Viborg (Rusija)
| Viborg Выборг, Viipuri, Viborg | |
|---|---|
 Pogled na grad sa tornja svetog Olafa | |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Rusija |
| Federalni okrug | Severozapadni |
| Oblast |  Lenjingradska oblast |
| Rejon | Viborški rejon |
| Osnovan | 1293. |
| Status grada | 1403. |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | |
| — 2015. | 79.897 |
| — gustina | 0,5 st./km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 60° 42′ 33″ S; 28° 44′ 39″ I / 60.709167° S; 28.744167° I |
| Vremenska zona | UTC+3 |
| Aps. visina | 3 m |
| Površina | 160.847 km2 |
.svg)  Viborg Viborg na karti Rusije | |
 Viborg Viborg na karti Lenjingradske oblasti | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 188800—188811 |
| Pozivni broj | +7 81378 |
| Registarska oznaka | 47 |
| OKATO kod | 41 417 |
| OKTMO kod | 41 615 101 001 |
| Veb-sajt | |
| city.vbg.ru | |
Viborg (rus. Вы́борг; fin. Viipuri; šved. Viborg; nem. Wiburg) grad je na obalama Finskog zaliva, na severozapadu evropskog dela Ruske Federacije i administrativni centar Viborškog rejona Lenjingradske oblasti.
Nalazi se na oko 122 kilometra severozapadno od istorijskog centra grada Sankt Peterburga, sa kojim je direktno povezan železničkim i drumskim saobraćajnicama. Međunarodni granični prelaz prema Finskoj Brusničnoje nalazi se na oko 35 kilometara zapadnije od grada. Viborg je jedan od najznačajnijih privrednih, kulturnih i saobraćajnih centara u tom delu Rusije i važna luka na Baltičkom moru. Zahvaljujući Sajmenskom kanalu koji povezuje finsko jezero Sajmu sa Baltikom upravo preko Viborga, grad je i važan trgovački centar.
Zvanična godina osnivanja grada 1293, je godina kada su Šveđani na malenom ostrvu nasuprot današnjeg grada podigli moćan i utvrđeni zamak sa ciljem da dodatno utvrde vlast na tom području svog carstva u osnovi naseljenog Karelima. Grad-tvrđava Viborg je još 1403. godine po nalogu tadašnjeg švedskog kralja dobio i zvaničan status grada. Iako su razni ruski vladari u više navrata pokušavali da ga osvoje, u granice ruske države po prvi put ulazi 1710. godine zahvaljujući uspešnim vojnim pohodima Petra Velikog na području Karelijske prevlake. U periodu između 1918. i 1940. nalazi se u granicama nezavisne države Finske, gde je posle Helsinkija po broju stanovnika bio drugi grad u zemlji. Po okončanju Drugog svetskog rata vraća se u sastav Sovjetskog Saveza, odnosno u granice nezavisne Rusije nakon 1992. godine. Dana 25. marta 2010. gradu Viborgu je dodeljeno najviše titularno priznanje u Rusiji: Grad vojničke slave, a s tim u vezi na centralnom gradskom trgu podignuta je i spomen stela kojom se veliča herojstvo njegovih žitelja tokom otadžbinskih ratova.
Sa teritorijom od 160,847 km² Viborg je teritorijalno najveći grad u Lenjingradskoj oblasti, dok je prema procenama nacionalne statističke službe za 2015. tu živelo 79.897 stanovnika (više stanovnika živi samo u Gatčini). Od 2008. grad je administrativno podeljen na 10 mikrorejona.
Zahvaljujući dugoj i bogatoj istoriji, u gradu se danas nalazi više od tri stotine različitih arhitektonskih, istorijskih, kulturnih i arheoloških spomenika, a mnogi od njih se nalaze i na listi kulturnog nasleđa Ruske Federacije. Najpoznatije gradske znamenitosti su čuveni Viborški zamak iz 1293, Biblioteka Alvar Alto građena u periodu 1933—1935. po projektu čuvenog finskog arhitekte Alvara Alta, te pejzažni park muzej na otvorenom Monrepo. Gradskim pejzažom dominira 48,6 m visoki toranj Svetog Ulava.
Gasovod „Severni tok“ kojim se ruski gas doprema do nemačkog grada Grajfsvalda, dugačak 1.224 kilometra, započinje upravo u Viborgu.
Etimologija[uredi | uredi izvor]
Prema starijim verzijama, grad je dobio ime od slovenske reči „Vibor” (izbor) i njegov osnivač bio je legendarni vođa slovenske dinastije Rjurikoviča Gostomisl (790–860). Kako prvobitne verzije nikada istorijski nisu dokazane, zvanična istorija grada započinje sa doseljavanjem karelskih plemena na to područje (iako ne postoje podaci o zvaničnom imenu naselja).
Prvi zvaničan i istorijski dokazan naziv bio je Viborg (šved. Wiborg), kako su, naime, švedski osvajači prozvali novoosnovani zamak sagrađen 1293. godine, na mestu nekadašnje karelske utvrde. Naselje je zadralo to ime i narednih 7 vekova, sve do 1917. godine, kada je Viborška gubernija postala delom Velike kneževine Finske, a sam grad je kao i većina toponima finizovan u Vipuri (fin. Viipuri). Ruska verzija imena grada ponovo je vraćena 1948. godine, i zadržala se do današnjih dana.
Geografija[uredi | uredi izvor]
Grad Vibor smešten je u sevrozapadnom delu Lenjingradske oblasti, u zapadnom delu Karelijske prevlake i na severnoj obali Viborškog zaliva, na oko 174 kilometra zapadno od istorijskog centra grada Sankt Peterburga. Grad leži na nadmorskoj visini koja se kreće do 51 metra iznad nivoa mora (centralni deo grada Baternaja gora leži na visini od 33 metra).[1]
Gradska teritorija obuhvata područje površine 160,847 km²,[2][3]) i proteže se u smeru jugoistok-severozapad u dužini od oko 16 kilometara, odnosno oko 10 kilometara u smeru jugozapad-severoistok.[4] Viborgu pripadaju i ukupno 54 imenovana i 36 neimenovanih ostrva.
Grad Viborg se baš kao i cela Lenjingradska oblast, nalazi u vremenskoj zoni UTC+3 (Moskovsko vreme).
Klima[uredi | uredi izvor]
Viborg se nalazi u severnoj graničnoj zoni umerenokontinentalne klime, a zbog maritimnih uticaja ima dosta blage zime, ali i umereno topla leta. Apsolutna maksimalna temperatura vazduha ima vrednost od +34,6 °C, odnosno minimalna od -36,8 °C.[5] Prosečna godišnja temperatura vazduha je nešto niža nego u obližnjem Sankt Peterburg, i ima vrednost od +4,8 °C (u Peterburgu +5,8 °C).
Prosečna godišnja suma padavina je 677 mm, prosečno je oko 143 dana godišnje sa kišom. Sneg pada u zimskom delu godine, najviše u decembru, januaru i februaru, prosečna godišnja vlažnost vazduha je oko 80%.
U proleće i leto dolazi do pojave belih noći, maksimalna dužina dana je 19 sati i 10 minuta, dok je minimalna dužina obdanice svega 5 sati i 38 minuta.
| Klima Viborga | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Pokazatelj \ Mesec | Jan. | Feb. | Mar. | Apr. | Maj | Jun | Jul | Avg. | Sep. | Okt. | Nov. | Dec. | God. |
| Apsolutni maksimum, °C (°F) | 6,5 (43,7) |
10,0 (50) |
13,8 (56,8) |
22,1 (71,8) |
29,0 (84,2) |
32,9 (91,2) |
34,6 (94,3) |
33,4 (92,1) |
29,0 (84,2) |
19,0 (66,2) |
11,1 (52) |
8,4 (47,1) |
34,6 (94,3) |
| Maksimum, °C (°F) | −4,0 (24,8) |
−4,1 (24,6) |
0,5 (32,9) |
7,2 (45) |
14,7 (58,5) |
19,2 (66,6) |
22,3 (72,1) |
20,2 (68,4) |
14,3 (57,7) |
7,9 (46,2) |
1,7 (35,1) |
−2,1 (28,2) |
8,2 (46,8) |
| Prosek, °C (°F) | −6,7 (19,9) |
−7,3 (18,9) |
−3,0 (26,6) |
3,0 (37,4) |
10,2 (50,4) |
15,0 (59) |
18,2 (64,8) |
16,3 (61,3) |
10,9 (51,6) |
5,5 (41,9) |
−0,4 (31,3) |
−4,5 (23,9) |
4,8 (40,6) |
| Minimum, °C (°F) | −9,5 (14,9) |
−10,5 (13,1) |
−6,4 (20,5) |
−0,5 (31,1) |
5,9 (42,6) |
11,1 (52) |
14,3 (57,7) |
12,7 (54,9) |
7,9 (46,2) |
3,2 (37,8) |
−2,3 (27,9) |
−7,1 (19,2) |
1,6 (34,9) |
| Apsolutni minimum, °C (°F) | −36,8 (−34,2) |
−34,0 (−29,2) |
−29,0 (−20,2) |
−20,0 (−4) |
−5,0 (23) |
0,0 (32) |
5,8 (42,4) |
0,0 (32) |
−4,0 (24,8) |
−11,4 (11,5) |
−19,8 (−3,6) |
−34,0 (−29,2) |
−36,8 (−34,2) |
| Količina padavina, mm (in) | 48 (1,89) |
36 (1,42) |
40 (1,57) |
31 (1,22) |
40 (1,57) |
63 (2,48) |
65 (2,56) |
82 (3,23) |
68 (2,68) |
76 (2,99) |
67 (2,64) |
61 (2,4) |
677 (26,65) |
| Dani sa kišom | 6 | 5 | 7 | 10 | 14 | 15 | 15 | 15 | 17 | 17 | 13 | 9 | 143 |
| Dani sa snegom | 17 | 15 | 12 | 5 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 2 | 9 | 16 | 76 |
| Relativna vlažnost, % | 87 | 85 | 82 | 74 | 68 | 71 | 73 | 77 | 82 | 86 | 88 | 89 | 80,2 |
| Izvor: Pogoda.ru.net[6] | |||||||||||||
Istorija[uredi | uredi izvor]
Grad je u svojoj bogatoj istoriji pripadao trima različitim državama. Kao deo Kraljevine Švedske od 1293. do 1710, nakon čega je postao deo Ruskog carstva od 1710. do 1917. Nakon oktobarske revolucije postao je Finski grad od 1917. do 1940. Nakon poraza Finske u Drugom svetskom ratu 1944. postao je deo Sovjetskog Saveza, sve do raspada 1991. kada uđe u sastav Rusije.
Stanovništvo[uredi | uredi izvor]
Prema preliminarnim podacima sa popisa, u gradu je 2010. živelo 80.013 stanovnika, 789 (1,00%) više nego 2002.
| 1939. | 1959. | 1970. | 1979. | 1989. | 2002. | 2010. |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 74.403 | 51.088 | 65.188 | 75.573 | 80.924[7] | 79.224[8] | 79.962 |
Gradovi pobratimi[uredi | uredi izvor]
Grad Viborg ima potpisane ugovore o partnerstvu i saradnji sa sledećim gradovima:
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Административно-территориальное деление Ленинградской области. — СПб., 2007, с. 24 Архивирано на сајту Wayback Machine (17. октобар 2013)
- ^ „Plan socialьno-эkonomičeskogo razvitiя municipalьnogo obrazovaniя «Gorod Vыborg» Vыborgskogo raйona Leningradskoй oblasti na 2011-2014 godы”. Saйt administracii Vыborga. Arhivirano iz originala (doc) 27. 01. 2011. g. Pristupljeno 11. 11. 2015.
- ^ „Plan socialьno-эkonomičeskogo razvitiя municipalьnogo obrazovaniя «Vыborgskoe gorodskoe poselenie» Vыborgskogo raйona Leningradskoй oblasti na 2008—2010 godы”. Saйt administracii Vыborga. Arhivirano iz originala (doc) 27. 01. 2011. g. Pristupljeno 11. 11. 2015.
- ^ „Karta granic MO «Gorod Vыborg»”. Kartы Google. Arhivirano iz originala 08. 10. 2014. g. Pristupljeno 11. 11. 2015.
- ^ Погода и климат. Абсолютный максимум был побит 28 июля 2010 года.
- ^ „Weather and Climate – The Climate of Vyborg” (na jeziku: ruski). maj 2011. Arhivirano iz originala 16. 5. 2012. g. Pristupljeno 4. 8. 2012.
- ^ „Vsesoюznaя perepisь naseleniя 1989 g. Čislennostь naličnogo naseleniя soюznыh i avtonomnыh respublik, avtonomnыh oblasteй i okrugov, kraёv, oblasteй, raйonov, gorodskih poseleniй i sёl-raйcentrov.”. Vsesoюznaя perepisь naseleniя 1989 goda (na jeziku: ruski). Demoscope Weekly. 1989. Pristupljeno 4. 9. 2012.
- ^ Federalьnaя služba gosudarstvennoй statistiki (21. 5. 2004). „Čislennostь naseleniя Rossii, subъektov Rossiйskoй Federacii v sostave federalьnыh okrugov, raйonov, gorodskih poseleniй, selьskih naselёnnыh punktov – raйonnыh centrov i selьskih naselёnnыh punktov s naseleniem 3 tыsяči i bolee čelovek”. Vserossiйskaя perepisь naseleniя 2002 goda (na jeziku: ruski). Federalni zavod za statistiku. Pristupljeno 4. 9. 2012.
- ^ „Gorod-pobratim Tampere”. nižniйnovgorod.rf. Arhivirano iz originala 24. 04. 2015. g. Pristupljeno 7. 6. 2013.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
| Gradovi rejonske subordinacije (31) |  | |
|---|---|---|
| Varošice (32) |
| |
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Geografske | |
| Ostale | |
