Malajska kampanja
| Malajska kampanja (1941-1942) | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo rata na Pacifiku u Drugom svetskom ratu | |||||||||||
 Evropske kolonije u jugoistočnoj Aziji. | |||||||||||
| |||||||||||
| Sukobljene strane | |||||||||||
 Ujedinjeno Kraljevstvo Britanska Indija Australija Holandska Istočna Indija |
 Japan Tajland | ||||||||||
| Komandanti i vođe | |||||||||||
|
Artur Persival Gordon Benet |
Tomojuki Jamašita Plaek Fibunsongkram | ||||||||||
| Jačina | |||||||||||
|
140.000 vojnika[2] 253 aviona 810 topova 208+ PT i PVO topova 54 tvrđavska topa[3][a] 250+ oklopnih vozila[3][b][4] 15.400+ motornih vozila[3][v] |
70.000 ljudi 568 aviona 440+ topova[5] 200 tenkova 3.000+ kamiona[6] | ||||||||||
| Žrtve i gubici | |||||||||||
|
145.703 5.703 je ubijeno ili umrlo od rana do 31. januara + 7.531 ubijeno ili umrlo od rana od 1. do 16. februara[7] 10.000 ranjenih 130.000 zarobljenih[8] |
9.657 (Uključujući bitku za Singapur) 3.507 mrtvih 6.150 ranjenih[9] | ||||||||||
Malajska kampanja je vođena između Saveznika i snaga Osovine u Malaji (britanska kolonija na Malajskom poluostrvu), od 8. decembra 1941. do 31. januara 1942. tokom Drugog svetskog rata. Dominirale su kopnene borbe između jedinica Britanske imperije i Carske japanske armije, sa manjim sukobima britanskog Komonvelta i Kraljevskih tajlandskih oružanih snaga na početku kampanje . Japanci su imali vazdušnu i pomorsku nadmoć od početka kampanje. Za britansku, indijsku, australijsku i malajansku vojsku koja je branila koloniju, kampanja je bila totalna katastrofa.
Operacija je značajna zbog japanske upotrebe biciklističke pešadije, koja je omogućavala vojnicima da prenose više opreme i brzo se kreću kroz gustiš džungle. Britanski inženjeri, sa minama za rušenje, uništili su preko stotinu mostova tokom povlačenja, ali to nije uspelo da uspori Japance. Do trenutka kada su Japanci zauzeli Singapur, pretrpeli su 9.800 žrtava; gubici Saveznika iznosili su 145.703, uključujući 130.000 zarobljenih.[8][10]
Pozadina[uredi | uredi izvor]
Japanski planovi[uredi | uredi izvor]
Do 1941. Japanci su već 4 godine bili u ratu sa Kinom i zavisili su od uvoza sirovina za vojsku, naročito goriva iz SAD. Tokom 1940. i 1941. SAD, Velika Britanija i Holandija uveli su embargo na uvoz nafte i ratnog materijala u Japan, u želji da pomognu Kini i nateraju Japance na povlačenje iz Kine. Umesto toga, Japanska vlada odlučila je da napadne američke, britanske i holandske posede u jugoistočnoj Aziji.[11]
Britanski planovi[uredi | uredi izvor]
Britanski planovi za odbranu jugoistočne Azije zasnivali su se na tri pretpostavke:
- stacioniranje jakih pomorskih snaga u Singapuru, imalo je da ostvari prevlast na moru i odvrati Japance od agresije, a u slučaju rata štiti pomorske puteve za Australiju i Indiju[12];
- prevlast na moru daće Britancima dovoljno vremena za dovlačenje pojačanja iz domovine;
- pomoć američke flote na Filipinima bila je blizu.[13]
Japanski napad na Perl Harbor 8. decembra 1941. eliminisao je američku flotu, a uništenje britanske flote 10. decembra 1941. u bici kod Kuantana poništilo je britansku nadmoć na moru. Tako su sve tri britanske pretpostavke, posle samo 3 dana rata sa Japanom, bukvalno pale u vodu, a savezničke kolonije u jugoistočnoj Aziji ostale su otvorene za japansku invaziju sa mora.[14]
Suprotstavljene snage[uredi | uredi izvor]
Tokom 1941. japanska invaziona vojska okupila se u Francuskoj Indokini (pod vlašću Višija, koji se pokorio Japancima). U trenutku napada, 8. decembra 1941, Japanci su raspolagali sa preko 200 tenkova[15] i više od 500 modernih borbenih aviona. Snage britanske imperije imale su oklopna kola, Univerzalne transportere i samo 23 zastarela laka tenka Mk VI, koji nisu bili naoružani za oklopno ratovanje.[4] Imali su oko 250 aviona, većinom zastarelih, od kojih je polovina uništena u prvim danima rata.
Ratne operacije[uredi | uredi izvor]
Japanska invazija[uredi | uredi izvor]
Radi zauzimanja Malajskog poluostrva i Singapura, Japanci su već prvog dana rata (8. decembra) angažovali 25. armiju (Gardijska i 5. motorizovana divizija i 18. pešadijska divizija) pod komandom generala Tomojuki Jamašite, 650 aviona i 19 transportnih i 13 velikih ratnih brodova u pratnji većeg broja razarača, ukupno oko 125.000 vojnika. Severnu Malaju branio je indijski 3. korpus (9. i 11. pešadijska divizija i 28. samostalna brigada), oblast Džohor (južna Malaja) australijska 8. pešadijska divizija, a Singapur 4 brigade (ukupno oko 88.600 vojnika). Sve britanske snage u Malaji i Singapuru bile su pod komandom generala Artura Persivala. Pored toga Britanci su imali oko 130 aviona, a u luci Singapur 14 ratnih brodova.[16]
Prvi ešelon 25. armije (5. motorizovana i jedan puk 18. divizije) prebačen je morem noću 7-8. decembra 1941. sa ostrva Haj-Nan na istočnu obalu Malajskog poluostrva, i zauzeo je amfibijskim desantom tajlandske luke Songhla i Patani (uz simboličan otpor Tajlanđana koji je trajao oko 8 časova) i Kota-Baru u Malaji, započevši napredovanje niz istočnu obalu Malaje. Istovremeno, u 4:00 japanski bombarderi napali su Singapur i britanske aerodrome, nanevši teške gubitke britanskoj avijaciji na tlu.[16][17]
Britanska flota[uredi | uredi izvor]
Istog dana popodne iz Singapura je isplovila britanska pomorska eskadra Z - bojni brod Princ od Velsa, bojni krstaš Ripals i 4 razarača, sa zadatkom da u zoru 10. decembra napadne japanske transportne brodove u luci Songhla i za neko vreme onemogući snabdevanje japanskim invazionim snagama. Japanska avijacija napala je britansku eskadru 10. decembra u bici kod Kuanatana i potopila oba kapitalna broda; time je izgubljena glavnina britanske mornarice u ovim vodama i Japanci su zadobili apsolutnu prevlast na moru.[16]
Severna Malaja[uredi | uredi izvor]
Istovremeno sa vazdušnim napadom, japanske kopnene snage prešle su u napad na severnu Malaju: pored neznatne nadmoći u ljudstvu, Japanci su imali prednost u tenkovima, vazdušnoj podršci, ratnom iskustvu (4 godine u Drugom kinesko-japanskom ratu) i poznavanju terena zahvaljujući saradnji domorodaca, dok su se laki tenkovi i pešadija na biciklima brzo probijali kroz džunglu domorodačkim stazama.[17][18]
Na graničnim položajima, 11. indijska divizija potučena je u bici kod Džitre 11-13. u oblasti Kedah i naterana na povlačenje, izgubivši 3 pešadijska bataljona, nakon čega je general Persival naredio povlačenje preostalih britanskih aviona u Singapur, ostavivši preostale jedinice i civilno stanovništvo izložene japanskima vazdušnim napadima.[19] Ostrvo Penang napušteno je 17. decembra, i do prve nedelje januara severni deo Malaje bio je osvojen, a Tajland je potpisao savez sa Japanom.[20] 11. indijska divizija zadržala je Japance od 30. decembra do 2. januara u bici kod Kampara, ali je japanska flota iskrcala desant južno od savezničkih položaja[21] i 11. indijska divizija praktično je uništena u bici na reci Slim (6-8. januara 1942), izgubivši preko 3.000 zarobljenika. 11. januara Kuala Lumpur je pao bez borbe, i Japanci su u lukama Kuala Lumpur i Kuantan iskrcali ostatak 25. armije (Gardijska motorizovana i ostatak 18. pešadijske divizije).[16]
Južna Malaja[uredi | uredi izvor]
Do sredine januara 1942. Japanci su stigli do južne malajske države Džahore, gde su se sukobili sa 8. australijskom divizijom u bici na reci Muar: 14. januara Japanci su zadržani na mostu kod Gemasa, izgubivši oko 600 ljudi i 9 tenkova[22], ali su britanski položaji obuhvaćeni japanskim desantom sa mora već sutradan i do 22. januara saveznici su razbijeni: uništena je 45. indijska brigada i dva australijska bataljona (oko 3.000 ljudi), dok su se preostale britanske snage 26-31. januara u neredu povukle na ostrvo Singapur.[22] Tokom borbi u Malaji, koje su trajale nepuna 2 meseca, saveznici su izgubili 50.000 vojnika (većinom zarobljenih).
Singapur[uredi | uredi izvor]
Dana 31. januara Britanci su uništili prevlaku koja spaja ostrvo Singapur sa Džohorom [23][24] i sa 3 pešadijske divizije i 3 samostalne brigade organizovali odbranu ostrva Singapur.[16] Japanci su opseli ostrvo sa 3 divizije (oko 30.000 boraca) i jednom lakom tenkovskom brigadom[25], uz apsolutnu prevlast u vazduhu i na moru, dok je u Singapuru bilo oko 85.000 branilaca, ali smo jedna kompletna divizija, dok su ostatak činili iscrpljeni ostaci poraženih jedinica, 15.000 administrativnih službenika i nekoliko jedinica neiskusnih regruta.[26]
Jedina stalna utvrđenja nalazila su se u luci, a masivni lučki topovi nisu mogli da se okrenu prema kopnu[27][28], pošto je odbrana planirana sa idejom da će flota sprečiti prelazak neprijatelja na ostrvo. Poljska utvrđenja nisu izgrađena na vreme, pošto je general Persival smatrao da "utvrđivanje loše utiče na moral - i vojnika i civilnog stanovništva"[29].
Kada su je japanske trupe 8/9. februara iskrcale na severozapadnom delu ostrva, britanske snage su prinuđne da se pod borbom povuku u grad Singapur, gde su u bezizlaznoj situaciji kapitulirale 15. februara.[16] Zarobljeno je oko 80.000 branilaca[30], dok je oko 5.000 poginulo[31].
U čitavoj malajskoj kampanji Britanci su izgubili oko 139.000 ljudi (čak 130.000 zarobljenika), a Japanci oko 10.000[16].
Napomene[uredi | uredi izvor]
- ^ Između Singapura i Malaje, Japanci su zarobili 300 poljskih, 180 minobacača / haubica, 100 protivavionskih topova, 54 tvrđavskih, 108 topova od 1 funte (verovatno greška, umesto 2 funte), a na kopnu, još 330 topova nespecificiranog tipa. Kevin Blackburn, Karl Hack. "Did Singapore Have to Fall?: Churchill and the Impregnable Fortress". Routledge. November 1 (2003). str. 193. daje ukupno 225 25-funtaša i 18-funtaša za kampanju, ali ovaj broj isključuje 110 mm i 90 mm haubice i 75 mm poljske topove, kao i topove tvrđava. str. 74 daje ukupno 226 britanskih artiljerijskih oruđa tokom opsade samog Singapura, uključujući i topove za tvrđavu (172 bez njih).
- ^ 50 oklopnih vozila je zarobljeno u Malaji i 200 u Singapuru, uglavnom Univerzalnih transportera i oklopnih automobila; obuhvata 23 tenka Mark VI.
- ^ 1.800 kamiona i 13.600 automobila i drugih vozila izgubljeno protiv Japanaca u Singapuru i na kopnu.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Stille, Mark (2016). Malaya and Singapore 1941–42: The fall of Britain’s empire in the East (na jeziku: engleski). Bloomsbury Publishing. str. 15. ISBN 9781472811240. Pristupljeno 22. 10. 2017.
- ^ Owen, Frank (2001). The Fall of Singapore. England: Penguin Books. ISBN 978-0-14-139133-5.
- ^ a b v Allen 2013, str. 300–301
- ^ a b Sandhu 1987, str. 32
- ^ Allen, Louis. Singapore 1941–1942: Revised Edition, Routledge (2013). str. 169.
- ^ Toland, John. The Rising Sun New York: The Modern Library (2003). str. 272.
- ^ Corfield & Corfield 2012, str. 743. Imena svih onih koji su umrli su navedena u knjizi.
- ^ a b Wigmore 1957, str. 382
- ^ Tsuji (1960). str. 220. 1.793 mrtvih i 2.772 ranjenih u Malaji; 1.714 mrtvih i 3.378 ranjenih u Singapuru.
- ^ Nicholas Rowe, Alistair Irwin (21. 09. 2009). „Singapore”. Generals At War. Singapore. 60 min. National Geographic Channel. Arhivirano iz originala 26. 09. 2009. g.
- ^ Maechling, Charles. Pearl Harbor: The First Energy War. History Today. Dec. 2000
- ^ McIntyre 1979, str. 135–137
- ^ Bayly/Harper. str. 107.
- ^ Klemen, L. (1999—2000). „"Seventy minutes before Pearl Harbor" The landing at Kota Bharu, Malaya, on December 7th 1941”. Forgotten Campaign: The Dutch East Indies Campaign 1941–1942. Arhivirano iz originala 01. 07. 2015. g. Pristupljeno 05. 10. 2018.
- ^ Bayly/Harper. str. 110.
- ^ a b v g d đ e Gažević 1974, str. 234–235
- ^ a b Klemen, L. (1999—2000). „"Seventy minutes before Pearl Harbor" The landing at Kota Bharu, Malaya, on December 7th 1941”. Forgotten Campaign: The Dutch East Indies Campaign 1941–1942. Arhivirano iz originala 01. 07. 2015. g. Pristupljeno 05. 10. 2018.
- ^ Lebra, Joyce C. (1971). Japanese trained Armies in South-East Asia. New York, Columbia University Press. str. 23—24. ISBN 978-0-231-03995-6.
- ^ The Second World War: Asia and the Pacific, By Jack W. Dice
- ^ Britain's Greatest Defeat. Pristupljeno 27. 12. 2014.
- ^ World War II Japanese Tank Tactics. Pristupljeno 27. 12. 2014.[mrtva veza]
- ^ a b Wigmore, Lionel (1957). „The Japanese Thrust” (PDF). Australian War Memorial. Arhivirano iz originala (PDF) 05. 03. 2016. g. Pristupljeno 17. 04. 2009.
- ^ Thompson 2005, str. 250–251.
- ^ Keogh 1962, str. 154.
- ^ Murfett et al 2011, str. 177.
- ^ Keogh 1962, str. 157.
- ^ Smith 2006, str. 442–443 & 527.
- ^ Kirby 1954, str. 361.
- ^ Thompson, str. 182
- ^ Wigmore 1957, str. 382.
- ^ „Battle of Singapore”. World History Group. Pristupljeno 08. 05. 2015.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Gažević, Nikola (1974). Vojna enciklopedija (tom 5). Beograd: Vojnoizdavački zavod. str. 234—235.
- Lebra, Joyce C. (1971). Japanese trained Armies in South-East Asia. New York, Columbia University Press. str. 23—24. ISBN 978-0-231-03995-6.
- McIntyre, W. David (1979). The Rise and Fall of the Singapore Naval Base, 1919–1942. Cambridge Commonwealth Series. London: MacMillan Press. str. 135—137. ISBN 978-0-333-24867-6. OCLC 5860782.
- Owen, Frank (2001). The Fall of Singapore. England: Penguin Books. ISBN 978-0-14-139133-5.
- Stille, Mark (2016). Malaya and Singapore 1941–42: The fall of Britain’s empire in the East (na jeziku: engleski). Bloomsbury Publishing. str. 15. ISBN 9781472811240. Pristupljeno 22. 10. 2017.
