Arapska pobuna u Palestini (1936—1939)
Arapska pobuna u Palestini izbila je u aprilu 1936. kada se šest najznačajnijih arapskih vođa ujedinilo u protestu protiv masovnog doseljavanja Jevreja na to područje. Vrhovni zapovednik arapskih snaga bio je muftija Mohamed Amin el Huseini, poznat po svojem antisemitizmu. Tokom 1930-ih, migracije Jevreja u Palestinu, tada pod britanskim mandatom, dosegnule su velike razmere, 1935. doselilo ih se 61.000 pa su 1936. činili skoro trećinu populacije te teritorije.[3] Od 1929. do 1939., oko 250.000 Javreja je emigriralo u Palestinu.[4] Pobuna je počela pozivom na opšti štrajk arapskih radnika, neplaćanje poreza i bojkot jevrejske robe, a glavni zahtevi bili su prestanak jevrejske "kolonizacije", kraj prodaje zemljišta Jevrejima te poziv na arapsku vladu. Nemiri su ubrzo prerasli u nasilne okršaje i napade na Jevreje i Britance. U septembru 1937. izbila je nova, još nasilnija faza pobune nakon što je poverenstvo Pil preporučilo podelu Palestine.[2]
Balfurova dekleracija 1917. obećala je Javrejima državu na području Palestine, međutim, britanska vlada sve je manje podupirala javrejske ciljeve kako je postajalo očito izbijanje Drugog svetskog rata jer se nije htela zameriti Arapima koji su ležali na velikim zalihama nafte u Iraku i Arabiji.[2] Britanska vojska stoga je požurila u razbijanju pobune, upotrebom oštrih kazni kao što je deportacija voditelja arapske pobune,[2] pretnjom prekog suda[5] i kombinacijom diplomatskih napora sa vladarima Iraka, Arabije, Jordana i Jemena. Ipak, kako bi ublažili svoju strogost, Britanci su objavili „Belu hartiju” o budućnosti Palestine: ponudili su Arapima pet godina kontrolisane jevrejske migracije a zatim nastavak doseljvanja uz arapsku konsultaciju i dozvolu, ali je arapska skupština to odbila.[6]
Pobuna je zaustavljena, ali je osam godina kasnije prerasla u otvoreni Arapsko-izraelski rat formiranjem javrejske države Izrael na polovici Palestine. U pobuni je poginulo 415 Jevreja, dok je na arapskoj strani zabeleženo oko 5.000 mrtvih, 15.000 ranjenih te 5.600 uhapšenih.[2]
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
Evakuacija Jevreja iz starog grada u Jerusalimu nakon izbijanja pobune -
Autobus sa blindiranim prozorima za zaštitu Jevreja od Arapa -
Napad na jevrejski kamion -
Britanski vojnici prevoze arapske taoce -
Toranj koji je služio za promatranje tokom pobune
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Morris 1999., str. 159-160
- ^ a b v g d đ „The 1936 Riots”. Jewish Virtual Library. Pristupljeno 8. 5. 2023.
- ^ Al Jazeera (3. 12. 2003). „The history of Palestinian revolts”. aljazeera.com. Pristupljeno 8. 5. 2023.
- ^ Al Jazeera (23. 2. 2008). „Timeline: Palestine since 1915”. aljazeera.com. Pristupljeno 8. 5. 2023.
- ^ Norris 2008., str. 25, 45
- ^ BBC. „Origins od the Arab Israel two state solution”. bbc.co.uk. Pristupljeno 8. 5. 2023.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Levenberg, Haim (1993). Military Preparations of the Arab Community in Palestine: 1945–1948. London: Routledge. ISBN 978-0-7146-3439-5.
- Morris, Benny (1999). Righteous Victims: A History of the Zionist-Arab Conflict, 1881–1999. John Murray. ISBN 978-0-7195-6222-8.
- Norris, Jacob (2008). Repression and Rebellion: Britain's Response to the Arab Revolt in Palestine of 1936-39. The Journal of Imperial and Commonwealth History 36(1). C1 control character u
|title=na poziciji 85 (pomoć)
Vanjske veze[uredi | uredi izvor]
- Pobuna Arapa 1936. Arhivirano 2013-09-27 na sajtu Wayback Machine (palestinski pogled)
- Pobuna Arapa 1936. (izraelski pogled)
