Malo Središte

Malo Središte
Malo Središte;
	Malo Središte
Administrativni podaci
Država	Srbija
Autonomna pokrajina	Vojvodina
Upravni okrug	Južnobanatski
Grad	Vršac
Stanovništvo
— 2011.	89
— gustina	28/km2
Geografske karakteristike
Koordinate	45° 09′ 01″ S; 21° 23′ 29″ I / 45.150166° S; 21.3915° I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	254 m
Površina	4,3 km2
	Malo Središte Malo Središte na karti Srbije
Ostali podaci
Pozivni broj	013
Registarska oznaka	VŠ

Malo Središte je naselje u Srbiji u gradu Vršac u Južnobanatskom okrugu. Prema popisu iz 2011. bilo je 89 stanovnika.

Istorija

U proteklom periodu Malo Središte je imao više imena:

U 16-tom veku zvalo se Kis Zdretiste
Kleine Srediste -1711.
Kis Szrediste -1717.
Klein Srediste -1849.
Kis Szered -1910.
Malo Središte – 1922. godine

Kada je postalo ovo naselje nazvano od svojih stanovnika Prnjavorom. Prnjavorci su bili podanici manastira, koji je u ono vreme ovde postojao.

Po jednom zapisu iz 1751. godine manastir Središte je osnovan od naroda srpskog i posvećen arhangelima Mihailu i Gavrilu. Godine 1597. pominje se manastirsko naselje Prnjavor, prvi put kao Malo Središte. A 1751. godine bila su u manastiru dva kalođera, sa igumanom Isaijem. Manastir je bio vrlo siromašan. U Prnjavoru je bilo 10 vlaških porodica, koje su dužne bile svega jedan dan u godini da rade za manastir, a imanje manastirsko pripojeno je mesićkom manastiru. Austrijski carski revizor Erler je 1774. godine konstatovao da mesto pripada Vršačkom okrugu i distriktu. Stanovništvo je bilo vlaško.^[1]

Ovo se naselje prvi put pominje 1597. godine kao Malo Središte (Kis Zdretiste), sa srpskim stanovništvom, a u posedu Jovana Jošike. Godine 1713. imalo je 24 doma. Godine 1774. je osnovana parohija. Prvi seoski paroh u Malom Središtu bio je pop Pavle Janković.

Iz šematizma pravoslavnog klira iz 1846. godine vidi se da je mesto Malo Središte selo sa 596 stanovnika. Pravoslavno parohijsko zvanje je osnovano i crkvene matrikule se vode od 1778. godine. Pravoslavna crkva je posvećena Sv. Arhanđelima, a pri njoj služi paroh, pop Vićentije Popović koji je školski direktor i katiheta. U narodnoj vlaškoj školi je 1846/1847. godine učitelj Miladin Tasić koji prosvećuje sedam đaka.^[2]

Plemić Golub Lazarević nakon što je kupio Veliko Središte (1823), postao je 1839. godine vlasnik i Malog Središta.^[3]

Godine 1878. podignuta je srpska, a 1914. godine rumunska crkva.

Brojno kretanje stanovništva: 1869-711 stanovnika (najviše), 1880-650, 1890-625, 1900-647, 1910-633 stanovnika. Popis iz 1921. godine popisano je 627 stanovnika, od kojih je bilo: Srba-9, Čehoslovaka-2, Rumuna-608, Mađara-5, Nemaca-2.^[4]

Demografija

U naselju Malo Središte živi 101 punoletni stanovnik, a prosečna starost stanovništva iznosi 44,5 godina (43,3 kod muškaraca i 45,5 kod žena). U naselju ima 45 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,67.

Ovo naselje je uglavnom naseljeno Rumunima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija^[5]
Godina	Stanovnika
1948.	436
1953.	435
1961.	405
1971.	295
1981.	223
1991.	161	146
2002.	120	146

Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍^[6]

Rumuni	95	79,16%
Srbi	15	12,5%
Mađari	6	5,0%
Muslimani	2	1,66%
Hrvati	1	0,83%
Jugosloveni	1	0,83%
nepoznato	0	0,0%

Stanovništvo prema polu i starosti^[7]


	m	ž
?	0	0
80+	2	2
75—79	4	6
70—74	2	2
65—69	2	5
60—64	4	3
55—59	7	9
50—54	4	5
45—49	4	3
40—44	4	3
35—39	4	1
30—34	4	5
25—29	4	6
20—24	2	1
15—19	1	6
10—14	3	1
5—9	2	3
0—4	4	2
Prosek :	43,3	45,5

Domaćinstva

**Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.**
Godina popisa	1948.	1953.	1961.	1971.	1981.	1991.	2002.
Broj domaćinstava	132	133	123	88	73	59	45

**Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.**
Broj članova	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10 i više	Prosek
Broj domaćinstava	10	13	12	5	2	3	0	0	0	0	2,67

Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu

Pol	Ukupno	Neoženjen/Neudata	Oženjen/Udata	Udovac/Udovica	Razveden/Razvedena	Nepoznato
Muški	48	10	33	4	1	0
Ženski	57	7	34	13	2	1
UKUPNO	105	17	67	17	3	1

Stanovništvo po delatnostima koje obavlja

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija
Muški	33	23	0	0	6
Ženski	18	16	0	0	0
UKUPNO	51	39	0	0	6
Pol	Proizvodnja i snabdevanje	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	0	0	0	0	0
Ženski	0	0	1	0	0
UKUPNO	0	0	1	0	0
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad
Muški	0	0	1	2	1
Ženski	0	0	0	1	0
UKUPNO	0	0	1	3	1
Pol	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	0	0	0	0
Ženski	0	0	0	0
UKUPNO	0	0	0	0

Galerija

Reference

^ J.J. Erler: "Banat", Pančevo 2003.
^ Reesch de Lewald, Aloysius: "Universalis schematismus ecclesiasticus venerabilis cleri orientalis ecclesiae graeci non uniti ritus regni Hungariae partiumque eidem adnexarum, necnon magni principatus Transilvaniae, item literarius, seu nomina eorum, qui rem literariam et fundationalem scholarem ejusdem ritus procurant ... pro anno ...", Buda 1846.
^ Temes vármegye nemes családjai III. (Budapest, 1905)
^ Milekerovi letopisi Opština u južnom Banatu ISBN 978-86-85075-04-9:
^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.

Korišćena Literatura

Istorijiski preglad Podunavske Oblasti Banatski deo napisao: Feliks Mileker bibliotekar i kustos gradske biblioteke i muzeja u Vršcu 1928.
»Letopis« Opština u južnom Banatu: Banatska mesta i običaji Marina M(Beč 1999).
Letopis period 1812 – 2009 g. Sastavio od Pisanih tragova, Letopisa, po predanju o Banatskih mesta i običaji nastanak sela ko su bili Dosenjenici čime se bavili meštani.

Spoljašnje veze

[1] J.J. Erler: "Banat", Pančevo 2003.

[2] Reesch de Lewald, Aloysius: "Universalis schematismus ecclesiasticus venerabilis cleri orientalis ecclesiae graeci non uniti ritus regni Hungariae partiumque eidem adnexarum, necnon magni principatus Transilvaniae, item literarius, seu nomina eorum, qui rem literariam et fundationalem scholarem ejusdem ritus procurant ... pro anno ...", Buda 1846.

[3] Temes vármegye nemes családjai III. (Budapest, 1905)

[4] Milekerovi letopisi Opština u južnom Banatu ISBN 978-86-85075-04-9:

[5] „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.

[6] „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.

[7] „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]