Zgrada Načelstva okružja Požarevačkog

Zgrada Načelstva okružja Požarevačkog
Zgrada starog načelstva
Opšte informacije
Mesto	Požarevac
Opština	Požarevac
Država	Srbija
Vreme nastanka	1888-1889.
Tip kulturnog dobra	Spomenik kulture od velikog značaja
Nadležna ustanova za zaštitu	Regionalni zavod za zaštitu spomenika kulture Smederevo

Zgrada Načelstva okružja Požarevačkog, kao spomenik kulture od velikog značaja, vodi se u evidenciji nadležnih Zavoda i kao zgrada Okružnog načelstva u Požarevcu i zgrada SO Požarevac. Podignuta je 1888. i 1889. godine za potrebe svih okružnih nadleštva i kao sedište državne administracije. Danas je Gradska kuća Grada Požarevca.

Istorijat

Zgrada Okružnog načelstva je sagrađena na prostoru na kome se nekada nalazio kompleks konaka Kneza Miloša, od kojih je 1888. godine poslednji srušen konak Kneginje Ljubice. U Ministarstvu građevine, projekat poznatog austrijskog arhitekte Fridriha Gizela je odobren uz izvesne korekture arhitekata Jovana Ilkića i Dušana Živanovića. Po svojoj veličini, arhitektonskoj koncepciji i dekorativnoj obradi, ovo zdanje impozantnih razmera i matematički skladnih proporcija, za ondašnju Srbiju bila je najreprezentativnija i najveća upravna zgrada toga vremena.

Arhitektura zgrade

Zgrada je podignuta kao slobodno stojeći objekat, izvedena kao razuđena i reprezentativna dvojna kompozicija čije je rešenje zasnovano na renesansnom principu pune simetrije kao osnovnom postulatu lepog. Sastoji se od podruma, prizemlja, sprata i potkrovlja iznad centralnog dela zdanja. Ugaona rešenja složene osnove objekta i arhitektonski raskošno naglašen centralni deo objekta sa nadvišenim mansardnim krovovima, doprinose utisku dvorske arhitekture. Likovnost svih fasada se odlikuje bogatom primarnom, sekundarnom i tercijernom dekorativnom plastikom i stilski dosledno primenjenom obradom u duhu neorenesanse i klasicizma uz dosledno poštovanje svih postulata zrelog akademizma. U enterijeru, posebnu umetničku vrednost imaju površine sa zidnim i dekorativnim slikarstvom. Kompoziciono i tematski izdvaja se predstava „Takovski ustanak“ na plafonu svečanog salona, dok je na svodu stepenišnog prostora naslikan kraljevski grb dinastije Obrenović iz 1882. godine sa devizom Tempus est meum jus. Specifičnost zdanja jesu i umetnički oslikani prostori posebne namene - salon i privatne odaje namenjene članovima dinastije Obrenović, kao i umetnički obrađeni delovi opreme enterijera (stepenišne ograde, lusteri, rukohvati, elementi od kovanog gvožđa...) i površine koje su obrađene posebnim tehnikama.

Gradski park

Ispred zdanja Okružnog načelstva, nalazi se Gradski park koji je 1894. godine izgrađen na mestu gde je nekada bila stočna pijaca. Park je projektovan i izveden po ugledu na klasične francuske parkove. Njegova šema je akademistički stroga i geometrijski pravilna. Zasnovana je na principu naglašenih cvetnih rundela koje su formirane u tačkama preseka glavnih ortogonalnih osa parka. Originalni plan parka nije sačuvan. Koncepcija geometrijske šeme po kome je park izveden, može se pripisati tadašnjem glavnom gradskom inženjeru Feliksu Dalekoviću.

U samom središtu parka, na mestu njegove težišne tačke, 24. juna 1898. godine „zahvalni narod okruga požarevačkog oslobodiocu svome i knjazu Milošu T. Obrenoviću I” podigao je izuzetan spomenik izliven u bronzi. Skulptura je izrađena u Parizu, a autor je Đorđe Jovanović, dok je u severnom delu parka bista Vase Pelagića (vajara Stevana Bodnarova 1955), u južnom delu biste narodnih heroja: Božidara Dimitrijevića Kozice (vajara Božidara Obradovića), Boška Verbalova (vajara Nikole Jankovića) i Čede Vasovića (vajara Stevana Bodnarova).

Galerija

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Vidi još

• Spisak spomenika kulture u Braničevskom okrugu

Literatura

• Regionalna privredna komora Požarevac, priredila Dr. Radmila Novaković Kostić, 2005. godina.

Spoljašnje veze

• „Zgrada Načelstva okružja Požarevačkog — Spomenici kulture u Srbiji”. SANU. 
• Republički zavod za zaštitu spomenika kulture - Beograd
• Lista spomenika
• Republički zavod za zaštitu spomenika kulture-Beograd/Baza nepokretnih kulturnih dobara
• Skidaju ruglo sa spomenika kulture („Večernje novosti”, 13. avgust 2018)