Smrt 12 banjalučkih beba
 | Ovaj članak možda zahteva čišćenje i/ili prerađivanje kako bi se zadovoljili standardi kvaliteta Vikipedije. |
Smrt 12 banjalučkih beba je događaj koji se desio u maju i junu 1992. godine tokom raspada Jugoslavije i rata u BiH, kada je na odeljenju za intenzivnu negu u banjalučkom porodilištu umrlo 12[1] novorođenčadi usled nedostatka kiseonika potrebnog za adekvatan tretman. Nestašica je bila posledica blokade srpske teritorije od strane hrvatskih i muslimanskih vojnih snaga u rejonu Semberije na severoistoku BiH.[2] Ove smrti kao i sve veća nestašica osnovnih životnih potrepština su bile razlog za veliku vojnu operaciju „Koridor“, gde su se snage Vojske Republike Srpske sukobile sa hrvatskim (HV i HVO) i muslimanskim (ARBiH) vojnim snagama.[3] Sukobi su trajali od 14. do 26. juna 1992. godine[4] i završili su se probojem blokade[5]. Kasnije u narodu ova istorijska vojna pobeda je nazvana "Koridor života", jer je omogućila nove živote, kako je i sam general VRS Momir Talić rekao: "Neću da djeca više umiru".
Opširnije[uredi | uredi izvor]
Sam grad i okolina Banja Luke nisu imala ratna dešavanja, ali su se u blizini Banja Luke vodile žestoke borbe srpskih vojnika protiv muslimanskih i hrvatskih, koje su uglavnom djelovale skupa. Vojska Republike Hrvatske je takođe izvršila agresiju na Bosni i Hercegovinu, prvo u severoistočnim delovima BiH oko Brčkog, Odžaka i Orašja, a potom u jugozapadnim delovima BiH: Čapljina, Duvno, Livno, Kupres. Pored hrane, u Banja Luci je nedostajalo najviše medicinskog i sanitetskog materijala. U to vreme su hrvatske i muslimanske vojne snage pod blokadom držale „posavski koridor“, koji je povezivao zapadni dio Republike Srpske i Republiku Srpsku Krajinu sa istočnim dijelom i Srbijom.[3][6] Ovim je bilo onemogućeno da se potreban kiseonik do Banje Luke dostavi kopnom.[7] Jedini put kojim je kiseonik bilo moguće dostaviti je vazdušni[7], ali zbog uvođenja sankcija Saveznoj Republici Jugoslaviji od strane Saveta bezbednosti, avionu koji je trebalo da iz Beograda dostavi kiseonik za Banju Luku nije bio dozvoljen let.[8]
Upućeni su mnogi apeli za pomoć[4] putem radija, televizije, Glasa Srpskog i ostalih novina, ali iako su predstavnici UNICEF-a i ostalih međunarodnih humanitarnih organizacijama bili dobro upoznati sa ovim problemom, avion sa bocama kiseonika je nekoliko dana čekao dozvolu za poletanje koju na kraju nije dobio[4]. Nedugo zatim zbog nedostatka kiseonika umire 12 novorođenčadi na Klinici za dečje bolesti u Banjoj Luci. Iako su doktori pokušali da upotrebe[4] „industrijski kiseonik“ kojeg su dobili od VRS i nekoliko privatnih preduzetnika, kao i od nekoliko građana, to je bilo nedovoljno da se bebe spasu[traži se izvor].
Nakon sedam dana od datuma smrti poslednje umrle bebe, Vojska Republike Srpske zajedno sa jedinicama Srpske Vojske Krajine uspostavlja koridor sa Srbijom, kojim se od tada kiseonik redovno mogao dostavljati i omogućeno je bolje snabdevanje zapadnih srpskih zemalja. Dve bebe iz Banja Luke su uspele da prežive ali ne zadugo i ne bez posledica.
Podaci o umrlim bebama[uredi | uredi izvor]
Sledi pregled podataka[9] o umrlim bebama:
| Ime majke | Pol | Rođenje | Smrt | Ime bebe |
|---|---|---|---|---|
| Dušanka Đukelić | muško | 22. 5. 1992. | 22. 5.1992. | Nenad |
| Živka Knežević | muško | 22. 5. 1992. | 23. 5.1992. | Nikola |
| Fata Dedić | muško | 23. 5. 1992. | 27. 5.1992. | - |
| Željka Tubić | muško | 19. 5. 1992. | 28. 5.1992. | Bojan |
| Zilha Murica-Delić | žensko | 1. 6. 1992. | 1. 6.1992. | - |
| Nađa Puškar | žensko | 29. 5. 1992. | 1. 6.1992. | Raisa |
| Safeta Medić | žensko | 26. 5. 1992. | 2. 6.1992. | Emina |
| Dragoslava Marić | muško | 3. 6. 1992. | 5. 6.1992. | Danijel |
| Dragica Komljenović | žensko | 24. 5. 1992. | 7. 6.1992. | Dušana |
| Milena Sandić | žensko | 15. 6. 1992. | 16. 6.1992. | Radijana |
| Maida Đuran | muško | 17. 6. 1992. | 17. 6.1992. | Maid |
| Grozda Rauš | muško | 28. 5. 1992. | 19. 6.1992. | Vladimir |
Preživele bebe[uredi | uredi izvor]
- Slađana Kobas; rođena 18. juna 1992. godine i jedina je preživela beba od 22. maja do 19. juna 1992. godine. Zbog nedostatka kiseonika ozbiljno joj je bilo narušeno zdravlje, pa je imala trajno oštećenje vida, mozga i pluća, a kasnije se bezuspešno borila i sa rakom kostiju. Slađana Kobas je preminula 9. februara 2006.[1] godine u 13. godini života. Sahranjena je 11. februara 2006. u Prijedoru.[10]
- Marko Medaković; rođen 21. juna 1992. godine, nakon rođenja je bio bez kiseonika oko 10 minuta što je dovelo do toga da diše sa trećinom pluća, cerebralne paralize, hematoma na mozgu i krivljenja kičme. O njemu je Snježana Brezo snimila dokumentarni film koji je prikazan na Berlinskom filmskom festivalu.[11]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b Politika: Sećanje na „trinaestu zvezdicu” (jezik: srpski)
- ^ Glas Srpske: Na Trebavi obilježena petnaesta godišnjica proboja „koridora života“ Arhivirano na sajtu Wayback Machine (20. jul 2008) (jezik: srpski)
- ^ a b „Nineteenth Anniversary of 12 Babies’ Death Commemorated” (na jeziku: engleski). Republic of Srpska Government. 23. 5. 2011. Pristupljeno 23. 9. 2011.
- ^ a b v g Freesrpska.org: Smrt 12 beba Arhivirano na sajtu Wayback Machine (16. februar 2008) (jezik: srpski)
- ^ Ilišković 2002, str. 95.
- ^ „Promovisana knjiga generala Simića”. Radio-televizija Republike Srpske. 23. 10. 2011. Pristupljeno 23. 10. 2011.
- ^ a b „20-godišnji pomen za „Dvanaest zvjezdica“”. Radio-televizija Republike Srpske. 22. 5. 2011. Pristupljeno 23. 5. 2011.
- ^ Borković, Nikola (2019). Šta su skrivile? : Stradanje beba u Kliničko-bolničkom centru Banja Luka, u maju i junu 1992. Banja Luka: Republički centar za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih lica. str. 17—18. ISBN 978-99976-730-6-0.
- ^ Borković, Nikola (2019). Šta su skrivile? : Stradanje beba u Kliničko-bolničkom centru Banja Luka, u maju i junu 1992. Banja Luka: Republički centar za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih lica. str. 113. ISBN 978-99976-730-6-0.
- ^ Idoconline.info: Posljednji oproštaj od trinaeste zvezdice (jezik: srpski)
- ^ Dosije „Glasa Srpske“: Petnaest godina od smrti 12 beba u banjolučkom porodilištu (jezik: srpski)
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Ilišković, Rajko; Lazar Blagojević, Ilija Pavlović, Miladin Stojanović, Milan Borojević, Jovan Milaković (2002). Posavski čvor opstanka. str. 95. ISBN 978-86-83549-02-3.
- Borković, Nikola (2002). Šta su skrivile? Stradanje beba u Kliničko-bolničkom centru Banja Luka, u maju i junu 1992. (na jeziku: srpski). Banja Luka: Republički centar za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestali lica. str. 341.
- Borković, Nikola (2018). „Smrt 12 beba – memorijalizacija jedne tragedije” (PDF). Godišnjak Društva članova Matice srpske u Republici Srpskoj. Banja Luka: Matica srpska - Društvo članova Matice srpske u Republici Srpskoj, ([Banja Luka] : Comesgrafika) (8): 259—270. ISSN 2233-1468. COBISS.SR 271752455 COBISS.RS 4537368
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Radio-televizija Republike Srpske: Sjećanje na 12 banjalučkih beba — 22. maja, 18. 5. 2012. (jezik: srpski)
- „Odloženo snimanje filma „Težina srca””. Politika. 31. 5. 2012. Pristupljeno 01. 06. 2012.
- Zaboravljena „leteća sestra“ Kola srpskih sestara („Politika“, 16. decembar 2014)