Bitka kod Sarikamiša
 | Ovaj članak sadrži spisak literature (štampane izvore i/ili veb-sajtove) korišćene za njegovu izradu, ali njegovi izvori nisu najjasniji zato što ima premalo izvora koji su uneti u sam tekst. Molimo vas da poboljšate ovaj članak tako što ćete dodati još izvora u sam tekst (inlajn referenci). |
| Bitka kod Sarikamiša | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo Kavkavskog pohoda u Prvom svetskom ratu | |||||||
 Ruski rovovi u šumama Sarikamiša | |||||||
| |||||||
| Sukobljene strane | |||||||
 Ruska Imperija |
 Osmansko carstvo | ||||||
| Komandanti i vođe | |||||||
|
I. Voroncov-Daškov Nikolaj Judenič |
Enver-paša Hazif Haki Paša | ||||||
| Jačina | |||||||
|
Ruska kavkavska armija: 63.000[traži se izvor] |
Treća armija Osmanskog carstva: 90.000 vojnika | ||||||
| Žrtve i gubici | |||||||
| 16.000 ubijenih i ranjenih, 12.000 bolesnih [1] | 33.000 ubijenih, 10.000 umrlih u bolnicama, 10.000 ranjenih, 7.000 zarobljenih[2] | ||||||
Bitka kod Sarikamiša (rus. Сражение при Сарыкамыше; tur. Sarıkamış Muharebesi) je bitka na Kavkazu između Ruske Imperije i Osmanskog carstva u Prvom svetskom ratu. Bitka je trajala od 22. decembar 1914. do 17. januara 1915. U bici je ruska vojska ostvarila veliku pobedu. Kod Turaka je ta pobeda poznata pod nazivom Sarakamiška tragedija. Samo 18.000 vojnika je preživelo od vojske koja je brojala oko 100.000 vojnika.
Uvod[uredi | uredi izvor]
Rusija je Kavkaski front smatrala manje važnim od Istočnog fronta, gde je učestvovalo najviše vojnika, opreme i sredstava. Za vreme Rusko-turskog rata (1877—1878) Rusija je zauzela Kars. Zbog toga se bojala da će Turska izvršiti invaziju Kavkaza sa namerom da preotme Kars i luku Batumi.
Snage[uredi | uredi izvor]
Turski ministar rata Enver-paša je izvršio mobilizaciju turske 3. armije, koja je imala između 95.000 i 190.000 vojnika. Do trenutka dolasaka na granicu 3. armija je imala 80.000 vojnika, jer je deo dezertirao, a deo promrzao krećući se planinama, koje su bile pokrivene snegom.
Ruska kavkaska armija, pod komandom Ilariona Voroncova-Daškova imala je u avgustu 1914. oko 100.000 vojnika. Veliki deo te armije je prekomandovan kao pojačanje na Istočni front, gde su Rusi imali velike gubitke. Kada je osmanska vojska došla do Kavkaza načelnik kavkaskog štaba Nikolaj Judenič je imao na raspolaganju 60.000 vojnika.
Bitka[uredi | uredi izvor]
Sredinom decembra Enver-paša je došao do Kavkaza prolazeći kroz Jermeniju. Enver-paša je naredio svojoj vojsci da napadaju duž mnogih puteva sa ciljem da stignu do Sarakamiša u isto vreme. Glavni nemački vojni savetnik Oto fon Sanders argumentovano se opirao tome planu, ali Enver-paša ga nije poslušao. General Voroncov je nameravao da povuče svoje snage u grad Kars. Međutim Judenič nije hteo da se povuče, nego je odlučio da brani Sarikamiš. Turska vojska je bila podeljena na delove, koji nisu stigli pred Sarikamiš u isto vreme, nego su stigli od 29. decembra 1914. do 3. januara 1915. Prve divizije, koje su stigle zauzele su bile nakratko zapadne delove grada, pa su bile odatle oterane. Kako je stizala nova osmanska vojska, tako je napadala bez koordinacije, a Rusi su odbijali napad za napadom. Turski vojnici bi ostvarili neke od svojih ciljeva, ali bili su preumorni da se efikasno bore. Bitka je okončana 4. januar 1915, a osmanska vojska se povukla u potpunom rasulu kroz planine usred zime.
Posledice[uredi | uredi izvor]
Turski gubici nisu poznati, ali se procene kreću od 175.000 mrtvih na 190.000 vojnika do najnižih procena o 60.000 mrtvih na 90.000 vojnika.[3] Najverovatnije je da je većina turskih vojnika umrla zbog neodgovarajuće zimske odeće i skloništa za vreme napada i povlačenja. Bio je to jedan izvanredno skup poraz za Tursku. Samo 18.000 turskih vojnika je preživelo tu bitku. Po gubicima bio je to najgori poraz u celom ratu. Ruski gubici se procnjuju na 35.000 (turski izvori).
General Judenič je postao komandant ruske kavkaske armije i pokrenuo je ofanzivu u leto 1915. prema Erzinkanu i jezeru Van. Enver-paša posle ovoga poraza predao je komandu generalu Hafizu Hakiju i nikad više nije komandovao u bici turskom vojskom.
Enver-paša je za taj poraz krivio jermenske pobunjenike da su napadali linije snabdevanja turske vojske. Zbog toga dolazi do genocida nad Jermenima. U februaru 1915. svih 60.000 mobilizovanih jermenskih vojnika zatvoreno je u radne logore i posle ubijeno. Jermene u blizini fronta (slična je sudbina zadesila i ljude daleko od linije fronta) poterali su da pešače prema negostoljubivim pustinjskim krajevima Sirije i Mesopotamije, a 24. aprila su u Istanbulu i drugim velikim turskim gradovima hapšeni i pobijeni jermenski intelektualci.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Allen, W. E. D.; Muratoff P. (2011). Caucasian Battlefields: A History of the Wars on the Turco-Caucasian Border 1828–1921. Cambridge University Press. str. 284.
- ^ Erickson 2001, str. 256
- ^ „Na anašnji dan”. Nova srpska politička misao. 2. 1. 2019. Arhivirano iz originala 21. 01. 2019. g. Pristupljeno 20. 1. 2019.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Erickson, Edward J. (2001). Ordered to Die: A History of the Ottoman Army in the First World War. Greenwood Publishing Group. str. 256. ISBN 978-0-313-31516-9.
- Fromkin, David (1989). A Peace to End All Peace. Avon Books. str. 120—121.
- Tucker, Spencer (1998). The Great War: 1914-18. ISBN 978-0-253-21171-2.
- Compton's Home Library: Battles of the World CD-ROM
- T.N. Dupuy's Encyclopedia of Military History (many editions)
- Allen, William Edward David; Muratoff, Paul (2011). Caucasian Battlefields: A History of the Wars on the Turco-Caucasian Border 1828-1921. Cambridge University Press. ISBN 978-1-108-01335-2.
