Gakovo

Gakovo
Gakovo;
	Pravoslavna crkva u Gakovu.
Administrativni podaci
Država	Srbija
Autonomna pokrajina	Vojvodina
Upravni okrug	Zapadnobački
Grad	Sombor
Stanovništvo
— 2011.	1.328
— gustina	39/km2
Geografske karakteristike
Koordinate	45° 54′ 07″ S; 19° 03′ 36″ I / 45.901955° S; 19.060025° I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	96 m
Površina	45,8 km2
	Gakovo Gakovo na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj	25282
Pozivni broj	025
Registarska oznaka	SO

Gakovo je naselje u gradu Somboru, u Zapadnobačkom upravnom okrugu, u Srbiji. Nalazi se u blizini mađarske i hrvatske granice, na nadmorskoj visini od 92 m.

Prema popisu stanovništva iz 2022. godine u Gakovu je živelo 1309 stanovnika.

Položaj naselja[uredi | uredi izvor]

Gakovo se nalazi na severozapadu Bačke, između Sombora na jugu, Kruševlja, Stanišića i Riđice na severoistoku, Rastine na severu, i Bačkog Brega, Koluta i Bezdana na zapadu. U administrativnom smislu, naselju Gakovo pripada i naselje Kruševlje.

Ime[uredi | uredi izvor]

Srpski naziv naselja Gakovo usvojili su i Nemci i Mađari, koji su ga koristili u oblicima Gakowa (nemački) i Gákova (mađarski), mada su se u ovim jezicima koristili i nazivi Gaumarkt (nemački) i Gádor (mađarski).

Istorija[uredi | uredi izvor]

Na ovom terenu se od 1658. godine pominje istoimena pustara. Selo je formirano verovatno u prvoj polovini 18. veka i prema podacima iz 1728. godine bilo je nastanjeno Srbima. Godine 1748. ovamo se doseljavaju Nemci iz Apatina i Kruševlja. Jedan broj kolonista doseljen je i 1764. godine. U Gakovu su 1787. godine živela 1.522 stanovnika, a do 1910. godine broj stanovnika se popeo na 2.770. U ovo doba, većinu stanovništva u naselju činili su Nemci, a bilo je i nešto Srba i Mađara.

Ovde se nalazio logor Gakovo do 1948. godine.

Nakon proterivanja Nemaca posle Drugog svetskog rata, u selu je ostalo malo Srba i Hrvata, pa je prema popisu iz 1948. godine u njemu bilo samo 59 stanovnika. Popis nije registrovao oko 4.000 egejskih Bugara^[1], koji su ovde privremeno boravili. Kasnije, posle iseljavanja egejskih Bugara, u naselje se doseljava stanovništvo poreklom iz okoline Mrkonjić Grada i Donje Pecke u Bosni, kao i iz Benkovca, Bratiškovaca (Kričke) i Donjih Vrbljana. Gakovu je 1971. godine administrativno pripojeno i obližnje naselje Kruševlje.

Do 1965. godine Gakovo je zajedno sa Rastinom, Stanišićem, Riđicom i Kruševljem spadalo u Opštinu Stanišić.^[2]

Demografija[uredi | uredi izvor]

U naselju Gakovo živi 1746 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 39,4 godina (38,3 kod muškaraca i 40,5 kod žena). U naselju ima 694 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,17.

Ovo naselje je uglavnom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine).

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija^[3]
Godina	Stanovnika
1948.	62
1953.	1.477
1961.	2.022
1971.	2.014
1981.	2.122
1991.	2.073	2.059
2002.	1.810	2.236

Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍^[4]

Srbi	1.805	82,00%
Hrvati	101	4,58%
Jugosloveni	101	4,58%
Mađari	46	2,08%
Makedonci	17	0,77%
Crnogorci	14	0,63%
Bunjevci	10	0,45%
Romi	6	0,27%
Nemci	4	0,18%
Bošnjaci	4	0,18%
Muslimani	3	0,13%
Ukrajinci	2	0,09%
Slovaci	1	0,04%
Albanci	1	0,04%
nepoznato	1	0,04%

Stanovništvo prema polu i starosti^[5]


	m	ž
?	0	0
80+	7	21
75—79	26	31
70—74	46	56
65—69	59	83
60—64	72	81
55—59	49	68
50—54	70	85
45—49	101	77
40—44	86	64
35—39	92	71
30—34	73	76
25—29	76	68
20—24	79	77
15—19	70	57
10—14	74	80
5—9	51	75
0—4	58	42
Prosek :	38,3	40,5

Domaćinstva

**Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.**
Godina popisa	1948.	1953.	1961.	1971.	1981.	1991.	2002.
Broj domaćinstava	18	392	538	553	587	626	694

**Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.**
Broj članova	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10 i više	Prosek
Broj domaćinstava	101	171	127	174	67	38	11	4	1	0	3,17

Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu

Pol	Ukupno	Neoženjen/Neudata	Oženjen/Udata	Udovac/Udovica	Razveden/Razvedena
Muški	906	293	548	42	23
Ženski	915	182	549	154	30
UKUPNO	1.821	475	1.097	196	53

Stanovništvo po delatnostima koje obavlja

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija
Muški	532	314	0	0	80
Ženski	344	143	0	0	92
UKUPNO	876	457	0	0	172
Pol	Proizvodnja i snabdevanje	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	1	57	23	13	17
Ženski	0	4	39	4	3
UKUPNO	1	61	62	17	20
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad
Muški	1	0	13	6	4
Ženski	3	0	4	20	25
UKUPNO	4	0	17	26	29
Pol	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	3	0	0	0
Ženski	6	1	0	0
UKUPNO	9	1	0	0

Karakteristike naselja[uredi | uredi izvor]

Naselje je nastalo u prvoj polovini 18. veka, kada u Vojvodini još nisu strogo diferencirani principi planske gradnje. Kroz njega je tada prolazio kolski put, koji je bio najkraća veza Sombora i Baje, i duž tog puta je formirana glavna ulica. Kasnijim širenjem, izgrađene su tri uže poprečne ulice, kao i jedna ulica paralelna sa glavnom. Centar sela je u sredini glavne ulice, a u njemu se nalaze neke od javnih službi, uprava zemljoradničke zadruge i crkva. Osnovna škola je locirana istočno od glavne ulice. Selo ima svoju mesnu kacelariju, poštu, zdravstvenu stanicu, zubnu ambulantu, banku, sopstveni vodovod i asfaltirane ulice.

Privreda[uredi | uredi izvor]

U naselju postoji poljoprivredno preduzeće A. D. „Graničar“, koje se bavi ratarskom i stočarskom proizvodnjom. Gakovo je pretežno agrarna sredina, a po popisu iz 2002. godine poljoprivredna zanimanja angažovala su 52,2% aktivnog stanovništva u naselju. Manje od polovine radnika radi van sela, a jedino industrijsko preduzeće u naselju je ciglana. Poljoprivredno stanovništvo Gakova pretežno je zaposleno u lokalnom poljoprivrednom kombinatu, kojem pripadaju gotovo sve obradive površine u okolini. U naselju radi i desetak ugostiteljskih i trgovačkih objekata.

Sport[uredi | uredi izvor]

U Gakovu nema aktivnih sportskih klubova. Nekada je u ovom mestu bio aktivan fudbalski i rukometni klub istog imena "Graničar" i koji su nastupali uglavnom u najnižem fudbalskom, odnosno rukometnom rangu takmičenja.

Manifestacije[uredi | uredi izvor]

Najveća manifestacija u Gakovu je seoska slava „Sveti Ilija“, koja se održava 2. avgusta.

Saobraćaj[uredi | uredi izvor]

Kroz selo prolazi lokalni put, koji povezuje Sombor sa još dva naselja somborske opštine, Rastinom i Kruševljem. Uz jugoistočnu ivicu Gakova je železnička pruga Sombor — Riđica — Baja, koja je izgrađena 1895. godine. Posle Prvog svetskog rata na njoj je saobraćaj održavan samo do Riđice, a 1988. godine je potpuno obustavljen.

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Grad Sombor

Reference[uredi | uredi izvor]

^ „Telegrama ot bežanci ot Egeйska Makedoniя, prinuditelno zaseleni v s. Gakovo, Voйvodina, do Georgi Dimitrov s nastoяvane da se uredi zavrъщaneto im v Bъlgariя, CDA, f. 49, op. 1, a. e. 4745, l. 53–54. Original, mašinopis.”. Arhivirano iz originala 23. 01. 2015. g. Pristupljeno 23. 01. 2015.
^ Robert Kučo − „Vodič kroz istoriju jednog sela u Bačkoj”
^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Dr Slobodan Ćurčić, Naselja Bačke — geografske karakteristike, Novi Sad, 2007.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

[1] „Telegrama ot bežanci ot Egeйska Makedoniя, prinuditelno zaseleni v s. Gakovo, Voйvodina, do Georgi Dimitrov s nastoяvane da se uredi zavrъщaneto im v Bъlgariя, CDA, f. 49, op. 1, a. e. 4745, l. 53–54. Original, mašinopis.”. Arhivirano iz originala 23. 01. 2015. g. Pristupljeno 23. 01. 2015.

[2] Robert Kučo − „Vodič kroz istoriju jednog sela u Bačkoj”

[3] „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.

[4] „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.

[5] „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]