Odeljenje umetnosti SANU
| Odeljenje umetnosti SANU | |
| |
| Palata SANU u kojoj se nalazi Odeljenje umetnosti SANU | |
| Vrsta: | Državna ustanova |
| Osnovana: | 1948. |
| Sedište: | Beograd Srbija |
| Veb prezentacija | http://www.sanu.ac.rs |
Odeljenje umetnosti SANU jedna je od organizacionih jedinica Srpske akademije nauka i umetnosti u kome individualni stvaralački rad, njeni članovi ostvaruju kroz rad u tri odbora i nekoliko posebnih projekata.[1] Odeljenje umetnosti SANU pod svojom ingerencijom ima i muzikološki institut SANU.[2]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Od samog zasnivanja Srpskog učenog društva, pa do danas, u Akademiju su birani i u njoj su delovali, pored uglednih naučnika, i likovni umetnici, arhitekte i muzičari. Aktivnosti prvih slikara i arhitekata bile su najpre vezana za očuvanje srpske kulturne baštine, odnosno evidenciju, beleženje, a potom i zaštitu sakralnih građevina i živopisa u njima, kao i ostatka srednjovekovnih gradova i drugih starina iz prošlosti od propadanja. Ovi poslovi, koje su isprva obavljali Dimitrije Avramović, prvi slikar u Društvu, i arhitekte Mihailo Valtrović i Dragutin Milutinović, nastavljeni su i u periodu kada se Učeno društvo preobrazilo i kada se, u Odseku za veštačenje (umetnost), ta aktivnost još više produbila terenskim istraživanjima, novim otkrićima, pa i zakonodavstvom. I posle proširenja članstva u Društvu srpske slovesnosti, uz prijem niza slikara, vajara i arhitekata iz šireg regionalnog područja, sledio je period romantizma, sa akcentom na pojačanom interesovanju za južnoslovensku tematiku, istoriju i folklor. Kada su se početkom 20. veka Akademiji umetnosti, jednom od četiri ogranka tek osnovane Srpske kraljevske akademije, pridružili Ivan Meštrović, Marko Murat, Đorđe Jovanović i drugi, pored ranije izabranih umetnika Petra Ubavkića, Paje Jovanovića i Uroša Predića, u umetničkom narativu počinju da jačaju ideje južnoslovenskog ujedinjenja. Po formiranju Kraljevine SHS, toj težnji pridružiće se i nova značajna imena iz oblasti likovne umetnosti. U oblasti arhitekture, posle Emilijana Josimovića (nosioca urbanizacije Beograda u šancu) i Aleksandra Bugarskog (projektanta Narodnog pozorišta i zgrade Starog Dvora), kada su birani Teofil Hanzen, Svetozar Ivačković, Jovan Ilkić i drugi, javiće se i talas neovizantijskih sklonosti, dok će na prelazu vekova do izražaja sve više dolaziti tradicionalni duh, naročito primetan u projektu izgradnje Doma Akademije u Knez Mihailovoj ulici, koji je bio delo arhitekata Andre Stevanovića i Dragutina Đorđevića (u periodu od 1912. do 1924. godine).
Izbor muzičara za članove Društva i Akademije dolazio je sa izvesnim kašnjenjem u odnosu na predstavnike likovnih umetnosti i arhitekture, jer je tadašnjoj Srbiji bilo potrebno vremena da muzičku kulturu počne da percipira kao autentičnu profesiju. Ipak, prvi muzičar u Društvu, Milan Milovuk, bio je i sekretar Umetničkog odbora, kao i kompozitor Davorin Jenko nakon osnivanja Srspke kraljevske akademije. Kasnije, svojim višestrukim aktivnostima isticali su se Stevan Mokranjac i Josif Marinković.
U periodu između dva svetska rata, umetnici su vrlo retko, ili nisu uopšte, bili birani u Akademiju, sve do osnivanja SAN/SANU i formiranja Odeljenja likovnih i muzičkih umetnosti 1948. godine. Sa kompozitorom Petrom Konjevićem u ulozi sekretara tog odeljenja, u Akademiju dolazi nekolicina likovnih umetnika, arhitekata i muzičara, među kojima su bili Đorđe Andrejević-Kun, Milo Milutinović, Sreten Stojanović, Marko Čelebonović i Petar Lubarda, a tokom pedesetih godina i kasnije, Olga Jevrić, Stojan Ćelić, Mića Popović i drugi. U oblasti arhitekture izabrani su Aleksandar Deroko i Branislav Kojić, a potom Dragiša Brašovan, Nikola Dobrović, Bogdan Bogdanović, Ivan Antić i drugi. Oblast muzičkog stvaralaštva u tom periodu će postati kontinuirano zastupljena uz još tri sekretara Odeljenja, Stevana Hristića, Stanojla Rajičića, Dejana Despića, i pored Mihaila Vukdragovića nizom kompozitora – za sedam decenija njih ukupno 25.
Generacije prominentnih predstavnika tri umetničke grane zastupljene u istoriji SANU ostavile su vidnog traga u delatnosti ustanove, kako svojim stvaralaštvom u matičnim oblastima, tako i angažovanjem u brojnim redovnim aktivnostima Akademije. Među tim aktivnostima je, između ostalog, i pokretanje rada Galerije SANU, koja je od svog osvnivanja, pa do danas jedan od najznačajnijih kulturnih toponima Beograda; prozor u umetničko, ali i naučno stvaralaštvo i ukupnu delatnost SANU. Izložbena, publicistička, koncertna i sve druge promotivne aktivnosti, rezultati u istraživačkom radu Odbora i projekata Odeljenja, formiranje Umetničke zbirke i Legata SANU, kao i celokupna aktivnost Muzikološkog instituta, posebno ona u oblasti međuakademske i međunarodne saradnje, zajedno sa zapaženom delatnošću članova Odeljenja u sredini i široj javnosti, predstavljaju važne poluge afirmacije srpskog naučnog i umetničkog stvaralaštva i podizanja ugleda SANU u zemlji i svetu.[3]
Odbori[uredi | uredi izvor]
Prema Statutu Srpske akademije nauka i umetnosti u sastavu Odeljenje umetnosti SANU rade četiri odbora:[4]
Odbor za Rečnik pojmova iz oblasti likovne umetnosti i arhitekture koji je neposredno po objavljivanju prvog toma Rečnika, podstaknut priznanjima i pozitivnim reakcijama akademske i šire javnosti, intenzivirao rad na pripremi drugog toma Rečnika (pod rukovostvom akademik M. Lojanica).[4]
Odbor za zaštitu muzičke baštine realizuje niz aktivnosti među kojima su izrada kompjuterskog programa i baze podataka sa svim srpskim kompozitorima i njihovim delima kao i audio-vizuelno snimanje koncertnih aktivnosti, uz pripreme za štampu notnog materijala vrednih dela srpske baštine iz oblasti muzike. Predsednik Odbora je dopisni član Jelena Jovanović.[5]
Odbor za izradu Leksikona umetničke igre okončava šestu, poslednju, redakciju tekstova 460 domaćih i inostranih baleta, pod rukovodstvom predsednik Odbora akademika D. Despića.
Inicijalni odbor za arhitekturu i urbanizam nastavlja započeta istraživanja vezana za urbanu fizionomiju Beograda sa težištem na spornim pitanjima planiranja, projektovanja i izgradnje prostora Savskog amfiteatra i šireg beogradskog priobalja.[4]
Odeljenje ima pod svojom ingerencijom Muzikološki institut SANU, koji prikuplja, proučava i naučno vrednuje srpska narodna, crkvena i umetnička muzička dela (stariju i noviju - muziku).[2]
Legat Olge Jevrić[uredi | uredi izvor]
U sastavu Odeljenje umetnosti SANU nalazi se i Legat Olge Jevrić koji radi:[6]
- na pripremi izložbi Legata,
- dokumentaciji Legata,
- konzervaciji,
- restauraciji skulptura,
- fotografisanju,
- kataloškoj obradi,
- video-prezentaciji i drugim oblicima prikaza umetničkih dela Olge Jevrić.
Rukovodilac ovog projekta je akademik D. Otašević.[6]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ „Odeljenja SANU”. www.sanu.ac.rs. Pristupljeno 31. 3. 2022.
- ^ a b „Instituti SANU, Muzikološki institut”. web.archive.org. 2013-11-05. Arhivirano iz originala 05. 11. 2013. g. Pristupljeno 2022-03-31.
- ^ Istorijati odeljenja SANU. Beograd: Srpska akademija nauka i umetnosti. 2016.
- ^ a b v „Odeljenje umetnosti SANU”. www.sanu.ac.rs. Pristupljeno 31. 3. 2022.
- ^ „Jelena Jovanovic”. www.sanu.ac.rs. Pristupljeno 08. 03. 2019.
- ^ a b „Legat Olge Jevrić”. www.sanu.ac.rs. Pristupljeno 31. 3. 2022.