Velimir Škorpik

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
velimir škorpik
Velimir Škorpik
Lični podaci
Datum rođenja(1919-04-02)2. april 1919.
Mesto rođenjaBrodarica, kod Šibenika, Kraljevstvo SHS
Datum smrti7. novembar 1943.(1943-11-07) (24 god.)
Mesto smrtiZagorje, kod Posušja, ND Hrvatska
Profesijamornarički oficir
Delovanje
Član KPJ od1941.
Učešće u ratovimaNarodnooslobodilačka borba
SlužbaJugoslovenska vojska
NOV i PO Jugoslavije
Činporučnik korvete
Heroj
Narodni heroj od8. septembra 1952.

Velimir Škorpik (Brodarica, kod Šibenika, 2. april 1919 — Zagorje, kod Posušja, 7. novembar 1943) bio je učesnik Narodnooslobodilačke borbe, prvi komandant partizanske ratne mornarice i narodni heroj Jugoslavije.

Biografija[uredi | uredi izvor]

Rođen je 2. aprila 1919. godine u Brodarici kod Šibenika. Njegov otac Josip je bio češkog porekla. Nakon srednje škole, 1937. je upisao Pomorsku vojnu akademiju, koju je završio 1. april 1940. godine i postao poručnik korvete Kraljevske jugoslovenske ratne mornarice.[1] Nakon kapitulacije Jugoslavije u Aprilskom ratu, 1941. godine zatekao se u Šibeniku. Da ne bi pao u zarobljeništvo, torpednim čamcem je pobegao u Divulje, gde je potopio čamac i otišao u Split, a zatim u Zagreb. Tu je mobilisan i upućen u Makarsku, kao mornarički oficir Nezavisne Države Hrvatske, da bi primio dužnost lučkog zapovednika.[2]

Odmah se povezao s komunistima u Makarskoj i ubrzo formirao grupu aktivista među oficirima i podoficirima u Lučkom zapovedništvu. Kao aktivan učesnik Narodnooslobodilačkog pokreta (NOP), krajem 1941. godine postao je član Komunističke partije Jugoslavije (KPJ).[2]

U uslovima ilegalnosti, Škorpik je rasturao propagandni materijal, prikupljao podatke o planovima italijanskih okupatora i ustaša i o svemu obaveštavao rukovodstvo KPJ u Makarskoj. Po direktivi Partije, s dvojicom podoficira i ocem Josipom, pukovnikom Jugoslovenska vojska u penziji, 1. decembra 1942. godine napustio je Makarsku i prebacio se na slobodnu teritoriju na Biokovu. Prethodno je napisao Proglas kojim je pozvao i ostale pripadnike Lučkog zapovjedništva da se priključe partizanima.[2]

Posle desetak dana stigao je u Štab Četvrte operativne zone u Glamoču, a 18. decembra je u Bosanskom Petrovcu, vodio razgovor sa Vrhovnim komandantom NOV i POJ Josipom Brozom Titom o stvaranju mornarice Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije i mogućnosti partizanskog ratovanja na moru. Istog dana, Vrhovni štab NOV i POJ je naredbom osnovao Sekciju za ratnu mornaricu pri Štabu Četvrte operativne zone i za šefa Sekcije postavio Velimira Škorpika. Tako je Škorpik postao prvi komandant partizanske ratne mornarice.[2]

Odmah je pristupio osnivanju mornaričkih stanica, a zatim i Prvog mornaričkog partizanskog odreda. Posebnu pažnju posvetio je opremanju i naoružavanju čamaca i uvežbavanju kadrova za borbe na moru. Od početka je težio da mornarica dobije svoja obeležja i lično je učestvovao u izradi zastave Ratne mornarice i mornaričke uniforme. Već u decembru 1942. godine, biokovski partizani su izveli više uspešnih akcija u Bračkom kanalu, a 31. decembra su zaplenili pet brodova. Ove akcije prisilile su Italijansku komandu da pristupi organizovanju brodova u konvoje, koji plove kroz ovaj kanal i da ih osiguravaju ratni brodovi.[2]

Kada je sredinom februara 1943. godine rasformirana Sekcija za ratnu mornaricu, Škorpik je postavljen za komandanta Prvog mornaričkog odreda. Odred je odbio nekoliko pokušaja neprijatelja da se iskrca na obalu Makarskog primorja. Početkom marta, Mornarički odred je reorganizovan u Biokovski partizanski odred, a Škorpik je postao komandant odreda. Polovinom maja postavljen je za načelnika Štaba Cetinskog odreda. Posle oslobođenja Zadvarja, u avgustu 1943. godine postao je komandant Grupe cetinskih bataljona. Istakao se u borbama oko Trilja, Lovreća i Aržana. Posle kapitulacije Italije, septembra 1943. godine postavljen je za komandanta Štaba Obalne komande, kojoj su bile potčinjene flotile naoružanih brodova srednje i južne Dalmacije i obalska artiljerija.[2]

Krajem septembra, Obalna komanda je preimenovana u Komandu flote naoružanih brodova i Škorpik je postao njen komandant. U oktobru je imao značajnu ulogu u organizovanju i prebacivanju jedinica Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije s kopna na srednjodalmatinska ostrva. Za kratko vreme uspeo je da osposobi jedinice flotile za veće akcije i da ih organizaciono pripremi za veće borbene zadatke na moru u borbi protiv nemačkih snaga. Na njegovu inicijativu, početkom oktobra je upućena delegacija NOVJ u Bari na pregovore sa Saveznicima. On je u ime Četvrte operativne zone potpisao opunomoćenje za rad delegacije.

Kada je, naredbom Vrhovnog štaba, 18. oktobra 1943. godine, formirana Mornarica NOV i POJ, Škorpik je postavljen za načelnika štaba Mornarice. Ipak, ovu dužnost nije primio, jer je u međuvremenu postavljen za načelnika Štaba Treće dalmatinske brigade. Početkom novembra je krenuo u Štab Četvrte dalmatinske brigade zbog dogovora o učestvovanju u predstojećim borbama. Prolazeći pored sela Zagorja kod Posušja, 7. novembra naišao je na ustaše. Pokušao je da pobegne, ali je ubijen, opljačkan i zakopan pokraj puta.[2]

Ukazom Prezidijuma Narodne skupštine FNR Jugoslavije 8. septembra 1952. proglašen je za narodnog heroja.[2][3]

Jedna od većih ulica u zagrebačkom naselju Trešnjevka nosi njegovo ime.[4]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ [1]
  2. ^ a b v g d đ e ž Narodni heroji 1982.
  3. ^ Vojna enciklopedija 1973.
  4. ^ „Karta-zagreba. com”. Arhivirano iz originala 14. 09. 2011. g. Pristupljeno 17. 07. 2011. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Велимир_Шкорпик&oldid=26837984”