Slavko Munćan

slavko munćan
Slavko Munćan
Lični podaci
Datum rođenja	(1910-06-06)6. jun 1910.
Mesto rođenja	Kruščica, kod Bele Crkve, Austrougarska
Datum smrti	5. septembar 1941.(1941-09-05) (31 god.)
Mesto smrti	Vršac, okupirani Banat
Profesija	student prava
Delovanje
Član KPJ od	1933.
Učešće u ratovima	Narodnooslobodilačka borba
Heroj
Narodni heroj od	7. jula 1953.

Spomenik Slavku Munćanu u Vršcu

Rodna kuća Save Munćana u Kruščici

Slavko Munćan, poznat kao Sava i Saša (Kruščica, kod Bele Crkve, 6. jun 1910 — Vršac, 5. septembar 1941) bio je učesnik Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije.

Biografija

Rođen je 6. juna 1910. godine u selu Kruščica, kod Bele Crkve. Osnovnu školu je završio u rodnom mestu, a gimnaziju je pohađao u Beloj Crkvi (šest razreda) i u Vršcu (dva razreda i matura). Godine 1930. upisao se na Pravni fakultet u Beogradu.

Još kao učenik vršačke gimnazije, pristupio je revolucionarnom omladinskom pokretu i bio član prve organizacije, Saveza komunističke omladine Jugoslavije (SKOJ), formirane u Vršcu. Kasnije kao student, aktivno je učestvovao u radu studentskog pokreta na Beogradskom univerzitetu i bio učesnik demonstracija i drugih akcija usmerenih protiv tadašnjeg vladajućeg režima Kraljevine Jugoslavije. Kao jedan od najaktivnijih studenta-komunista iz Banata, oko sebe je okupio i druge mlade studente iz Banata — Dejana Brankova, Strahinju Stefanovića, Marka Stojanovića i dr. U članstvo, tada ilegalne Komunističke partije Jugoslavije (KPJ) primljen je početkom 1933. godine.

Posle februarskih studentskih demonstracija, 1933. godine, bio je uhapšen sa stotinama drugih studenata. Prilikom pretresa njegovog stana policija je pronašla ilegalne knjige i partijski materijal, zbog čega je zadržan u pritvoru. Posle mesec dana pušten je na slobodu, ali je isključen sa fakulteta i proteran u rodno mesto. Po povratku u rodni kraj, nije mogao da nađe zaposlenje, a pošto je ostao bez prava na vanredno polaganje ispita, sve svoje slobodno vreme je posvetio partijsko-revolucionarom radu. Radio je na organizovanju novih i jačanju postojećih organizacija KPJ i SKOJ-a. Iako je bio pod stalnom prismotrom policije, to ga nije omelo u daljem radu.

Godine 1935. izabran je za sekretara Sreskog komiteta KPJ za Belu Crkvu, a posle izlaska Žarka Zrenjanina Uče iz zatvora, aprila 1936. godine, uspostavio je saradnju sa njim i sa Okružnim komitetom KPJ za južni Banat, čiji je Žarko bio sekretar. Njih dvojica su zajedno radili na organizovanju legalnih sportskih društava i prosvetno-kulturnih sekcija po selima, preko kojih je KPJ ostvarivala uticaj na šire narodne mase. Posebno su imali značajne rezultate u prikupljanju pomoći i slanju dobrovoljaca u Španiju, tokom 1936. godine.

Kada je 1936. godine, došlo do velike policijske provale u partijsku organizaciju Vojvodine, Slavko je bio uhapšen. Iako je prilikom isleđivanja u policiji bio podvrgnut mučenju, nije ništa priznao. Državni sud za zaštitu države osudio ge je tada na dve godine robije, koje je izdržao u zatvoru u Sremskoj Mitrovici. Posle izlaska iz zatvora, nastavio je da radi na organizovanju partijskih i skojevskih organizacija. Ponovo je bio postavljen za sekretara Sreskog komiteta KPJ za Belu Crkvu i često odlazio u Vršac, gde je pomagao u radu tamošnjoj partijskoj organizaciji. Septembra 1940. godine bio je jedan od organizatora Šeste pokrajinske konferencije PK KPJ za Vojvodinu, koja je održana u Sremskoj Kamenici. Na konferenciji je bio izabran za člana Biroa Pokrajinskog komiteta KPJ za Vojvodinu i sekretara Okružnog komiteta KPJ za južni Banat.

Kao sekretar Okružnog komiteta, aktivno je radio na organizovanju partijskog života u južnom Banatu, a posle Aprilskog rata i okupacije Jugoslavije, 1941. godine, i na organizovanju oružane borbe. U prvim nedeljama okupacije, zajedno sa Žarkom Zrenjaninom organizovao je nekoliko partijskih savetovanja na kojima je analizirana aktuelna situacija u zemlji i svetu. U ovom periodu Slavko je aktivno sarađivao sa Stevanom Jovanovićem, koga mu je u pomoć uputio Pokrajinski komitet KPJ za Vojvodinu. Oni su do polovine jula uspeli da organiziju nekoliko desetina oružanih i udarnih grupa, kao i znatnu količinu oružja i drugog ratnog materijala.

Slavko je učestvovao u formiranju prvog partizanskog odreda u Vojvodini — Južnobanatskog NOP odreda, koji je 11. jula 1941. godine, izveo prvu oružanu akciju kod sela Vojlovice. Odred je, posle ove akcije, bio opkoljen i uništen, a njegova akcija je izazvala bezobzirne racije u Pančevu i okolini. Posle ovoga, Slavko je prešao u Vršac, gde ga je 5. septembra 1941. godine, na ulici prepoznao jedan folksdojčer i prijavio ga Gestapou, koji ga je odmah potom pronašao. Prilikom hapšenja Slavko je pružio otpor i pokušao da se spasi bekstvom, ali kada je uvideo da je opkoljen, izvršio je samoubistvo da ne bi živ pao neprijatelju u ruke.

Ukazom predsednika FNR Jugoslavije Josipa Broza Tita 7. jula 1953. proglašen je za narodnog heroja.

Vidi još

• Rodna kuća narodnog heroja Save Munćana

Literatura

• Zbornik narodnih heroja Jugoslavije. Beograd: Omladina. 1957.  COBISS.SR 50964999
• Narodni heroji Jugoslavije tom I. Beograd: Narodna knjiga. 1982.  COBISS.SR 48700167