Портал:LGBT/Izabrani
.png)
Deklaracija Ujedinjenih nacija o seksualnoj orijentaciji i rodnom identitetu je predstavljena 18. decembra, 2008. godine Generalnoj skupštini Ujedinjenih nacija od strane Francuske i uz podršku Evropske unije. Deklaracija, koja je isprva bila zamišljena kao rezolucija, odmah je izazvala protivljenje Organizacije islamske konferencije. Oba dokumenta su otvorena za dalje potpisivanje.
Deklaracija osuđuje nasilje, zlostavljanje, diskriminaciju, isključivanje, stigmatizaciju i predrasude zasnovane za seksualnoj orijentaciji i rodnom identitetu. Takođe, osuđuje ubijanje i torturu, arbitrarno hapšenje, uskraćivanje ekonomskih, socijalnih i kulturnih prava po istim osnovama.
Plavi otkaz (engl. blue discharge), poznat i kao plava karta (engl. blue ticket) je bio oblik administrativnog vojnog otkaza u Vojsci Sjedinjenih Američkih Država koji je uveden 1916. godine. Nije bio ni častan ni nečastan. Plava karta je postala forma otkaza koju su koristili komandanti koji su želeli da uklone vojnike homoseksualce iz redova. Ovi otkazi su takođe disproporcionalno izdavani afroamerikancima.
Pripadnici vojske kojima je dat plavi otkaz bili su izloženi diskriminaciji u civilnom životu. Uskraćivane su im beneficije od strane Uprave za veterane, a teško su pronalazili i posao, jer su poslodavci bili svesni negativnih konotacija koje je nosio plavi otkaz. Nakon intenzivne kritike u štampi, posebno u crnačkoj štampi, zbog visokog procenta afroamerikanaca koji su dobili plave otkaze, kao i kritika u Kongresu, plavi otkazi su ukinuti 1947. godine i zamenjeni sa dve nove vrste otkaza, opštim i nepoželjnim.
Plavi otkazi su uvedeni 1916. kako bi zamenili dve prethodne klasifikacije otkaza, administrativne otkaze bez časti i „nekategorisane“ otkaze.
Latter Days je američka romantična drama iz 2003. koja govori o gej vezi između povučenog mormonskog misionara i njegovog otvoreno gej suseda. Film je režirao Si Džej Koks, koji je napisao i scenario. Glavne uloge u filmu tumače Stiv Sandvos i Ves Remzi, dok se u sporednim ulogama pojavljuju Rebeka Džonson, Žaklin Biset, Meri Kej Plejs, Amber Benson i drugi.
Film je premijerno prikazan 10. jula 2003. na Međunarodnom gej i lezbijskom filmskom festivalu u Filadelfiji, a objavljen je širom SAD tokom narednih 12 meseci. Film je kasnije objavljen u nekoliko drugih zemalja i prikazan na nekoliko gej filmskih festivala. To je bio prvi film koji je otvoreno prikazao sukob između principa Crkve Isusa Hrista svetaca poslednjih dana i homoseksualnosti te je njegovo prikazivanje u pojedinim saveznim državama bilo kontroverzno. Različite religijske grupe pretile su bojkotom ukoliko film ne bude povučen iz bioskopa i videoteka.
Istopolni brak je trenutno (maj 2023) priznat u 34 države.
S obzirom da je pitanje legalizacije istopolnih brakova kontroverzno, u mnogim državama i regionima priznaju se druge vrste partnerstava istopolnih parova, ale ne i istopolni brakovi. Te druge vrste partnerstava najčešće se nazivaju registrovana partnerstva, građanske zajednice ili neregistrovane kohabitacije, a pružaju različit nivo prava. Neke države su donele zakonske ili ustavne amandmane kojima se eksplicitno zabranjuje priznavanje istopolnih brakova, a u nekim slučajevima i svih drugih vrsta istopolnih partnerstava.
Beograd prajd, (Beogradska parada ponosa, Belgrade Pride) je manifestacija lezbejki, gejeva, biseksualnih, transrodnih i drugih ne-cishet osoba (LGBT+ osoba) u Srbiji. Kao jedna od parada ponosa LGBT osoba, kojima se svake godine u evropskim i svetskim gradovima obeležava Međunarodni dan ponosa, organizovanje povorke ponosa u Beogradu ima za cilj skretanje pažnje javnosti na probleme nasilja i diskriminacije sa kojima se suočavaju LGBT+ građani Srbije. Do 2010. godine nijedan pokušaj organizovanja parade ponosa u Beogradu nije uspešno okončan. Prva parada organizovana je 2001. godine, nakon demokratskih promena u Srbiji, ali je završena prebijanjem učesnika od strane huligana i desničarskih grupa. Parada ponosa je ponovo planirana 2004. godine, ali je otkazana od strane organizatora nakon martovskih nemira i paljenja džamija u Nišu i Beogradu. Nakon više godina pauze, naredna povorka ponosa bila je zakazana 2009. godine, ali je otkazana. Do otkazivanja je došlo jer organizatori nisu želeli da prihvate preporuke MUP-a da se manifestacija održi na drugoj, bezbednijoj lokaciji. Parada ponosa je ponovo zakazana 2010. godine za 10. oktobar, kada je prvi put uspešno održana.
Izveštaj ministarskog odbora o homoseksualnim prestupima i prostituciji, poznatiji kao Volfendenov izveštaj (po lordu Volfendenu, predsedniku odbora), izveštaj je koji je objavljen 4. septembra 1957. u Ujedinjenom Kraljevstvu nakon što je nekoliko poznatih i uglednih muškaraca, uključujući lorda Montagua, Pitera Vajldebloda i Majkla Pita Riversa uhapšeno i optuženo za homoseksualna dela.
Odbor se sastojao od 15 članova (3 žene i 12 muškaraca), a predsednik je bio Džon Volfenden. Odbor se prvi put sastao 15. septembra 1954, a radio je ukupno 62 dana, od kojih su 32 dana saslušavani svedoci. Među svedocima su bili policajci, službenici za uslovnu kaznu, psihijatri, verski lideri i gej muškarci.
LGBT+ (neheteroseksualne i necisrodne) osobe u Srbiji mogu se suočiti sa pravnim izazovima sa kojima se ne suočavaju osobe koje nisu LGBT+ osobe. I muške i ženske istopolne seksualne aktivnosti su legalne u Srbiji, a diskriminacija na osnovu seksualne orijentacije u oblastima kao što su zapošljavanje, obrazovanje, mediji i pružanje dobara i usluga, između ostalog, je zabranjena. Ipak, domaćinstva koja vode istopolni parovi ne ispunjavaju uslove za istu pravnu zaštitu koja je dostupna parovima suprotnih polova.
U Srbiji postoji izražen nedostatak volje suočavanja sa homofobijom i transfobijom, a vlasti su u više navrata zabranjivale parade ponosa na osnovu nasilnih pretnji homofobičnih grupa. Takođe nisu uspele da zaštite LGBT+ pojedince i organizacije od diskriminacije, uključujući verbalne pretnje, pretnje na društvenim mrežama i fizičke napade. Beogradski prajd je prvi put uspešno održan u septembru 2014. godine.
Udruženje ILGA-Evropa je u 2020. godini Srbiju smestila na 25. mesto po pravima LGBT+ osoba od 49 posmatranih država i teritorija.
And the Band Played On: Politics, People, and the AIDS Epidemic je knjiga Rendija Šiltsa, novinara lista San Francisko hronikl objavljena 1987. godine. Knjiga prati otkriće i širenje virus humane imunodeficijencije i sindroma stečene imunodeficijencije sa posebnim osvrtom na ravnodušnost vlasti, posebno u SAD, prema onome što se u početku smatralo za gej bolest. Šiltsova teza je da su, iako je Sida uzrokovana biološkim agensom, nemar i apatija prema onima koji su prvobitno bili pogođeni bolešću dozvolili njeno mnogo veće širenje; Sidi je dozvoljeno da se desi.
Knjiga je obiman posao istraživačkog novinarstva, napisana u formi koja sadrži hronološki prikaz događaja. Događaji koji su oblikovali epidemiju su opisani jedan iza drugog uz navođenje najvažnijih činjenica. Šilts opisuje uticaj borbe protiv bolesti na određene pojedince u gej, medicinskoj i političkoj zajednici. Knjiga počinje kasnih sedamdesetih sa tada prvim potvrđenim slučajem Side, kod Grete Rask, danske doktorke koja je radila u Africi. Završava se saopštenjem glumca Roka Hadsona 1985. da umire od Side, kada su međunarodna pažnja i interes za bolest eksplodirali.
Spasite našu decu (engl. Save Our Children, Inc.) je bila politička koalicija koja je formirana 1977. u Majamiju, na Floridi, s ciljem da ukine okružnu uredbu koja je zabranjivala diskriminaciju u oblastima stanovanja, zapošljavanja i javnih usluga na osnovu seksualne orijentacije. Koaliciju je predvodila slavna pevačica Anita Brajant, koja je tvrdila da uredba predstavlja diskriminiciju jer je sprečava da uči svoju decu biblijskom moralu. To je bila dobro organizovana kampanja koja je pokrenula žestoku političku borbu između nespremnih gej aktivista i visoko motivisanih hrišćanskih fundamentalista. Kada se ukidanje uredbe našlo na referendumu, privuklo je najveći odziv od svih posebnih izbora u istoriji okruga Dejd, i prošlo sa 70% glasova.
Istoričari povezuju ogroman uspeh koalicije Spasite našu decu sa organizaovanim učešćem konzervativnih hrišćana u političkim procesima. Za mnoge gej muškarce i lezbijke, iznenađenje ishodom kampanja iz 1977. i 1978. usadilo je novu odlučnost i konsolidovalo aktivizam i zajednice u mnogim gradovima u kojima gej zajednica nije bila politički aktivna.
Stounvolska revolucija poznata i kao Stounvolska pobuna (engl. Stonewall riots) predstavlja seriju spontanih, nasilnih demonstracija protiv policijske racije koje su započele u ranim jutarnjim satima 28. juna 1969, u neposrednoj blizini bara Stounvol in u njujorškoj četvrti Grinvič vilidž. Događaj se često navodi kao prvi slučaj u američkoj istoriji kada su se osobe unutar LGBT zajednice pobunile protiv prakse sistematskog progona seksualnih manjina koja je imala podršku vlade. Ovaj događaj smatra se početkom organizovanog aktivizma i pokreta za gej prava u Sjedinjenim Američkim Državama i ostatku sveta.
Posle Stounvolske revolucije, LGBT osobe u Njujorku morale su preći preko rodnih, klasnih i generacijskih prepreka kako bi stvorili kohezivnu zajednicu. U roku od šest meseci u Njujorku su formirane dve gej aktivističke organizacije, a pokrenuta su i tri novinska lista sa ciljem da promovišu prava gej muškaraca i lezbijki. U roku od nekoliko godina organizacije za gej prava osnovane su širom SAD i sveta. Dana 28. juna 1970. održane su prve parade ponosa u Los Anđelesu, Čikagu i Njujorku povodom godišnjice nemira. Slični marševi organizovani su i u drugim gradovima. Danas se parade ponosa održavaju širom sveta, obično krajem juna, u znak sećanja na Stounvolsku revoluciju. dalje...
Kad srce stane (engl. Heartstopper) britanska je tinejdžerska, ljubavna i dramedijska striming-televizijska serija za Netflix. Temelji se na veb-stripu i grafičkom romanu Alis Osman, koji je na srpski jezik preveden pod naslovom Leptirići. Serija prvenstveno govori o Čarliju Springu (Džo Lok), gej učeniku koji se zaljubljuje u druga iz razreda, Nika Nelsona (Kit Konor). Takođe prikazuje živote Taa (Vilijam Gao), El (Jasmin Fini), Tare (Korina Braun) i Darsi (Kizi Edžel).
See-Saw Films je 2019. kupio televizijska prava za seriju, a Netfliks je 2021. stekao prava na distribuciju. Režiju potpisuje Juros Lin. Snimanje je trajalo od aprila do juna iste godine, a najave su prikazivane tokom čitavog ovog perioda. Različite pesme korišćene su za saundtrek, pored originalne muzike Adiskar Čejs. Kinematografski stilovi i rangiranje boja planirani su unapred kako bi seriji dala atmosfersku eleganciju, pojačanu upotrebom tradicionalne animacije prilagođene izvornom materijalu.
Objavljena je 22. aprila 2022. godine. Dobila je pozitivne kritike, posebno zbog svog tona i tempa, kao i zbog predstavljanja LGBT+ zajednice. Odmah je stekla popularnost, dok je za samo dva dana bila među 10 najgledanijih serija na engleskom jeziku na Netfliksu.
Portal:LGBT/Izabrani/12 Strejtvošing (prev. strejt pranje) koji se takođe naziva hetvošing (prev. hetero pranje) predstavlja prikazivanje LGB (lezbejki, gej, biseksualaca) ili na neki drugi način kvir likova u fikciji kao heteroseksualnih (strejt), što čini da LGB osobe izgledaju heteroseksualno. Termin takođe označava menjanje informacija o istorijskim ličnostima kako bi njihova reprezentacija bila u skladu sa heteronormativnošću.
Strejtvošing se najistaknutije vidi u delima fikcije, posebno na televiziji i u bioskopu, pri čemu su likovi koji su prvobitno prikazani kao homoseksualci, biseksualci ili aseksualci pogrešno predstavljeni kao heteroseksualci.
Strejtvošing je relativno savremen termin koji se poslednjih godina sve više koristi i priznaje. Uprkos sve većoj prisutnosti kvir likova i priča na televiziji, i dalje postoji zabrinutost oko brisanja kvir likova i priča. Uobičajena opravdanja za strejtvošing uključuju „zabrinutost proizvođača u vezi sa reakcijama publike i društvenim normama i stereotipima u vezi sa prihvatljivim oblicima kvir kulture“.
TERF je skraćenica za trans-isključujuće radikalne feministkinje (od trans-exclusionary radical feminists). Prvi put zabeležen 2008. Termin se prvobitno odnosio na manjinu feministkinja koje su zastupale stavove koje su druge feministkinje smatrale transfobičnim, kao što je odbacivanje tvrdnje da su trans žene - žene, te isključivale trans žene iz ženskih prostora i protivile se transrodnim pravima. Značenje se od tada proširilo i odnosi se na ljude sa trans-isključujućim stavovima koji možda nemaju veze sa radikalnim feminizmom.
Oni na koje se odnosi reč TERF obično odbacuju termin ili ga smatraju uvredom; neki se identifikuju kao rodno kritični. Kritičari reči TERF kažu da je upotrebljena na previše širok i uvredljiv način, uz nasilnu retoriku. U akademskom diskursu nema konsenzusa o tome da li TERF predstavlja uvredu ili ne.
Zastava ponosa je svaka zastava koja predstavlja segment ili deo LGBT+ zajednice. Ponos se u ovom slučaju odnosi na pojam LGBT+ ponos. Termini LGBT+ zastava i kvir zastava se često koriste naizmenično.
Zastava duge je najrasprostranjenija LGBT+ zastava i LGBT+ simbol uopšte. Postoje derivacije dugine zastave koje se koriste da bi se usmerila pažnja na specifične grupe sličnih interesa unutar zajednice (na primer, subkultura kože). Postoje i neke zastave ponosa koje nisu isključivo vezane za LGBT+ pitanja, kao što je poliamorna zastava.
Kventin Krisp (Denis Čarls Prat) bio je engleski književnik, model, dizajner, ilustrator i glumac. Postao je poznat sedamdesetih nakon objavljivanja svoje provokativne i duhovite autobiografije Razgolićeni državni službenik. Pažnju javnosti privukao je svojim ekscentričnim ponašanjem, provokativnim izjavama i imidžom dendija. Iako su ga tokom čitavog života pratile kontroverze, vremenom je postao fugura individualca sa posebnim pogledom na društvene manire i stil. Sting mu je posvetio pesmu Englishman in New York, u čijem se spotu i pojavio.
Elen Li Dedženeres američka je komičarka, televizijska voditeljka, glumica, književnica i producentkinja. Od 1994. do 1998. glumila je u komediji situacije Elen, a od 2003. do 2022. vodila je svoj televizijski tok-šou, Šou Elen Dedženeres. Stendap karijeru započela je ranih 1980-ih, a 1986. godine bila je gost emisije Večernji šou Džonija Karsona. Kao filmska glumica, Dedženeresova je glumila u filmovima: Gospodin Pogrešni (1996), EdTV (1999) i Ljubavno pismo (1999), dok je pozajmila glas Dori u animiranim filmovima U potrazi za Nemom (2003) i U potrazi za Dori (2016). Za Nema, osvojila je nagradu Saturn za najbolju sporednu žensku ulogu, prvi put da je glumica osvojila nagradu Saturn za glasovnu ulogu. Godine 2010. bila je članica žirija u devetoj sezoni emisije American Idol.
Glumila je u dve televizijske komedije situacije, Elen (1994—1998) i Elenin šou (2001—2002). Tokom četvrte sezone Elen iz 1997. godine, autovala se kao lezbijka u emisiji Šou Opre Vinfri. Njen lik, Elen Morgan, takođe se autovala pred terapeutom kojeg igra Vinfrijeva, a serija je nastavila da prikazuje različita pitanja LGBT osoba, uključujući i proces autovanja. Godine 2008. udala se za dugogodišnju partnerku, Poršu de Rosi.
Dedženeresova je vodila dodelu Oskara, nagrada Gremi i nagrada Emi za program u udarnom terminu. Izdala je četiri knjige i osnovala diskografsku kuću Eleveneleven, kao i produkcijsku kuću, A Very Good Production. Takođe je pokrenula sopstveni brend, ED Ellen DeGeneres, koji se sastoji od kolekcije odeće, dodataka, predmeta za dom, bebe i kućne ljubimce. Osvojila je 30 Emija, 20 Nagrada po izboru publike (više od bilo koje druge osobe) i brojne druge nagrade za svoj rad i dobrotvorne napore. Godine 2016. dodeljena joj je Predsednička medalja slobode. U januaru 2020. godine dobila je nagradu Karol Bernet za svoj rad na televiziji, postavši prva dobitnica nakon njene inauguralne imenjakinje, Karol Bernet.
Parada ponosa ili povorka ponosa (poznata i kao Gej parada) je godišnja festivalska proslava ponosa LGBT+ osoba, koja se održava u mnogim gradovima širom sveta. Većina parada se organizuje u junu, kako bi se održalo sećanje na Stounvolsku pobunu, ali ih, gledano na svetskom nivou, ima tokom cele godine. Pored karnevalske zabave, parade ponosa imaju i politički značaj usmeravanja pažnje javnosti na LGBT ljudska prava. U državama u kojima je prihvatanje LGBT+ osoba i poštovanje njihovih prava na niskom nivou parade ponosa imaju više politički i aktivistički karakter, dok u gradovima gde su LGBT+ osobe prihvaćene parade imaju festivalski i karnevalski karakter. „Ponos” predstavlja promociju vrednosti samopotvrđivanja, dostojanstva, jednakosti i povećane vidljivosti LGBT+ osoba kao društvene grupe, nasuprot stidu, sramu i društvenoj stigmatizaciji.