Antropologija religije

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Antropologija religije je proučavanje religije u odnosu na druge društvene institucije i poređenje verskih uverenja i praksi u različitim kulturama.[1]

Istorija[uredi | uredi izvor]

Početkom 12. veka Abu Rajhan Biruni (973–1048) je napisao detaljne uporedne studije o antropologiji religija i kultura širom Sredozemlja (uključujući i Bliski istok) i indijskog potkontinenta.[2] U tim studijama govori o narodima, običajima i religijama indijskog potkontinenta.

U 19. veku kulturnom antropologijom dominira interesovanje za kulturnu evoluciju; većina antropologa pretpostavljala je jednostavnu razliku između „primitivne“ i „moderne“ religije i pokušavala da objasni kako je prva evoluirala u drugu.[traži se izvor] U 20. veku većina antropologa je odbacila ovaj pristup. Danas antropologija religije odražava uticaj teoretičara kao što su Karl Marks (1818-1883), Sigmund Frojd (1856-1939), Emil Dirkem (1858-1917) i Maks Veber (1864-1920).[3] Antropolozi religije se posebno bave time kako verska uverenja i prakse mogu odražavati političke ili ekonomske snage; ili socijalne funkcije verskih uverenja i praksi.[4][pojasniti]

Godine 1912. Emil Dirkem je, nadovezujući se na rad Fojerbaha, smatrao religiju „projekcijom društvenih vrednosti društva“, „sredstvom davanja simboličkih izjava o društvu“, „simboličkim jezikom koji govori o društvenom poretku“; ukratko, „religija je društvo koje samo sebe obožava“.[5][6]

Antropolozi su oko 1940. pretpostavili da je religija u potpunom kontinuitetu sa magijskim mišljenjem,[a][7][nejasno — razgovor] i da je to kulturni proizvod.[b][8] Potpuni kontinuitet između magije i religije bio je postulat moderne antropologije barem od ranih 1930-ih.[v][10] Perspektiva moderne antropologije prema religiji je ideja projekcije, metodološki pristup koji pretpostavlja da je svaku religiju stvorila ljudska zajednica koja je praktikuje, da se „stvaralačka aktivnost pripisana Bogu projektuje od čoveka".[11] Godine 1841, Ludvig Fojerbah je prvi primenio ovu ideju kao osnov za sistematsku kritiku religije.[12] Njegov istaknuti prethodnik u formulaciji ovog principa projekcije bio je Đanbatista Viko[13] (1668-1744), a prva njegova formulacija se pojavljuje kod starogrčkog pisca Ksenofana oko 570 - oko 475. p. n. e.) koji je primetio da su „bogovi Etiopljana neizbežno crni sa ravnim nosevima, dok su Tračanski plavokosi sa plavim očima“.[14]

Definicija religije[uredi | uredi izvor]

Jedan od glavnih problema antropologije religije je sama definicija religije.[15] Jedno vreme antropolozi su verovali da su određene verske prakse i verovanja u određenom trenutku njihovog razvoja bili više ili manje univerzalni za sve kulture, poput verovanja u duhove, upotrebe magije kao sredstva za kontrolu natprirodnog, proricanja kao sredstva za otkrivanje okultnog znanja i izvođenja rituala kao što su molitva i žrtvovanje kao sredstava uticaja na ishod različitih događaja putem natprirodnog, ponekad poprimajući oblik šamanizma ili obožavanja predaka.[traži se izvor] Prema Klifordu Gercu, religija je

Danas religiozni antropolozi raspravljaju i odbacuju međukulturnu valjanost ovih kategorija (često ih posmatrajući kao primere evropskog primitivizma ).[traži se izvor] Antropolozi uzimaju u obzir različite kriterijume za definisanje religije – poput verovanja u natprirodno ili oslanjanja na ritual – ali malo njih tvrdi da su ti kriterijumi univerzalni.[15]

Entoni Volas (Anthony F. C. Wallace) predlaže četiri kategorije religija, pri čemu svaka naredna kategorija obuhvata prethodnu. Ovo su, međutim, sintetičke kategorije i ne obuhvataju nužno sve religije.[16]

  1. Individualističke: najosnovnije; najjednostavnije. Primer: potraga za vizijom (engl. vision quest).
  2. Šamanističke: povremeni praktičar vere koristi religiju za lečenje, spoznaju, najčešće u ime mušterije. Pleme Tilamuk ima četiri kategorije šamana. Primeri šamana: spiritualisti, iscelitelji verom, čitači iz dlana. Verski autoritet stečen sopstvenim sredstvima.
  3. Zajedničke: složeni skup verovanja i praksi; grupa ljudi raspoređenih u klanove po lozi, starosnoj grupi ili nekim verskim društvima; ljudi preuzimaju uloge zasnovane na znanju i obožavanju predaka.
  4. Crkvene: dominantne u poljoprivrednim društvima i državama; centralno su organizovane i hijerarhijske po strukturi, paralelne sa organizacijom država. Tipično odbacuju konkurentske individualističke i šamanističke kultove.

Specifične verske prakse i verovanja[uredi | uredi izvor]

Napomene[uredi | uredi izvor]

  1. ^ In 1944, Ernst Cassirer wrote:

    It seems to be one of the postulates of modern anthropology that there is complete continuity between magic and religion. [note 35: See, for instance, RR Marett, Faith, Hope, and Charity in Primitive Religion, the Gifford Lectures (Macmillan, 1932), Lecture II, pp. 21 ff.]... We have no empirical evidence at all that there ever was an age of magic that has been followed and superseded by an age of religion.[7]
  2. ^ T. M. Manickam wrote:

    Religious anthropology suggests that every religion is a product of the cultural evolution, more or less coherent, of one race or people; and this cultural product is further enriched by its interaction and cross-fertilization with other peoples and their cultures, in whose vicinity the former originated and evolved.[8]
  3. ^ R. R. Marett wrote:

    In conclusion, a word must be said on a rather trite subject. Many leading anthropologists, including the author of The Golden Bough, would wholly or in the main refuse the title of religion to these almost inarticulate ceremonies of very humble folk. I am afraid, however, that I cannot follow them. Nay, I would not leave out a whole continent from a survey of the religions of mankind in order to humour the most distinguished of my friends. Now clearly if these observances are not to be regarded as religious, like a wedding in church, so neither can they be classed as civil, like its drab equivalent at a registry office. They are mysteries, and are therefore at least generically akin to religion. Moreover, they are held in the highest public esteem as of infinite worth whether in themselves or for their effects. To label them, then, with the opprobrious name of magic as if they were on a par with the mummeries that enable certain knaves to batten on the nerves of fools is quite unscientific; for it mixes up two things which the student of human culture must keep rigidly apart, namely, a normal development of the social life and one of its morbid by-products. Hence for me they belong to religion, but of course to rudimentary religion—to an early phase of the same world-wide institution that we know by that name among ourselves. I am bound to postulate the strictest continuity between these stages of what I have here undertaken to interpret as a natural growth.[9]

Reference[uredi | uredi izvor]

Citati[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Adams 2017; Eller 2007, str. 2.
  2. ^ Walbridge 1998.
  3. ^ Eller 2007, str. 22; Weber 2002.
  4. ^ Eller 2007, str. 4.
  5. ^ Nelson 1990.
  6. ^ Durkheim, pp. 266 in the 1963 edition
  7. ^ a b Cassirer 2006, str. 122–123.
  8. ^ a b Manickam 1977, str. 6.
  9. ^ Marett 1932.
  10. ^ Cassirer 2006, str. 122–123; Marett 1932.
  11. ^ Guthrie 2000, str. 225–226; Harvey 1996, str. 67; Pandian 1997.
  12. ^ Feuerbach 1841; Harvey 1995, str. 4; Mackey 2000; Nelson 1990.
  13. ^ Cotrupi 2000, str. 21; Harvey 1995, str. 4.
  14. ^ Harvey 1995, str. 4.
  15. ^ a b Eller 2007, str. 7.
  16. ^ Rathman, Jessica. „Anthony Francis Clarke Wallace”. Arhivirano iz originala 27. 11. 2003. g. Pristupljeno 22. 11. 2017. 

Izvori[uredi | uredi izvor]

 

Adams, Charles Joseph (2017). „Classification of Religions”. Encyclopædia Britannica. Arhivirano iz originala 29. 10. 2020. g. Pristupljeno 22. 11. 2017. 
Bowie, Fiona (1999). The Anthropology of Religion: An Introduction. Oxford: Blackwell. 
Cassirer, Ernst (2006) [1944]. Lukay, Maureen, ur. An Essay On Man: An Introduction to a Philosophy of Human Culture. Hamburg: Meiner. ISBN 978-3-7873-1423-2. 
Cotrupi, Caterina Nella (2000). Northrop Frye and the Poetics of ProcessNeophodna slobodna registracija. Toronto: University of Toronto Press. ISBN 978-0-8020-8141-4. 
Durkheim, Émile (1912). The Elementary Forms of the Religious Life. 
Eller, J. D. (2007). Introducing Anthropology of Religion. New York: Routledge. ISBN 978-0-203-94624-4. 
Feuerbach, Ludwig (1841). The Essence of Christianity. 
Geertz, Clifford (1966). „Religion as a Cultural System”. Ur.: Banton, Michael. Anthropological Approaches to the Study of Religion. London: Tavistock (objavljeno 2006). str. 1–46. ISBN 978-0-415-33021-3. 
Glazier, Stephen (1999). Anthropology of Religion: A Handbook. Westport, CT: Praeger. 
Guthrie, Stewart Elliott (2000). „Projection”. Ur.: Braun, Willi; McCutcheon, Russell T. Guide to the Study of Religion. London: Cassell. ISBN 978-0-304-70176-6. 
Harvey, Van A. (1995). Feuerbach and the Interpretation of Religion. Cambridge, England: Cambridge University Press (objavljeno 1997). ISBN 978-0-521-58630-6. 
 ———  (1996). „Projection: A Metaphor in Search of a Theory?”. Ur.: Philips, D. Z. Can Religion Be Explained Away?. Claremont Studies in the Philosophy of Religion. London: Palgrave Macmillan. str. 66—82. ISBN 978-1-349-24860-5. doi:10.1007/978-1-349-24858-2_4. 
Mackey, James Patrick (2000). The Critique of Theological Reason. Cambridge University Press. 
Manickam, T. M. (1977). Dharma According to Manu and Moses. Bangalore: Dharmaram Publications. 
Marett, Robert Ranulph (1932). Faith, Hope and, Charity in Primitive Religion. New York: Macmillan Company. Pristupljeno 21. 11. 2017. 
Nelson, John K. (1990). A Field Statement on the Anthropology of Religion. Berkeley, California: University of California, Berkeley. Arhivirano iz originala 2. 3. 2007. g. Pristupljeno 21. 11. 2017. 
Pandian, Jacob (1997). „The Sacred Integration of the Cultural Self: An Anthropological Approach to the Study of Religion”. Ur.: Glazier, Stephen D. Anthropology of Religion: A Handbook. Westport, Connecticut: Praeger. 
Walbridge, John (1998). „Explaining Away the Greek Gods in Islam”. Journal of the History of Ideas. 59 (3): 389—403. ISSN 1086-3222. doi:10.1353/jhi.1998.0030. 
Weber, Max (2002). Baehr, Peter R.; Wells, Gordon C., ur. The Protestant Ethic and the "Spirit" of Capitalism and Other Writings. Prevod: Baehr, Peter R.; Wells, Gordon C. New York: Penguin Books. ISBN 978-0-14-043921-2. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Антропологија_религије&oldid=27677330”