Serija A
Trenutna sezona ili takmičenje: Serija A 2023/24. | |
Sport | Fudbal |
---|---|
Osnovana | 1898. zvanično 1929. trenutni format |
Broj timova | 20 |
Država | Italija |
Konfederacija | UEFA |
TV partneri | Arena sport, B92 |
Stepen | 1 |
Niži stepen | Serija B |
Domaći kup | Kup Italije Superkup Italije |
Međunarodna takmičenja | Liga šampiona Liga Evrope Liga konferencije |
Najviše titula | Juventus (36) |
Trenutni prvak | Inter (2023/24) |
Veb-sajt | www.legaseriea.it |
Serija A (ital. Serie A TIM) najviša je profesionalna fudbalska liga u Italiji. Važi za jednu od najkvalitetnijih liga u svetu.
Istorijski, drugi najveći broj finalista Kupa evropskih šampiona / Lige šampiona su bili klubovi koji igraju u Seriji A (najviše je dala španska La liga - 30). Italijanski klubovi su učestvovali u ukupno 29 finala, od čega su pobedili 12 puta (Milan 7, Inter 3 i Juventus 2 puta) dok su poraze doživeli u 17 navrata (Juventus 7, Milan 4, Inter 3 te Fiorentina, Roma i Sampdorija po 1 put)[1]. Serija A je po UEFA rang listi treća evropska liga po snazi, gledajući uspehe italijanskih klubova u Ligi šampiona, Ligi Evrope i Ligi konferencije.[2]
U Seriji A igraju neki od najpopularnijih svetskih klubova — Juventus, Milan, Inter, Roma, Lacio, Napoli i Fiorentina. Juventus, Milan i Inter su među osnivačima grupe G-14, saveza četrnaest elitnih evropskih fudbalskih klubova. Serija A je jedina liga kojoj pripadaju tri osnivača ove grupe.[3] Milan deli treće mesto po titulama na internacionalnoj sceni. Juventus, najtrofejniji italijanski tim, u Evropi je treći, a u svetu šesti po broju internacionalnih titula. "Juve" je jedan od samo pet fudbalskih klubova koji su uspeli da osvoje sva klupska takmičenja (to su još učinili holandski Ajaks, nemački Bajern i engleski klubovi Čelsi i Mančester junajted). Takođe, Serija A je liga u kojoj je igrao najveći broj fudbalera koji su nosili titulu evropskog fudbalera godine.[4]
Format
[uredi | uredi izvor]Kroz istoriju, liga je menjala mnogo formata, a najčešće se igrao ligaški sistem sa 16 ili 18 klubova. Ipak, od sezone 2004/05. u Seriji A igraju 20 klubova.
- 18 klubova = 1929. – 1934.
- 16 klubova = 1934. – 1943.
- 20 klubova = 1946. – 1947.
- 21 klub = 1947. – 1948.
- 20 klubova = 1948. – 1952.
- 18 klubova = 1952. – 1967.
- 16 klubova = 1967. – 1988.
- 18 klubova = 1988. – 2004.
- 20 klubova = 2004. – danas
Za vreme sezone, koja traje od avgusta do maja, svaki klub igra sa preostalih 19 klubova po dvaput, na domaćem terenu i u gostima, što znači da liga ukupno ima 38 kola. Prvi, jesenji deo sezone se zove andato i čini ga 19 utakmica. U drugom, prolećnom delu sezone, koji se naziva retorno, svaki klub igra utakmice potpuno istim redosledom kao u prvoj polovini, ali sa protivnicima kojima je gostovao u prvom, u drugom delu sezone igra kod kuće, i obrnuto. Od 1994. godine, timovima se dodeljuje 3 boda za pobedu i bod za remi, dok se poraz ne boduje.
Italija je trenutno među tri najuspešnije evropske zemlje na klupskom nivou, pa se prva četiri kluba u Seriji A na kraju svake sezone plasiraju u Ligu šampiona. Šampion i vicešampion idu direktno u grupnu fazu takmičenja, dok treći i četvrti igraju treće kolo kvalifikacija. U Kup UEFA se plasiraju peti i šesti tim u ligi, kao i pobednik kupa Italije, a u slučaju da je osvajač kupa već obezbedio mesto u nekom od evropskih takmičenja plasmanom u ligi, u Kup UEFA ide poraženi finalista. Ukoliko je i drugi finalista već obezbedio plasman u Kup UEFA ili Ligu šampiona, sedmoplasirani tim u ligi će dobiti priliku da igra u Kupu UEFA. Tri najlošije plasirana tima u ligi sledeću sezonu igraju u Seriji B.
Do sezone 2005/06, slučajevi kada dva kluba na granici za neko evropsko takmičenje ili opstanak u ligi imaju isti broj bodova, rešavani su dodatnim dvomečom. Od tada, u ovakvim slučajevima, presudni faktor za plasman je odnos u međusobnim susretima, a ukoliko su timovi i u tome izjednačeni, poredi se gol-razlika.
Rekordi
[uredi | uredi izvor]Od izbacivanja Juventusa u drugu italijansku ligu 2006. godine, Inter je jedini italijanski klub koji je odigrao sve 92 sezone u prvoj ligi. Juventus je klub sa ubedljivo najviše nacionalnih titula (36), a prate ga gradski rivali Inter (20) i Milan (19). Juventus je i rekorder po najvećem broju uzastopnih titula, devet (u periodu 2012–2020), pet titula za redom osvajali su takođe Juventus (u periodu 1931–1935), zatim Inter (2006–2010, računajući skudeto dobijen odlukom FS Italije), a Torino takođe ima isti rezultat (1943–1949) s tim da je između njihove prve i ostale četiri titule bila dvogodišnja pauza zbog Drugog svetskog rata pa se u tom periodu nije održavalo prvenstvo. Milan je rekorder po broju osvojenih bodova u jednoj sezoni u formatu sa 18 timova, 82 boda, 2004. godine, a u formatu sa 20 timova, prvi je Inter, sa 97 bodova u sezoni 2006/07. Sledeće sezone, Inter je oborio rekord i u broju pobeda u jednoj sezoni, 30. Inter je rekorder i u broju uzastopnih pobeda u ligi, sa čak 17. Milan je 1991. i 1992. godine zabeležio niz od 58 utakmica u kojima nisu poraženi. Ipak u sezoni 2013/14. Juventus je oborio nekoliko rekorda, osvojio je skoro neverovatna 102 boda, ostvario čak 33 pobede u sezoni i dobio svih 19 utakmica kao domaćin.
Zlatna zvezdica
[uredi | uredi izvor]Umberto Anjeli je 1958. godine je došao na ideju da predstavi i nagradi one klubove koji su osvojili deset titula prvaka Serije A i to sa zlatnom zvezdicom na grbu tog kluba i njihovim dresovima. U Italiji je to praksa da se uradi kada neki klub osvoji 10 titula prvaka Serije A. Prvi klub u Italiji ali i u Evropi koji je tako nagrađen bio je Juventus. Prvu zvezdicu Juventus je dobio 1958. godine, drugu 1982. a treću 2014. godine kada su službeno osvojili 30. titulu prvaka.
Aktuelno stanje ekipa Serije A sa zlatnom zvezdicom:
- Juventus (36; dobio je 1958, 1982. i 2014.)
- Inter (20, dobio je 1966. i 2024.)
- Milan (19, dobio je 1979.)
Klubovi u sezoni 2024/25.
[uredi | uredi izvor]Klub | Mesto | Stadion | Kapacitet |
---|---|---|---|
Atalanta | Bergamo | Gevis stadion | 21.747 |
Bolonja | Bolonja | Stadion Renato Dal'Ara | 36.462 |
Venecija | Venecija | Stadion Pjerluiđi Penco | 11.150 |
Verona | Verona | Stadion Markantonio Bentegodi | 39.371 |
Đenova | Đenova | Stadion Luiđi Feraris | 36.536 |
Empoli | Empoli | Stadion Karlo Kastelani | 16.284 |
Inter | Milano | Stadion Đuzepe Meaca | 80.018 |
Juventus | Torino | Alijanc stadion | 41.507 |
Kaljari | Kaljari | Stadion Unipol Domus | 16.416 |
Komo | Komo | Stadion Đuzepe Sinigalja | 13.602 |
Lacio | Rim | Stadion Olimpiko | 72.698 |
Leče | Leče | Stadion Via del mare | 31.533 |
Milan | Milano | Stadion San Siro | 80.018 |
Monca | Monca | Stadion Brianteo | 15.039 |
Napoli | Napulj | Stadion Dijego Armando Maradona | 60.240 |
Parma | Parma | Stadion Enio Tardini | 22.352 |
Roma | Rim | Stadion Olimpiko | 72.698 |
Torino | Torino | Olimpijski stadion u Torinu | 28.140 |
Udineze | Udine | Stadion Frijuli | 25.144 |
Fjorentina | Firenca | Stadion Artemio Franki | 47.290 |
Prvaci Italije
[uredi | uredi izvor]
|
|
|
Uspešnost klubova
[uredi | uredi izvor]Klub | Prvak | Drugoplasirani | Sezona prvak |
---|---|---|---|
Juventus | 1905, 1925/26, 1930/31, 1931/32, 1932/33, 1933/34, 1934/35, 1949/50, 1951/52, 1957/58, 1959/60, 1960/61, 1966/67, 1971/72, 1972/73, 1974/75, 1976/77, 1977/78, 1980/81, 1981/82, 1983/84, 1985/86, 1994/95, 1996/97, 1997/98, 2001/02, 2002/03, 2004/05,[a] 2011/12, 2012/13, 2013/14, 2014/15, 2015/16, 2016/17, 2017/18, 2018/19, 2019/20 | ||
Inter | 1909/10, 1919/20, 1929/30, 1937/38, 1939/40, 1952/53, 1953/54, 1962/63, 1964/65, 1965/66, 1970/71, 1979/80, 1988/89, 2005/06,[b] 2006/07, 2007/08, 2008/09, 2009/10, 2020/21, 2023/24 | ||
Milan | 1901, 1906, 1907, 1950/51, 1954/55, 1956/57, 1958/59, 1961/62, 1967/68, 1978/79, 1987/88, 1991/92, 1992/93, 1993/94, 1995/96, 1998/99, 2003/04, 2010/11, 2021/22 | ||
Đenova | 1898, 1899, 1900, 1902, 1903, 1904, 1914/15, 1922/23, 1923/24 | ||
Torino | 1926/27,[v], 1927/28, 1942/43, 1945/46, 1946/47, 1947/48, 1948/49, 1975/76 | ||
Bolonja | 1924/25, 1928/29, 1935/36, 1936/37, 1938/39, 1940/41, 1963/64 | ||
Pro Verčeli | 1908, 1909, 1910/11, 1911/12, 1912/13, 1920/21, 1921/22 | ||
Roma | 1941/42, 1982/83, 2000/01 | ||
Napoli | 1986/87, 1989/90, 2022/23 | ||
Lacio | 1973/74, 1999/00 | ||
Fjorentina | 1955/56, 1968/69 | ||
Kaljari | 1969/70 | ||
Kazale | 1913/14 | ||
Noveze | 1921/22 | ||
Verona | 1984/85 | ||
Sampdorija | 1990/91 | ||
Specija | 1943/44[g] |
- ^ Titulu je prvobitno osvojio Juventus, ali mu je kasnije oduzeta zbog Kalčopoli skandala oko nameštanja utakmica.
- ^ Titulu je prvobitno osvojio Juventus, ali mu je kasnije oduzeta zbog Kalčopoli skandala oko nameštanja utakmica i dodeljena Interu.
- ^ Titulu je prvobitno osvojio Torino, ali mu je kasnije oduzeta zbog skandala oko nameštanja utakmica.
- ^ Specija je osvojila ratno prvenstvo 1944. godine i nagrađena je 2002. ordenom od strane FS Italije, ali je savez i dalje ne računa kao zvaničnu titulu.
Uzastopne titule prvaka
[uredi | uredi izvor]- 9 puta: Juventus (2011/12, 2012/13, 2013/14, 2014/15, 2015/16, 2016/17, 2017/18, 2018/19, 2019/20)
- 5 puta: Juventus (1930/31, 1931/32, 1932/33, 1933/34, 1934/35)
- 5 puta: Torino (1942/43, 1945/46, 1946/47, 1947/48, 1948/49)
- 5 puta: Inter (2005/06, 2006/07, 2007/08, 2008/09, 2009/10)
- 3 puta: Đenova (1898, 1899, 1900)
- 3 puta: Đenova (1902, 1903, 1904)
- 3 puta: Pro Verčeli (1910/11, 1911/12, 1912/13)
- 3 puta: Milan (1991/92, 1992/93, 1993/94)
- 2 puta: Milan (1906, 1907)
- 2 puta: Pro Verčeli (1908, 1909)
- 2 puta: Pro Verčeli (1920/21, 1921/22)
- 2 puta: Đenova (1922/23, 1923/24)
- 2 puta: Bolonja (1935/36, 1936/37)
- 2 puta: Inter (1952/53, 1953/54)
- 2 puta: Inter (1964/65, 1965/66)
- 2 puta: Juventus (1959/60, 1960/61)
- 2 puta: Juventus (1971/72, 1972/73)
- 2 puta: Juventus (1976/77, 1977/78)
- 2 puta: Juventus (1980/81, 1981/82)
- 2 puta: Juventus (1996/97, 1997/98)
- 2 puta: Juventus (2001/02, 2002/03)
Spisak klubova i njihov broj sezona u Seriji A
[uredi | uredi izvor]U dosadašnja 93 izdanja Serije A ukupno je učestvovalo 68 klubova računajući period između sezone 1929/30. zaključno sa tekućom sezonom 2024/25. Klubovi koji su boldovani su trenutno članovi Serije A. Godine u zagradama označavaju poslednju godinu učešća tog kluba u najvišem rangu italijanskog fudbala. Jedini klub koji nikada nije ispadao iz Serije A je Inter.
|
|
Rekordi
[uredi | uredi izvor]Najviše odigranih utakmica u Seriji A
[uredi | uredi izvor]
Najbolji strelci u Seriji A[uredi | uredi izvor]
|