Pečvarad

Koordinate: 46° 09′ 29″ S; 18° 25′ 20″ I / 46.1581° S; 18.42216° I / 46.1581; 18.42216
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Pečvarad
mađ. Pécsvárad
Pečvaradski manastir
Grb
Grb
Administrativni podaci
Država Mađarska
RegionJužna prekodunavska regija
ŽupanijaBaranja
SrezPečvarad
Stanovništvo
Stanovništvo‍
 — 2008.4.063
 — gustina112,77 st./km2
Geografske karakteristike
Koordinate46° 09′ 29″ S; 18° 25′ 20″ I / 46.1581° S; 18.42216° I / 46.1581; 18.42216
Vremenska zonaUTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Površina36,03 km2
Pečvarad na karti Mađarske
Pečvarad
Pečvarad
Pečvarad na karti Mađarske
Poštanski broj7720
Pozivni broj72
Veb-sajt
pecsvarad.ekisterseg.hu

Pečvarad (mađ. Pécsvárad, hrv. Pečvar) grad je u južnoj Mađarskoj. Pečvarad je grad u okviru županije Baranja.

Grad ima 4.063 stanovnika prema podacima iz 2008. godine.

Položaj grada[uredi | uredi izvor]

Grad Pečvarad se nalazi u južnom delu Mađarske. Od prestonice Budimpešte grad je udaljen oko 180 kilometara južno. Od najbližeg većeg grada Pečuja grad je udaljen svega 20 kilometara severoistočno. Grad se nalazi u središnjem delu Panonske nizije, u južnoj podgorini ostrvske planine Meček. Nadmorska visina mesta je oko 220 m.

Istorija[uredi | uredi izvor]

U Pečvaru je odobren samo jedan termin godišnjeg vašara, i to je 1833-1847. godine bilo 15. avgusta.[1]

Stanovništvo[uredi | uredi izvor]

Popis 1910.[uredi | uredi izvor]

Pečvarad[2]
Jezik Vera
<div style="border:solid transparent;position:absolute;width:100px;line-height:0;

ukupno: 2.773

  Nemački 1.411 (50,88%)
  Mađarski 1.338 (48,25%)
  Srpski 9 (0,32%)
  Hrvatski 6 (0,21%)
  Slovački 1 (0,03%)
  ostali 8 (0,28%)
  - (-%)

ukupno: 2.773

  Rimokatol. 1.978 (71,33%)
  Kalvinisti 594 (21,42%)
  Jevreji 160 (5,76%)
  Luterani 23 (0,82%)
  Pravoslavci 13 (0,46%)
  Grkokatolici 1 (0,03%)
  ostali 4 (0,14%)

Srbi u Pečvaru[uredi | uredi izvor]

U Pečvar (po srpski) su izbegli Srbi iz Pečuja, sklanjajući se pred pritiskom katoličkih popova, koji su ih hteli silom prevesti u uniju. Sačuvan je pečet u Pečvaru, iz vremena oko 1700. godine na kojem piše: "† Sij pečet po cehu Abaćiem Pečuj". Bio je okruglog oblika, a u sredini se nalazio izgraviran lik Sv. Nikole.[3]

Kada su 1. marta 1707. godine, Srbi pravoslavci iz budimskog distrikta zahtevali od cara Josifa I da se posle smrti patrijarha Čarnojevića izabere novi poglavar, na dokumentu su uz pečet svoj stavili: "Mi žitelji varoši Pečvara, Hristjani veliki i mali". Varoš Pečvar je 1731. godine imala 15 srpskih domova. Godine 1735. iskupili su se poslanici Budimske eparhije u Tabanu, a svoje prisutstvo su pečetom potvrdili Pečvarci. Pečvarska srpska opština je 1745. godine davala 20 f. za izdržavanje škole.[4] Dimitrije Lazić iz Pečvara, bio je poslanik na crkveno-narodnom saboru u Karlovcima 1769. godine.

Na antiminsu Pečvarskom, u njihovoj crkvi posvećenoj prazniku Uspenije Presvete Bogorodice je pisalo da je isti "1730. leta osvećen žrtvenik preosvećenim Mitropolitom kir Stefanom Ugro-valahijskim". Bio je to mitropolit sentandrejski Stefan Avakumović, koji je proveo izvesno vreme u Vlaškoj kao mitropolit, pa se vratio u budimsku eparhiju.[5] Broj stanovnika u mestu 1796. godine je iznosio 84 pravoslavne duše, a vek kasnije 1890. godina ima ih 51 osoba.[6] Godine 1808. mesni paroh je pop Nikifor Sabaduš, a sa njim činili su prenumerantski punkt kupeci: Mihail Lazić, Eftimije Vujić, Georgije Kanižlija i Arsenije Vujić živopisac.[7] Zapisan je 1826. godine kao administrator mesne parohije pop Aleksa Didović.

Književnik Joakim Vujić je u svom delu "Životopisanije" (1833) opisao kratak boravak u Pečvaru. Stigao je tamo tokom februara 1796. godine, sa velikom ranom na levoj nozi od pešačenja. To je kaže on "prilična varoš u Baranjskom komitatu", gde reka ni jedna ne teče, a ima oko 1000 kuća. Žitelji su najviše katolici i kalvinisti, između kojih se "i neka mala čast našego blagočestija ljudi ovde nahodi, ravno je, i jedna naša cerkva ima ovde svoje mjesto." Svratio je kod našeg sveštenika Andreje Komadinovića "na kvartir" (stan). Ovaj ga je lepo primio, i on je tu proveo odmarajući se dva dana. Zatim je poranio trećega dana, i posle doručka natovario je na leđa torbak, pa krenuo dalje ka Hrvatskoj, gazeći sve po snegu. Te 1796. godine je u Pečvaru živelo 84 srpske duše.

Kupac jedne srpske knjige bio je 1808. i 1810. godine u Pečvaru, Arsenije Vujić živopisac.[8] Taj slikar Arsa je poznat po jednom radu u srpskoj pravoslavnoj crkvi u mestu Borjadu. Iznad tutorskog stola u hramu je bio ispisan natpis: "Arsenije Vuič ikonopisac i principal, Lazar M., učenik njegov, 1810." (godine). Izgleda da se iza inicijala M. krije, malo poznati ikonopisac Milić (Lazar). Nije nam poznato šta su njih dvojica u tamošnjoj crkvi molovali.

Kupac rečnika stranih reči kupio je 1818. godine u Stojnom Beogradu, Jefta Vujić trgovac iz Pečvara.[9] Francusku knjigu prevedenu na srpski jezik, kupili su dvojica Pečvaraca u Žumberku: trgovac Evtimije Vujić i Arsenije Vujić živopisac.[10] Gospodična Julija Aleksijević iz Pečvara, kupila je 1827. godine almanah zabavnik u Šiklušu.[11] Bio je paroh pečvarski Aleksa Aleksić kupac jedne srpske knjige 1828. godine, u Mohaču za svoju kćer Julijanu "ljubiteljnicu nauka". Drugi pretplatnik je tu bio - "Blagonadežni junoša Stefan Vujić živopisac Pečvarski".[12] Živopisac pečvarski Stefan Vujić i dalje kupuje knjige u Mohaču 1829. godine. Gospođa Didović iz Pečvara kupuje istu knjigu za svoju kćerku Julijanu Aleksijević. [13] Pomenuti ikonopisac Stefan Vujić živeo je u Pečvaru, i bio Baranjac. Njegov jedini poznati slikarski rad je iz 1830. godine, kada je molovao mermerni krst u Osijeku, "pod Dravom". To je obeležje gde se svetila o Bogojavljeniju vodica. Ali ta slika je više puta premazivana kasnije.[14] Nije se moglo utvrditi u kom su srodstvu Stevan i Arsenije živopisci koji žive u isto vreme u Pečvaru. Izgleda da je Arsenije stariji, pa samim tim verovatno i otac Stevanov. Aleksa Aleksijević paroh iz Pečvara nabavio je 1831. godine jednu mudru knjigu u Mohaču.[15] Paroh pečvarski Aleksije Didović nabavio je pretplatom dve srpske knjige, iste 1831. godine.[16] Druga je bila prevod "O obhoždeniju sa ljudima". Dve godine kasnije pop Didović kupuje i Stamatovićev veoma popularni kalendar.[17] Taj kalendar pribavlja 1837. godine u Baji, Pečvarac Georgije Matijašević abadžija. Pop Didović je 1846. godine član Konzistorije Budimske eparhije. Kupci jedne srpske knjige bili su sredinom 19. veka viđeniji ljudi Pečvara: pop Nikifor Sabaduš, Mihail Lazić kupec i Vujići - Eftimije kupec (trgovac) i Arsenije - "živopisec".

Po državnom šematizmu pravoslavnog klira u Ugarskoj iz 1846. godine, u gradu "Petsvar-u" je pravoslavno parohijsko zvanje osnovano 1735. godine, a crkvene matične knjige se vode od 1777. godine. U parohiji ima samo 44 pravoslavne duše, postoji pravoslavna crkva, a sveštenici su - paroh Aleksije Didović (administrator 1824) i kapelan Nikola Blidović. Broj školske dece nije naveden, kao ni učitelj u mestu.[18] Po srpskom izvoru iz 1905. godine navodi se drugačije: da je parohijsko zvanje osnovano 1741. godine, od kada se vode i matrikule.[19]

Iz crkvenog izveštaja 1865. godine, zajedno se beleže Pečvar i Racmečka. To je jedna jedinstvena parohija, šeste platežne klase, u kojoj ima ukupno 270 pravoslavnih Srba.[20] Pomenuta Racmečka je 1846. godine bila "jača" parohija sa više pravoslavaca, crkvom i školom. U Pečvaru je administrator bio 1867. godine, samo 14 dana pop Uroš Marković, paroh majiški. Za pravoslavni Školski fond, priložila je 1867. godine crkvena opština Pečvarska 105 f. što je u odnosu na druga mesta bio veliki dar. Parohija pečvarska je po Vitkovićevom izveštaju 1847. godine bilo samo 44 Srbina, a dve decenije 1867. godine imala je 51 srpsku dušu.[21] U mestu je 1887-1891. godine radila srpska veroispovedna škola, za koju su pretplatu na "Školski list", dali episkop pakrački Nikanor Grujić, Velimir Čonić somborski učitelj i drugi.[22] Pečvar je za 94 godine, izgubio 33 Srbina, pa ih 1890. godine broji samo 51.[6] Godine 1900. paroh vemenski Svetozar Boljarić je administrirao u parohiji Pečvarskoj. Iz eparhijskog fonda data je pripomoć od 200 k siromašnoj crkvenoj opštini u Pečvaru. Godine 1906. umro je u Budimu Aleksandar Bogdanović trgovac u 77-oj godini života. Rodio se ovaj u Pečvaru, sredinom 19. veka, zatim bavio se dugo trgovinom u Baji i bio je to otac Patrijarha srpskog Lukijana Bogdanovića.[23]

Pečvar je 1905. godine bio mala opština, u kojoj je od 508 domova, samo tri bilo srpska sa 15 duša. Tu je bila srpska crkvena opština sa posedom od 17 kj, a potpadale su parohijske filijale: Pečuj i Racmečka. U mestu nije bilo srpske škole, niti sveštenika, crkva je bila u lošem stanju kao i pravoslavno groblje. Parohiju su opsluživali kaluđeri iz manastira Grabovca, a o administrativnim poslovima bavio se staratelj meštanin Andrija Stanišić.[24]

Srpska pravoslavna crkva u Pečvaru srušena je 1925. godine.[25]

Partnerski gradovi[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ "Zimzelen", kalendar, Segedin 1847. godine
  2. ^ „Jezički i verski sastav stanovništva Kraljevine Ugarske po naseljima, Popis 1910. godine”. Arhivirano iz originala 13. 01. 2018. g. Pristupljeno 09. 04. 2019. 
  3. ^ "Glasnik društva srpske slovesnosti", Beograd 1873. godine
  4. ^ "Prosvetni glasnik", Beograd 1886. godine
  5. ^ "Srpski letopis", Budim 1831. godine
  6. ^ a b "Srpski sion", Karlovci 1895. godine
  7. ^ Nikola Šimić: "Logika serbskago jezika", Budim 1808.
  8. ^ Avram Maksimović: "Novi pčelar ili kako treba sa pčelama raditi", Budim 1810. godine
  9. ^ Vuk St. Karadžić: "Srpsko-nemačko-latinski rečnik", Beč 1818. godine
  10. ^ Petis de La Croix, Francois: "Tisuća i jedan dan ili pripovetke Solimenine", Pešta 1822. godine
  11. ^ "Danica", Beč 1827. godine
  12. ^ Vuk St. Karadžić: "Miloš Obrenović knjaz Serbiji ili građa za srpsku istoriju našega vremena", Pešta 1828. godine
  13. ^ Georgije Lazarević: "Cveće...", Pešta 1829. godine
  14. ^ "Srpski sion", Karlovci 1900. godine
  15. ^ Jefta Popović: "Sveslavlje ili Panteon", Pešta 1831. godine
  16. ^ Jovan Berić: "Pritce libo Sravnitelne besede", Pešta 1831. godine
  17. ^ "Serbska pčela", Pešta 1833. godine
  18. ^ Reesch de Lewald, Aloysius: "Universalis schematismus ecclesiasticus venerabilis cleri orientalis ecclesiae graeci non uniti ritus regni Hungariae partiumque eidem adnexarum, necnon magni principatus Transilvaniae, item literarius, seu nomina eorum, qui rem literariam et fundationalem scholarem ejusdem ritus procurant ... pro anno ...", Buda 1846.
  19. ^ Mata Kosovac, navedeno delo
  20. ^ "Srpski letopis", Budim 1866. godine
  21. ^ "Glasnik društva srpske slovesnosti", Beograd 1872. godine
  22. ^ "Školski list", Sombor 1887-1890. godine
  23. ^ "Srpski sion", Karlovci 1906. godine
  24. ^ Mata Kosovac: "Srpska pravoslavna mitropolija Karlovačka po podacima iz 1905. godine", Karlovci 1910. godine
  25. ^ "Nin", specijalni dodatak, Dinko Davidov, Beograd 1990. godine


Galerija[uredi | uredi izvor]

  • Pečvaradski grad
    Pečvaradski grad
  • Kip sv. Ištvana u Pečvaradu
    Kip sv. Ištvana u Pečvaradu

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Pečvarad na Vikimedijinoj ostavi.

Stanovništvo[uredi | uredi izvor]

Demografija
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Печварад&oldid=25378101”