Risto Lekić

risto lekić
Risto Lekić
Lični podaci
Datum rođenja	(1909-11-16)16. novembar 1909.
Mesto rođenja	Seoca, kod Bara, Knjaževina Crna Gora
Datum smrti	14. jun 1943.(1943-06-14) (33 god.)
Mesto smrti	Miljevina, kod Foče, ND Hrvatska
Profesija	student prava
Delovanje
Član KPJ od	oktobra 1931.
Učešće u ratovima	Narodnooslobodilačka borba
Heroj
Narodni heroj od	10. jula 1953.

Risto Lekić (Seoca, kod Bara, 16. novembar 1909 — Miljevina, kod Foče, 14. jun 1943), revolucionar, učesnik Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije.

Biografija

Rođen je 16. decembra 1909. godine u selu Seoca, kod Bara. Poticao je iz siromašne seljačke porodice. Osnovnu školu je završio u rodnom selu, a gimnaziju je učio u Baru, Podgorici i Cetinju. Posle mature, upisao je Pravni fakultet na Zagrebačkom sveučilištu. U Zagrebu se povezao sa studentima članovima revolucionarnog studentskog pokreta i ubrzo im se pridružio. Pošto je stekao poverenje i simpatije članova SKOJ-a i KPJ, postao je član rukovodstva studenata Zagrebačkog sveučilišta.

Oktobra 1931. godine primljen je u članstvo tada ilegalne Komunističke partije Jugoslavije (KPJ). Iste godine njegov revolucionarni rad je bio zapažen od policije, pa je bio uhapšen. Nakon izlaska iz zatvora, 1932. godine se po direktivi KPJ vratio u rodni kraj. Tu se povezao sa rukovodstvom Pokrajinskog komiteta KPJ za Crnu Goru i Boku i po njihovoj direktivi je radio na razvijanju partijskih organizacija u Crmnici i drugim krajevima Crne Gore. Novembra 1932. godine, formirao je partijsku organizaciju u svom rodnom mestu.

Godine 1934. je organizovao i Okružni komitet KPJ za barski okrug i, kao jedan od najaktivnijih komunista, bio izabran za njegovog sekretara. Izvesno vreme bio je i sekretar Sreskog komiteta KPJ za Podgoricu. Septembra 1934. godine izabran je za člana Pokrajinskog komiteta KPJ za Crnu Goru i Boku i za sekretara Pokrajinskog komiteta SKOJ-a za Crnu Goru i Boku. Njegova aktivnost, nije ostala nezapažena od strane policije. Stalne policijske potere primorale su ga da se seli iz jednog mesta u drugo. Boravio je u Zagrebu, Beogradu, Subotici i drugim mestima, gde je živeo pod raznim ilegalnim imenima.

Kao delegat iz Crne Gore, pod pseudonimom Ribarević, prisustvovao je na Četvrtoj zemaljskoj konferenciji KPJ. Pod ovim pseudonimom dopisivao se i sa Centralnim komitetom KPJ. Sva prepiska vezana za njega u arhivi CK KPJ i u arhivi Kominterne, nalazila se pod ovim pseudonimom. U razdoblju od 1932. do 1936. godine za njegovo ime vezane su mnoge akcije KPJ i SKOJ u Crnoj Gori. Izvesno vreme bio je i urednik sindikalnog lista „Rad”, u kome je objavljivao svoje tekstove.

U vreme velike policijske provale u partijsku organizaciju KPJ u Crnoj Gori, tokom 1936. godine, Uprava grada Beograda zahtevala je da se Risto odmah uhapsi i pod jakom stražom sprovede u Dubrovnik. Žandarmi su tada pošli u Seoce, opkolili njegovu kuću i poveli ga u Virpazar. Žandarmi su u jednom trenutku pokušali da mu stave lance na ruke, ali je on uspeo da jednom od žandarma otme pušku. Nekoliko seljaka, koji su se nalazili ne mestu događaja, su mu odmah pritekli u pomoć. Tada je otpočela borba između žandarmerijske patrole i nekoliko seljaka, koja je trajala čitav sat. Seljaci su uspeli da odbrane Rista i onemogućili njegovo odvođenje. U ovom sukobu sa žandarmima poginula su dvojica seljana — Vido J. Lekić i Špiro L. Lekić, a ranjeni su Marko i Stanica Lekić. Nakon ovoga Risto je prešao u potpunu ilegalnost, dok su vlati na sve načine pokušavale da ga uhvate. Sve ovo je bilo bezuspešno, jer su ga seljaci, uz pomoć partijske organizacije, veoma vešto krili, pa žandarmi nisu mogli da mu uđu u trag.

U drugoj polovini 1936. godine, zajedno sekretarom Pokrajinskog komiteta KPJ za Crnu Goru i Boku Nikolom Lekićem, ilegalno je prešao u Kraljevinu Albaniju. Tamo su učestvovali u organizovanju tamošnjeg radničkog pokreta, a povremeno su prelazili granicu i boravili u Crmnici, Ceklinu i Ljubotinju. Risto je bio jedan od organizatora i neposrednih rukovodilaca demonstracija na Belvederu, 26. juna 1936. godine. Početkom septembra 1937. godine, Risto i Nikola su se vratili iz Albanije i po odluci Partije su se legalizovali. Već sutradan, istražni sudija Okružnog suda na Cetinju je izdao naredbu da se Risto stavi u pritvor. Početkom 1938. godine Državni sud za zaštitu države ga je presudom od 15. januara oslobodio, zbog nedostatka dokaza. Tada se ponovo vratio u Crmnicu i Bar, gde je nastavio sa partijskim i revolucionarnim radom.

Godine 1938, pod imenom Marko Živković, pokušao je da se prebaci u Španiju i priključi se borbi Internacionalnih brigada za odbranu Španske republike od fašizma. Na granici je bio otkriven, uhapšen i sproveden u zatvor. U upravi policije u Zagrebu, a kasnije i u policiji u Beogradu, bio je strahovito mučen. Ponovo je bio izveden pred Državni sud za zaštitu države, gde je priznao da je pošao u Španiju sa ciljem da se bori protiv fašizma.

Nakon Aprilskog rata i okupacije Kraljevine Jugoslavije, 1941. godine, našao se u Crmnici. Zajedno sa ostalim članovima KPJ radio je na pripremanju oružanog ustanka. Prisustvovao je sastanku Mesnog komiteta KPJ za Bar na kome je razrađen plan oružanih akcija na području sreza barskog. Bio je među prvim ustanicima u Crnoj Gori, u borbi za Virpazar, 13. jula 1941. godine. Nekoliko dana kasnije, na Sozini, istakao se u borbi protiv jednog italijanskog bataljona. Kao dobrovoljac u Lovćenskom bataljonu Crnogorskog NOP odreda, učestvovao je u Pljevaljskoj bici, 1. decembra 1941. godine.

Sa preostalim borcima Lovćenskog bataljona, stupio je u Rudom 21. decembra 1941. godine u Prvu proletersku udarnu brigadu. Sa ovom brigadom je pomagao stabilizaciju ustanka u istočnoj Bosni. Kao zamenik političkog komesara Prve čete Prvog bataljona Prve proleterske brigade, istakao se u borbama oko Kalinovika, u vreme Treće neprijateljske ofanzive, a potom i u pohodu Proleterskih brigada u Bosansku krajinu. Septembra 1942. godine CK KPJ ga je odredio za rukovodioca Politodela Prve dalmatinske udarne brigade, a potom je bio imenovan za rukovodioca Politodela Četvrte proleterske crnogorske brigade. Sa ovim jedinicama učestvovao je u brojnim borbama, sve do 14. juna 1943. godine, kada je u borbama tokom bitke na Sutjesci, poginuo u blizini Miljevine, kod Foče.

Ukazom predsednika Federativne Narodne Republike Jugoslavije Josipa Broza Tita, 10. jula 1953. godine, proglašen je za narodnog heroja.

Literatura

• Narodni heroji Jugoslavije tom I. Beograd: Narodna knjiga. 1982. ISBN.