sa prosekom od 25 °C. Jednako tako i dnevna kolebanja temperatura su minimalna, i kreću se od 22−23 °C u rano jutro, do 33−34 °C oko podneva. Prosečna godišnja suma padavina u zapadnom delu je oko 4.000 mm, dok je u istočnom delu basena nešto niža. U brazilskim hilejama dominiraju biljke iz porodica Myrtaceae, Leguminosae, Rutaceae, Lauraceae, Meliaceae, Apocinaceae, Palmae i druge. Karakteristična je i parazitska familija Balanophoraceae, baš kao i lišaj Cora pavonia. Lijane su među najbrojnijim formama, a posebno se ističu one iz porodica Bignoniaceae, Malpighiaceae, Ascelepiadceae, Dioscoreaceae i Aristolohiaceae. Raširene su i lijane Marcgravia i Bambusa tagoara. Takođe je karakteristično i obilje epifita, od kojih najveću ulogu imaju predstavnici endemične južnoameričke familije Bromeliaceae. U rezervoarima koje obrazuju listovi (rezete) nekih od ovih epifita obično se alazi voda u kojoj se pored algi, larvi komaraca i drugog živog sveta, nastanjuja čak i krupnocvetna karnivora Ulticularia reniformis.

U basenu Amazona razlikuju se dva tipa tropskih kišnih šuma. Prvi tip nalazi se na nižim položajima i povremeno je plavljen, i to su takozvane plavne hileje ili igapo. U drugi tip ubrajaju se tropske kišne šume koje rastu na nešto uzdignutijim terenima i ne podležu plavljenju, i one se nazivaju ete. Nivo reke Amazona menja se i na dnevnom nivou, i to na znatnoj dužini uzvodno od ušća, sve pod uticajem plime i oseke. Pored toga, u celom amazonskom basenu dolazi do periodičnih poplava koje se poklapaju sa periodom monunskih kiša koje padaju na području celog amazonskog basena. Dolina Amazona odlikuje se brojnim meandrima, mrtvajama i jezerima. U mirnim vodama razvijena je i bujna vodena vegetacija u kojoj je naročito karakteristična Victoria regia koja se odlikuje ogromnim flotantnim listovima okruglog oblika, širokim u prečniku i do 1,5 metara. Plavne tropske kišne šume u kojima voda stagnira i po nekoliko meseci su daleko slabije razvijene i floristički siromašnije u poređenju sa šumama u kojima je period poplava znatno kraći.

Kao primer brazilskih hileja najtipičniji je tip ičisiču (Attaleetum Attaleae excelse). Prvi sprat u tom području obrazuje pojedinačno drveće visoko 40 do 50 metara (poput vrsta Ceiba, Copaifera), a ispod njega su razvijena tri zatvorena sprata drveća. Prvi, visok 20−30 metara obrazuju Hevea brasiliensis i različite vrste roda Ficus. Zatim dolazi sprat drveća visok 10−20 metara, vrlo raznovrstan u florističkom smislu i sa brojnim palmama. Poslednji sprat koji je takođe floristički raznovrstan čini manje drveće visina 5−10 metara i tu obitavaju predstavnici familija Violoceae, Solanaceae, Myrtaceae, Bombaceae. U prizemnim slojevima je masa paprati i orhideja.

Na istočnim padinama Anda povećanje nadmorske visine prati sve veće osiromašenje hileje i promena florističkog sastava. Do visine od približno oko 1.500 metara dominiraju palme. U sledećem visinskom pojasu do visina 2.400−2.800 metara karakteristični su kininovac (Cinchona), koka (Eryutroxylon coca) i drvolike paprati. Iznad ovog pojasa je visokoplaninska hileja koja se na istočnoj strani Anda nalazi u pojasu visoke kondenzacije vodene pare u vazduhu. Tu skoro preko cele godine vladaju guste magle, a vlažnost vazduha je ekstremno visoka. Temperature vazduha nisu visoke, ali su ravnomerne tokom cele godine. Visokoplaninska hileja odlikuje se niskim, često savijenim i krivim drvećem, među kojim se posebno ističu drvolike paprati (poput paprati Dicksonia kartenaiana). Za ovaj pojas je karakteristično i prisustvo četinara, posebno Podocarpus oleifolius i Podocarpus montanus.

Azijske tropske kišne šume

Tropske kišne šume u Aziji najrazvijenije su u Malajskom arhipelagu, na Filipinskim ostrvima, jugozapadnoj obali Indije, celom Malajskom poluostrvu i Indokini, na severu sve do obronaka Himalaja.

Za Indomalajske tropske kišne šume karakteristično je izrazito visoko drveće, među kojim se po visinama koje mogu dostići i do 80 metara izdvajaju Liquidambar altingiana i Coompassia escelasa. Takođe je karakteristično i drveće iz endemične indomalajske familije Dipterocarpaceae, kao i niz endemičnih rodova iz familija Rubiacea, Euphorbiaceae i Leguminosae. Sprat drveća je floristički izuzetno bogat. Samo na ostrvu Javi utvrđeno je postojanje oko 500 vrsta drveća, a u celom Malajskom arhipelagu oko 2.000 vrsta. I za ovo područje su karakteristične drvolike paprati, među kojima se visinom izdvaja Alsophila koja naraste i do 25 metara u visinu. Karakteristična je i palma lijana Calamus čije stablo u dužini obično prelazi 100 metara. Uopšteno, bogatstvo i raznovrsnost lijana u azijskim tropskim kišnim šumama je jako veliko. Među brojnim i raznovrsnim epifitama tu su najraširenije paprati Asplenium nidus i Platycerium refinae Wilhemminae, te rododendroni. Među parazitskim biljkama tipičan predstavnik je Rafflesia arnolfi sa Sumatre čiji ogromni i mesnati crveni cvetovi imaju prečnike i preko 1 metra. Među biljkama koje su kultivisane i danas se uzgajaju plantaški to su kaučuk (Ficus elastica), baštenski karanfilić (Caryophyllus aromaticus), cimet (Cinnamonum zeylonicum), biber (Piper nigrum), te plodonosne Garcinia mangostana, Magnifera indica i Artocarpus integrifola.

Spoljašnje veze

• Rainforest Action Network
• Rain Forest Info from Blue Planet Biomes
• Passport to Knowledge Rainforests