Портал:Pozorište/Izabrano pozorište
Izabrana pozorišta [uredi izvor]
Januar[uredi izvor]
Bitef teatar je osnovan 1989. u rekonstruisanoj nemačkoj evangelističkoj crkvi u blizini Bajlonijeve pijace. Ispred je mali trg nazvan „Trg Mire Trailović“ Uloga Bitef teatra od prvih dana bila je, pored realizacije Bitef festivala i širenje efekata festivala i novih pozorišnih tendencija tokom cele godine.
Koncept Bitef teatra ostao je isti do danas. Otvoren je za sve vrste novih izraza, za prevazilaženje utvrđenih granica, za istraživanje i davanje podrške umetnicima koji su spremni na hrabre iskorake. Bitef teatar pokušava da pokaže kako je pozorište institucija koja i stvara kulturu, a ne ona koja samo povlađjuje određenom kulturnom modelu.
Februar[uredi izvor]
Narodno pozorište u Nišu je pozorište smešteno na Sinđelićevom trgu u Nišu, Srbiji.
Istorija tvrdi da je Niš imao pozorište još u četvrtom veku. Temelji ovog pozorišta još nisu pronađeni, ali se otprilike zna gde su bili. Istoričar Jovan Nikiski piše da su 609. godine Obri i Sloveni zauzeli Niš i do temelja ga razorili. Tada su stradali svi hramovi, trgovi pa i pozorište. Niš je tako ostato bez pozorišta punih trinaest vekova. Tek u 16. veku beleži se postojanje prvih putujućih pozorišnih trupa. Prvi poznati pozorišni događaj zabeležen je 1883. godine na plakatu, za jednu od predstava putujuće družine, koja je izvedena prigodno, povodom godišnjice stupanja u brak kralja Milana i kraljice Natalije Obrenović.
Mart[uredi izvor]
Narodno pozorište u Beogradu je pozorište u Beogradu koje se nalazi na Trgu republike, u samom centru grada. Osnovano je 1868. godine, a u sadašnju zgradu, na mestu tadašnje Stambol kapije, uselilo se 1869. godine. U okviru njega funkcionišu umetničke jedinice Opera, Balet i Drama, a predstave se odigravaju na Velikoj sceni i Sceni Raša Plaović. Danas predstavlja jednu od najreprezentativnijih i najznačajnijih kulturnih institucija Srbije.
April[uredi izvor]
Beogradsko dramsko pozorište (BDP) (ranije Savremeno pozorište Beograd) osnovano je avgusta 1947. i bilo je prvo gradsko pozorište formirano u Beogradu posle Drugog svetskog rata. Prva premijera „Mladost otaca“ Borisa Gorbatova u režiji Petra S. Petrovića izvedena je 20. februara 1948. u sali Narodnog pozorišta.
Zgrada na Crvenom krstu, u kojoj se ovo pozorište danas nalazi, otvorena je u sezoni 1948/49, a prva premijera odigrana na ovoj sceni je „Sumnjivo lice“ Branislava Nušića, u režiji Salka Repaka, 20. marta 1949. U periodu od 1959. do 1975. BDP je sa Beogradskom komedijom činilo jednu pozorišnu kuću - „Savremeno pozorište“, da bi decembra 1975. ponovo postalo Beogradsko dramsko.
Maj[uredi izvor]
Knjaževsko-srpski teatar je pozorište u Kragujevcu osnovano 1835. godine. Teatar u Kragujevcu koji je nosio ime Joakima Vujića, direktora prvog srpskog teatra osnovanog u Kragujevcu 1835. godine, izrastao je po svom repertoarskom izrazu i scenskom tretmanu u moderno savremeno pozorište. Na sceni ovog pozorišta odnegovana je čitava plejada vrsnih umetnika koji su ostavili dubokog traga u istoriji pozorišne umetnosti zemlje: Ljuba Tadić, Mija Aleksić, Branislav Ciga Jerinić, Mileva Žikić, Budimir Buda Jeremić, Miodrag Marić, Rajko Stojadinović, Ljubomir Kovačević, Jovan Mišković Miško, Sava Baračkov, Gorica Popović, Ljubomir Ubavkić Pendula, Mirko Babić...
Jun[uredi izvor]
Pozorište na Terazijama je osnovano 1949. godine kao „Humorističko pozorište“ stalna, repertoarska ustanova pozorišne kulture, muzičkog i komedijskog žanra. Od 1954. do 1959. godine zove se „Beogradska komedija“. Spajanjem sa Beogradskim dramskim pozorištem 1959. godine dobija ime „Savremeno pozorište“. Konačno, u pozorišnoj sezoni 1975/76 ponovo postaje samostalno i dobija sadašnje ime „Pozorište na Terazijama“.
Kao jedinstveno pozorište u našoj zemlji ima stalni administrativno-tehnički i izvođački sastav koji čine: glumački, baletski, horski i orkestarski ansambl, ukupno oko 200 ljudi, kao i veći broj spoljnih saradnika širokog spektra umetničkih i scenskih delatnosti. Tokom više od pola veka postojanja, uvek odlično prihvaćeno od strane najšire publike, ali i kritike, Pozorište na Terazijama je svojom doslednom repertoarskom politikom pratilo zbivanja na svetskoj muzičkoj i komediografskoj sceni. Posebno se neguje i razvija domaće dramsko stvaralaštvo, komedije, operete i muzički komadi ("Stolica koja se ljulja“, „Splitski akvarel“, „Ubi il ' poljubi“, „Mala Florami“...), kao i svetske hitove ("Oklahoma“, „Priča sa zapadne strane“, „Helo Doli“, „Violinista na krovu“, „Cigani lete u nebo“, „Čovek od La Manče“, „Moja ljupka dama“, „Kabare“, „Neki to vole vruće“...).
Jul[uredi izvor]
Pozorište „Dobrica Milutinović“ je kulturna ustanova velikog značaja u Sremskoj Mitrovici. Pozorište „Dobrica Milutinović“ u Sremskoj Mitrovici smešteno je u zdanje Srpskog doma u samom srcu starog dela grada, jedino je profesionalno pozorište u Sremu i član je Zajednice profesionalnih pozorišta Vojvodine.
Iako nema zvaničnih dokaza može se prilično sigurno utvrditi da je na tlu Sremske Mitrovice bilo pozorišnog života još u staro, rimsko doba. Zato se može reći da je Pozorište „Dobrica Milutinović“, mada ustanovljeno tek posle Drugog svetskog rata, nastalo je na tradiciji pozorišnog života Sremske Mitrovice, staroj više vekova i predstavlja jednu od najznačajnijih vrednosti građanske kulture druge polovine 19. veka i prve polovine 20. veka.
Avgust[uredi izvor]
U karekteristike Subotice, kao grada, pored multikulturalnosti, multietničnosti i multikonfesionalnosti, svakako spadaju i kulturne tradicije grada u koje su ugrađene i prethodno navedene karakteristike.
Kulturne tradicije Subotice su veoma duge, a centralno mesto u njima pripada pozorišnoj umetnosti odnosno – pozorištu. Počeci pozorišnog života u Subotici vezuju se za 1741. godinu, kada je i odigrana prva pozorišna predstava u tadašnjoj Franjevačkoj Gramatikalnoj školi na hrvatskom jeziku.
Prvi pismeni akt o izgradnji profesionalnog pozorišta u Subotici potiče iz 1793. godine. Odluku o gradnji pozorišne zgrade Magistrat grada donosi tek 1847. godine, a nova zgrada pozorišta je završena i otvorena 1854. godine.
Septembar[uredi izvor]
Narodno pozorište Republike Srpske u Banjoj Luci, Vrbaska banovina, Kraljevina Jugoslavija je osnovano 2. septembra 1930. godine kao „Narodno pozorište Vrbaske banovine“ (kasnije kao „Narodno pozorište Bosanske Krajine“) i od tada je važan nosilac razvoja dramske umjetnosti u gradu, a i cijeloj regiji.
Najveće zasluge za nastanak ovog pozorišta pripadaju prvom banu Vrbaske banovine, gospodinu Svetislavu Milosavljeviću, ličnosti koja je svojom vizijom i energijom postavila temelje modernoj Banjoj Luci. Svečana premijera u pozorištu, uz govore samog bana i visokih zvanica, održana je 18. oktobra 1930. godine, a na repertoaru su bili Nušićev «Hadži Loja», Odavićevi «Hej, Sloveni» i Švabićev «Povratak».
Oktobar[uredi izvor]
Zvezdara teatar je beogradsko pozorište osnovano 1984. godine. Do jeseni 2009, kada je pozorište proslavilo dvadeset i pet godina rada, u Zvezdara teatru je održano 65 premijera.
Zvezdara teatar je osnovan sa specifičnim ciljem da promoviše komade savremenih jugoslovenskih pisaca, a da u organizacionom pogledu okuplja reditelje, glumce i drugo osoblje po projektu, dakle bez angažovanja stalnog ansambla. Prostorije pozorišta useljene su u prostorije Doma kulture „Vuk Karadžić“ na čijoj je sceni 8. oktobra 1984. godine izvedena prva predstava, komad Aleksandra Popovića „Mrešćenje šarana“ u režiji Dejana Mijača.
Novembar[uredi izvor]
Jugoslovensko dramsko pozorište osnovano je 1947. godine kao reprezentativno pozorište nove Jugoslavije. Mnogi najznačajniji glumci iz Zagreba, Novog Sada, Sarajeva, Splita, Ljubljane i drugih gradova pozvani su da učestvuju u stvaranju ovog pozorišta.
1947. godine, reditelj Bojan Stupica je postavljen na čelo kuće kao umetnički rukovodilac. On i kritičar Eli Finci postavili su temelje repertoarske orijentacije JDP-a kao pozorišta visokog literarnog nivoa. To će ostati kao osnovna orijentacija JDP-a do današnjeg dana, s tim da je, pored literarnog, element scenskog dobio ravnopravno mesto. Tada je sakupljeno oko 60 probranih glumaca, među kojima su poslednjih petoro živih bili Marija Crnobori, Mira Stupica, Branka Veselinović, Mlađa Veselinović i Kapitalina Erić. Jugoslovensko dramsko pozorište je nastalo na mestu jahačke škole, adaptirana je konjušnica i pretvorena u scenu Prva predstava je odigrana 3. aprila 1948. a reč je o komadu „Kralj Betajnove“ Ivana Cankara u režiji Bojana Stupice. Ovaj dan se obeležava kao dan JDP-a i tog datuma se dodeljuju godišnje nagrade.
Decembar[uredi izvor]
Akademsko pozorište je posle Narodnog pozorišta najstarije pozorište u Beogradu, peto u Srbiji i najstarije studentsko pozorište u Evropi. Osnovala ga je grupa studenata Beogradskog univerziteta u kafani hotela „Moskva" 15. septembra 1922. godine. Potpisnici osnivačkog akta su Božidar Kovačević i prvi upravnik pozorišta Aleksandar Janković. Predvođeno Matom Miloševićem, Milanom Dedincem, Branimirom Ćosićem... od svog nastanka bilo je avangardno i okrenuto novim piscima i modernijem teatarskom izrazu.
Na predlog Ministarstva prosvete, a od strane Kralja Aleksandra I Karađorđevića, Akademsko pozorište 1932. dobija orden Svetog Save IV stepena. Po završetku Drugog svetskog rata, pozorište deluje u okviru AKUD „Branko Krsmanović" kada Soja Jovanović nastavlja sa radom koji nije prekidan ni za vreme okupacije.
Uspon Akademskog pozorišta vezan je za reditelja Miroslava Belovića, koji kao dugogodišnji umetnički rukovodilac, pisac i reditelj deluje gotovo dve decenije. U to vreme veoma uspešno su delovali mladi pisci: Aleksandar Obrenović, Jovan Ćirilov, Boro Drašković, a sa njima i reditelji: Ognjenka Milićević, Stevo Žigon, Boda Marković, Dušan Makavejev, Raša Popov kao i mnogi drugi.