Radoslav Pavelkić
| Radoslav Rade Pavelkić | |
|---|---|
.jpg) Radoslav Pavelkić (1931-2020).jpg | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 21. jun 1931. |
| Mesto rođenja | Pančevo |
| Datum smrti | 21. decembar 2020. (89 god.) |
| Mesto smrti | Beograd |
| Zanimanje | glumac, dramski pisac |
Radoslav Rade Pavelkić (Pančevo, 21. jun 1931—Beograd, 21. decembar 2020) dramski pisac i glumac Malog pozorišta „Duško Radović“. Ostavio je dubok trag u kulturi i umetnosti ovih prostora.[1]
Biografija[uredi | uredi izvor]
Radoslav Pavelkić je diplomirao glumu na Akademiji za pozorište, film, radio i televiziju 1955. godine u klasi profesora Tomislava Tanhofera.[2]
U Beogradskom dramskom pozorištu je radio od 1955. do 1963. godine, nakon čega prelazi u Malo pozorište „Duško Radović", gde ostaje do kraja.[2]
Stil dramskog pisca[uredi | uredi izvor]
Radoslav Pavelkić je prvi u Jugoslaviji primenio nov pristup dramaturgiji lutkarskog pozorišta. Bio je inspirisan bajkama i basnama[3] Braće Grim, Lafontena, Ezopa i drugih,[1] ali je menjao okolnosti i karaktere likova iz tih priča, prilagođavajući stil savremenom detetu. Na taj način ih je odredio kao „nove drame sa promenjenim odnosima i porukama“. To je bilo u korak sa vremenom, za novu decu![3] Spoznaju dečije psihologije junaka drame, stavio je umesto imitacije psihologije odraslih, ali balansirano, jer i sutuacije iz sveta odraslih postoje u zajedničkoj stvarnosti koja se mora sagledati.[1]
Po Pavelkiću je tajna dobrog domaćeg teksta, između ostalog i stepen identifikacije koji uspostavlja sa gledaocem. Zalagao se za to da komad mora da bude zanimljiv, jer nam dosadan teatar ne treba, da drama mora da nosi sve elemente života i ne sme da opseda nekakvom nadrifilozofijom ili filozofiranjem po svaku cenu. Ukazivao je na to da je drama nešto mnogo življe i da se bazira na akciji koja mora biti ravna akcijama koje se zbivaju u životu. [3]
O sebi je rekao da je „dramaturški šegrt Bertolta Brehta, što se jasno vidi u korišćenju efektnih songova u njegovim dramskim delima za decu.[3] U tom smislu je ostvario odličnu saradnju sa kompozitorom Zoranom Rambosekom, čiji songovi su se pevali i nakon predstava.[1]
Po rečima Radeta Pavelkića, najuspešniji reditelji njegovih tekstova su bili Boban Petrović, Srboljub Stanković i Branislav Kravljanac, a najveći utisak su ostavili Sava Anđelković, Melita Bihali, Boban Petrović i dr.[1]
Od svoje tridesete do pedesete godine starosti, napisao je preko 30 dramskih dela, prevedenih i izvođenih od Kanade do Turske. Polovina su dramska dela za decu. Najviše je pisao za konkurse, po narudžbini ili na molbu prijatelja. Sva njegova dela su izvođena i prevedena na devet stranih jezika.[1]
U Politici je 27. maja 1982. godine zabeleženo da je, prema podacima Sterijinog pozorja, sa 18 postavki svojih dramskih dela u profesionalnim pozorištima širom Jugoslavije, bio najizvođeniji živi dramski pisac u zemlji[3] uz Fadila Hadžića. [1]
Napisao je još tridesetak radio-drama, više TV-scenarija i monodrama.[2]
Živi glumac u životu pozorišta[uredi | uredi izvor]
Došavši u Malo pozorište kao prvi glumac sa diplomom Akademije, odmah je počeo da igra žive uloge, koje su vrlo često bile i glavne. Smatrao je da su animatori lutkari: Janko Vrbnjak, Ljubomir Koljić, Dobrila Rilak, Olivera Vera Tomov, Melita Bihali daleko bolji animatori od njega, a uz puno poverenje tadašnjeg upravnika Maja Đurovića, ostvaruje se istovremeno i kao dramski pisac.[1]
Kao glumac je često bio zapažen u pozorišnim kritikama, pa je tako Milosav Mirković za njegovu ulogu u Pinokiju napisao da je Rade Pavelkić sa lutkama Romeom i Đulijetom nadahnuto i uverljivo lansirao dvostruku parodiju: dečjeg i i konvencionalnog građanskog pozorišta. [3]
Kritičar Strahinja Šuljagić izdvojio je njegovu interpretaciju Alonza u Šekspirovoj Buri „sa glasom i toplinom, koji se neosjetno nametnu našim osjećanjima i sjećanjima“.[3]
Ostali su beležili da je kao glumac bio ubedljiv, upečatljiv, kako unosi izvođačku svežinu, da ni jednog trenutka nije u starim didaktičkim vodama… Bio je neodoljivi putujući glumac Žan, u predstavi Ginjolovi doživljaji, igrao je čak i pisca Jakoba Grima u predstavi Braća Grim. Pozajmljivao je glas junacima crtanih filmova, glumio na TV i radiju, a bavio se i pedagoškim radom kroz seminare pri nekadašnjem Domu pionira u Beogradu, gde je držao predavanja o istoriji lutkarskog pozorišta i pisanju za lutka-scenu.[3]
Drame[uredi | uredi izvor]
Izvođene su mu drame:
- Klovnovi, 1968. godine u Narodnom pozorištu u Leskovcu
- Trilogija Klovnovi (objavio je knjigu Trilogija o Klovnovima, Standard, 1970)
- Sunčane pege, 1965. godine u Narodnom pozorištu u Pirotu
- Arena Mars
- Iako je postao mir
- Pronevera
- Severna autostrada
- Nenađeni, 1978. godine u Narodnom pozorištu u Pirotu
- Nasradinov vilajet, 1979. u Narodnom pozorištu u Vršcu
- Najteži ispit, 1980. godine u Narodnom pozorištu u Vršcu[2][3]
Monodrame[uredi | uredi izvor]
- Rođena u znaku Vodolije, 1973. godine u Narodnom pozorištu Beograda, Scena u Zemunu
- Violinista
- Kći kišnih dana.[3]
Za decu je napisao:[uredi | uredi izvor]
- Klikeraši 1972. godine u Narodnom pozorištu „Sterija" u Vršcu. Ova dečja drama je otvorila Festival djeteta u Šibeniku 1973. godine.
- Novogodišnja bajka - Čarka iz šumarka, 1976. u Narodnom Pozorištu „Ljubiša Jovanović" u Šapcu
- Čudna bajka,
- Veseli voz, 1975. godine u Narodnom pozorištu „Toša Jovanović" u Zrenjaninu;[4] 1986. godine u Narodnom Pozorištu „Ljubiša Jovanović" u Šapcu[2]
- Crvenkapa i zbunjeni vuk, 1977. godine, Malo pozorište „Duško Radović"; 1983. godine u Narodnom pozorištu u „Sterija" u Vršcu[2]i dr.
- Partizanska razbibriga, 1975. godine, Malo pozorište „Duško Radović", iste godine u Beogradu, u Narodnom pozorištu „Toša Jovanović" u Zrenjaninu[5], 1983. godine u Narodnom pozorištu u „Sterija" u Vršcu[2]
- Cvrčak i mrav
- Nađe igre, 1979. godine u Narodnom pozorištu u „Sterija" u Vršcu
- Šašava torta, 1985. godine u Narodnom pozorištu u Pirotu;[2] 1989. godine u Narodnom pozorištu u Kikindi[6] i druge[3]
Njegovi tekstovi su igrani u Zagrebu, Sarajevu, Titogradu, Splitu, Rijeci, Subotici… prevođeni na nekoliko jezika i igrani u inostranstvu: Varšavi, Bratislavi, Budimpešti, Minhenu…
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d đ e ž „IN MEMORIAM | MPDR”. www.malopozoriste.co.rs. Pristupljeno 2024-06-05.
- ^ a b v g d đ e ž Jovanović, Raško V.; Jaćimović, Dejan (2013). Leksikon drame i pozorišta. Beograd: Prosveta. ISBN 978-86-07-01999-1.
- ^ a b v g d đ e ž z i j Petrović, Marijana (2021). „Radoslav Pavelkić (1931-2020), in memoriam”. TEATRON, časopis za pozorišnu umetnost. Beograd: Muzej pozorišne umetnosti Srbije. 196-197: 160—161.
- ^ „Muzej pozorišne umetnosti Srbije”. teatroslov.mpus.org.rs. Pristupljeno 2024-06-05.
- ^ „In memoriam Lilijana Arsenov Ivanović (28.4.1946 ‒ 9.4.2021) | Narodno pozorište” (na jeziku: srpski). 2022-07-31. Pristupljeno 2024-06-05.
- ^ „Muzej pozorišne umetnosti Srbije”. teatroslov.mpus.org.rs. Pristupljeno 2024-06-05.
Pročitati još[uredi | uredi izvor]
- IN MEMORIAM: Rade Pavelkić, prvak Malog pozorišta "Duško Radović" (1931-2020), Glumac koji je pisao za glumce https://www.danas.rs/dijalog/licni-stavovi/glumac-koji-je-pisao-za-glumce/