Kistanje

Koordinate: 43° 58′ 51″ S; 15° 57′ 47″ I / 43.98095° S; 15.96311° I / 43.98095; 15.96311
S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Kistanje
centar Kistanja
Administrativni podaci
DržavaHrvatska
ŽupanijaŠibensko-kninska
OpštinaKistanje
OblastBukovica
Stanovništvo
 — 2011.Rast 1.909
Geografske karakteristike
Koordinate43° 58′ 51″ S; 15° 57′ 47″ I / 43.98095° S; 15.96311° I / 43.98095; 15.96311
Vremenska zonaUTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST)
Aps. visina241 m
Kistanje na karti Hrvatske
Kistanje
Kistanje
Kistanje na karti Hrvatske
Kistanje na karti Šibensko-kninske županije
Kistanje
Kistanje
Kistanje na karti Šibensko-kninske županije
Ostali podaci
Poštanski broj22305
Pozivni broj+385 22
Registarska oznakaŠI
Veb-sajtwww.kistanje.hr

Kistanje su naseljeno mjesto i središte istoimene opštine u Šibensko-kninskoj županiji, Hrvatska. Prema popisu stanovništva iz 2011. godine u naselju je živelo 1.909 stanovnika.[1] Prema preliminarnim podacima sa poslednjeg popisa 2021. godine u mestu je živelo 1.641 stanovnika.[2]

Geografija[uredi | uredi izvor]

Kistanje se nalaze u oblasti Bukovica u Dalmaciji, na desnoj obali Krke, u trouglu Knin–Drniš–Benkovac, baš negde na sredini, a nedaleko od drevnog manastira Krka. Kistanje je od Knina udaljeno 27 km, od Drniša 30 km, a od Benkovca 34 km.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Najveće je selo u Dalmatinskoj Zagori, jedno je od ključnih tačaka postojanja Srba u Dalmaciji, duhovno i nacionalno središte pravoslavnog življa tih prostora. Sredinom 19. veka, u Kistanju je bilo 1.300 stanovnika, većinom Srba.[3] Taj broj se konstantno povećavao, tako da je 1953. godine Kistanje imalo 2.353 stanovnika. Rat devedesetih godina 20. veka dočekali su u nešto manjem broju, ali ipak većem od dve hiljade, a onda se u avgustu 1995. godine dogodila "Oluja", Kistanje i okolina opusteli su. Ono starijih što je ostalo, posebno u obližnjim Varivodama, hrvatska vojska je pobila.

Kistanje je kroz istoriju imalo poseban značaj za one koji su vladali prostorima Dalmacije; Mlečanima, Francuzima, Austrijancima. Tu su se sudarali pravoslavlje i katolicizam.

Austrougarski car Franja Josif je 1875. godine posetio Kistanje. U Kistanju se od 1941–44. godine nalazio štab Dinarske četničke divizije popa Momčila Đujića.

Kistanje se od raspada Jugoslavije do avgusta 1995. godine nalazilo u Republici Srpskoj Krajini. Do teritorijalne reorganizacije u Hrvatskoj naselje se nalazilo u sastavu bivše velike opštine Knin. Tokom agresije na RSK 5. avgusta 1995. godine hrvatska vojska zauzela je Kistanje proterujući većinsko srpsko stanovništvo u mestu i okolini. Hrvatski vojnici spalili su Kistanje.[4]

Pre nego što su Srbi posle "Oluje" počeli da se vraćaju u Kistanje, predsednik Hrvatske Franjo Tuđman je u to selo naselio Hrvate Janjevce sa Kosova (katoličko stanovništvo srpskog jezika iz Janjeva kod Lipljana, koje je tokom 20. veka primilo hrvatsko ime) i iz zagrebačkog naselja Dubrava, odlučan da nacionalnim inženjeringom neutrališe jednu od mogućih posleratnih "neutralnih tačaka". Plan je delimično uspeo; sa gotovo zanemarljivim brojem Hrvata koji su 1991. godine živeli u Kistanju, danas u opštini Kistanje ima oko 60% Srba i 40% Hrvata.[5]

Stanovništvo[uredi | uredi izvor]

Prema popisu iz 1991. godine, Kistanje su imale 2.021 stanovnika, 1.980 Srba, 23 Jugoslovena, 9 Hrvata i 9 ostalih. To je bilo najveće srpsko selo u Dalmaciji. Prema popisu stanovništva iz 2011. godine, Kistanje je imalo 1.909 stanovnika.[6] Većinu su činili Hrvati (Janjevci) kojih je bilo 64,9%, dok je Srba bilo 34% stanovništva.

Nacionalni sastav prema popisu iz 2011.‍
Hrvati
  
 1.239 64,9%
Srbi
  
 650 34%
Albanci
  
 10 0,5%
neizjašnjeni
  
 10 0,5%
Ukupno: 1.909

Raniji popisi[uredi | uredi izvor]

Bogojavljanska litija, Kistanje 1934.

Kistanju je prethodno popisu stanovništva 1981. u Jugoslaviji priključeno Kistanje Selo. Do popisa 1981, Kistanje i Kistanje Selo su evidentirani kao odvojena naselja.

Nacionalnost[7] 1991. 1981. 1971. 1961.
Srbi 1.980 1.835 648 460
Jugosloveni 23 111 24 1
Hrvati 9 15 21 63
Slovenci 2 1 1
Mađari 1 1
Romi 1
Crnogorci 1
Makedonci 1
ostali i nepoznato 9 12 6
Ukupno 2.021 1.976 702 529
Demografija[7][8]
Godina Stanovnika
1961. 529
1971. 702
1981. 1.976
1991. 2.021
2001. 1.752
2011. 1.909
Kistanje Selo
Nacionalnost[7] 1971. 1961.
Srbi 1.460 1.697
Jugosloveni 17
Hrvati 3 1
ostali i nepoznato 10 2
Ukupno 1.473 1.717
Popis 1991.

Na popisu stanovništva 1991. godine, naseljeno mesto Kistanje je imalo 2.021 stanovnika, sledećeg nacionalnog sastava:

Nacionalni sastav prema popisu iz 1991.‍
Srbi
  
 1.980 97,97%
Jugosloveni
  
 23 1,13%
Hrvati
  
 9 0,44%
Italijani
  
 1 0,04%
neopredeljeni
  
 3 0,14%
nepoznato
  
 5 0,24%
ukupno: 2.021

Rodovi[uredi | uredi izvor]

U Kistanjima su do avgusta 1995. godine živeli pravoslavni rodovi: Bezbradice, slave Sv. Georgija; Bijelići, slave Sv. Vasilija; Bijeljci, slave Sv. Nikolu; Bjelanovići, slave Sv. Vračeve; Bokuni, slave Sv. Stefana; Vujasinovići, slave Sv. Stefana; Vukčevići; Gnjidići, slave Sv. Nikolu; Grulovići, slave Sv. Nikolu; Dobrići, slave Sv. Georgija; Dubajići, slave Sv. Georgija; Ilijaševići, slave Sv. Georgija; Jerkovići, slave Sv. Georgija; Jolići, slave Sv. Jovana; Karanovići, slave Sv. Nikolu; Korolije, slave Sv. Jovana; Krnete, slave Sv. Jovana; Kutlače, slave Sv. Jovana; Lalići, slave Sv. Nikolu; Ljubovići, slave Sv. Georgija; Mažibrade, slave Sv. Andreja Prvozvanog; Maleševići, slave Sv. Jovana; Martići, slave Sv. Jovana; Masnikose, slave Sv. Georgija; Matijevići; Macure, slave Sv. Arhangela Mihaila; Mašići; Medići, slave Sv. Nikolu; Nikolići, slave Sv. Georgija; Novakovići; Ognjenovići, slave Sv. Jovana; Pekići, slave Sv. Nikolu; Perići, slave Sv. Georgija; Popovići, slave Sv. Nikolu; Reljići, slave Sv. Stefana; Starčevići, slave Sv. Arhangela Mihaila; Stupari, slave Subotu Sv. Lazara; Tauzi, slave Sv. Jovana; Tišme, slave Sv. Jovana; Torbice, slave Sv. Stefana; Traživuci, slave Sv. Jovana; Ćalići, slave Sv. Jovana; Ćosići, slave Sv. Stefana; Ugrčići, slave Sv. Nikolu; Cvjetkovići, slave Sv. Georgija; Čotre, slave Sv. Jovana; Šarići, slave Sv. Nikolu; Štrpci, slave Sv. Nikolu; Šuše, slave Sv. Stefana.

Religija[uredi | uredi izvor]

U Kistanjama se nalaze dva hrama Srpske pravoslavne crkve, Sv. Nikolaja iz 1537. (pored koje je sahranjena najstarija sestra Nikole Tesle, Angelina i njen muž Jovo)[9] i Sv. Ćirila i Metodija iz 1891. Kod Kistanja, na rijeci Krki, nalazi se manastir Krka (podignut 1350. godine, kao zadužbina srpske princeze Jelene, sestre cara Dušana, a posvećen je Arhanđelu Mihailu).

U Kistanjama su takođe dve rimokatoličke crkve — Prikazanja Blažene Djevice Marije (Luca) iz 1895. i Svetog Nikole iz 2000. godine (sagrađena Janjevcima uz veliku pomoć države i imućnih sunarodnika).

Sport[uredi | uredi izvor]

Do 1995. godine u Kistanjima je postojao fudbalski klub Bukovica, koji je ugašen zbog proterivanja Srba iz Kistanja. Klub je 2004. obnovio svoj rad[traži se izvor] ali je ubrzo ponovo ugašen. Kolonizovani Janjevci su 1998. osnovali NK Janjevo.[traži se izvor]

Poznate ličnosti[uredi | uredi izvor]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Galerija[uredi | uredi izvor]

  • Pravoslavna crkva Svetih Kirila i Metodija
    Pravoslavna crkva Svetih Kirila i Metodija
  • Pravoslavna crkva Svetog Nikolaja u Bezbradicama
    Pravoslavna crkva Svetog Nikolaja u Bezbradicama

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Opština Kistanje 2011.”. dzs.hr. 
  2. ^ „Prvi rezultati popisa 2021. godine”. popis2021.hr. Arhivirano iz originala 14. 01. 2022. g. Pristupljeno 17. 1. 2022. 
  3. ^ Kvadratura kruga: Kistanje
  4. ^ Croatia
  5. ^ Ratko Dmitrović - Krst na križu (Novosti, 2016)
  6. ^ „Popis stanovništva 2011.”. Državni zavod za statistiku RH. 2011. Pristupljeno 16. 4. 2013. 
  7. ^ a b v Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ: Popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine.
  8. ^ Popis stanovništva 2001., Pristupljeno 9. 4. 2013.
  9. ^ Srpsko kolo, septembar 2018, br. 34, Kistanjski zalasci Sunca, str. 30. 2018. Arhivirano iz originala 07. 12. 2018. g. Pristupljeno 07. 12. 2018. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Kistanje na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Кистање&oldid=26899818”