Vila Luburić
| Vila Luburić | |
|---|---|
| Koncentracioni logor | |
  | |
| Koordinate | 43° 51′ 15″ S; 18° 24′ 47″ I / 43.854089° S; 18.413042° I |
| Mesto | Sarajevo |
| Pod kontrolom |  Nezavisna Država Hrvatska |
| Postojao | 1941—1945 |
Vila Luburić je naziv ustaškog logora za likvidaciju Srba i Jevreja tokom Drugog svjetskog rata u Sarajevu pod NDH okupacijom. Ovaj nacistički logor smrti je dobio ime po Vjekoslavu Maksu Luburiću, komandantu i idejnom tvorcu sistema ustaških koncentracionih logora Jasenovac.[1]
Izgled i položaj logora[uredi | uredi izvor]
Ovaj ustaški logor se nalazio u prijeratnoj vili koja se zvala „Vila Vilkert“ (Vila Wilkert), a koja je bila veliko građevinsko zdanje. Ovu vilu su ustaše nasilno zauzele na početku Drugog svjetskog rata u proljeće 1941. godine, kada je logor postao aktivan, pa sve do oslobođenja Sarajeva 6. aprila 1945. godine. Logor Vila Luburić se nalazio na adresi 18. Skenderija (ulica), na samoj Skenderiji u centru Sarajeva.[1]
Vjekoslav Maks Luburić[uredi | uredi izvor]
Vjekoslav Maks Luburić komandant i idejni tvorac Sistema ustaških koncentracionih logora Jasenovac, je bio baziran u ovom ustaškom logoru od jeseni 1944. sve do 6. aprila 1945. godine kada je Sarajevo oslobođeno. Ustaški logor Vila Luburić je dobio ime po Vjekoslavu Maksu Luburiću. U periodu Luburićevog terora, stotine Srba i Jevreja je mučeno i ubijano u podrumu ovog ustaškog logora. Mnoge žrtve je Luburić mučio i ubijao lično. Narodno oslobodilačke partizanske vlasti Jugoslavije su neposredno nakon oslobođenja Sarajeva 6. aprila 1945. izvršile ekshumaciju ostataka tijela žrtava iz masovnih grobnica koje su se nalazile u parku-bašti Vile Luburić[1].
Okupacija i teror: Sredinom februara 1945. Pavelić šalje u Sarajevo pukovnika Vjekoslava Maksa Luburića sa uputstvima da uništi pokret otpora. Sadistički kreativni specijalista za policijski teror, Luburić je svoje namere objavio u govoru na večeri pred preko stotinu lokalnih zvaničnika 24. februara 1945. 6. marta je zapretio smrću svakom ko ne prijavi pripadnike otpora. Zatim je osnovao "Zločinački ratni sud komandanta pukovnika Luburića" i pred sudom je izveo osamdeset pet osoba tokom marta 1945. Trideset i jedna je osuđena na vešanje, a ostali su osuđeni na zatvorske kazne. Ali proizvoljna ubistva išla su dalje od onih koja su izvedena pred sud. Dok su se partizanske snage približavale gradu, 27. i 8. marta u Marindvoru je 55 ljudi obešeno na drveće sa plakatima oko vrata na kojima je pisalo: „Živeo Poglavnik“. Mnogi drugi su mučeni i brutalno ubijeni u vili blizu mesta vešanja. Posleratna komisija za ratne zločine identifikovala je 323 žrtve Luburićevog režima terora u Sarajevu. Rezultatima njegove brutalnosti svedočio je Landrum Boling, mladi američki novinar koji je stigao u grad 7. aprila nakon što su ga partizanske snage oslobodile. Pokazana mu je prostorija u kojoj su tela "naslagana kao kord jedno na drugo. Rečeno nam je da su to Srbi koje su ustaše obesile bodljikavom žicom sa rasvetnih stubova u Sarajevu", rekao je. Luburićeva kratka vladavina terora predstavljala je konačno ustaško jezivo nasleđe u Sarajevu. Dok su se izvodili njegovi poslednji sadistički činovi, sudbina Sarajeva se odlučivala na bojnom polju u brdima oko grada.
— Sarajevo: Biografija, Robert J. Donija, 2006.[2]
Sudbina memorijalnog centra[uredi | uredi izvor]
Nakon oslobođenja Sarajeva 6. aprila 1945. je odlučeno da se na mjestu ustaškog logora Vile Luburić uredi muzej žrtvama genocida, za šta su se posebno zalagali gradonačelnici Sarajeva Dane Olbina i Emerik Blum. Promjenom političke klime u Jugoslaviji i usponom Džemala Bijedića na vlast, pod izgovorom ideologije bratstva i jedinstva dolazi do odluke da se zgrada ustaškog logora Vile Luburić sruši. Zgrada ustaškog logora Vila Luburić je srušena početkom sedamdesetih godina 20. vijeka, a na njenom mjestu je izgrađeno dječje obdanište. Godišnje komemoracije događaja i mjesta koja su obilježila Narodnooslobodilačku borbu Jugoslavije su pominjana do 1992. godine, a od tada sve rjeđe. Komemorativna ploča obilježava mjesto gdje se nalazila zgrada ustaškog logora Vila Luburić.[1]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g JEWISH HERITAGE EUROPE - An Online Resource Centre: "Villa Luburica" Arhivirano na sajtu Wayback Machine (24. novembar 2010), Pristupljeno 9. 4. 2013.
- ^ Donia 2006, str. 197
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Donia, Robert J. (2006). Sarajevo: A Biography. University of Michigan Press. str. 197—. ISBN 978-0-472-11557-0.