Pređi na sadržaj

Milan Obrenović (vojvoda)

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Ukoliko ste tražili drugu osobu, pogledajte članak Milan Obrenović (višeznačna odrednica).
Milan Obrenović
Vojvoda Milan Obrenović, rad akademskog slikara Milana Miletića
Lični podaci
Datum rođenja1767.
Mesto rođenjaBrusnica, Osmansko carstvo
Datum smrti16. decembar 1810.
Mesto smrtiBukurešt, Kneževina Vlaška
Porodica
SupružnikStoja Obrenović
PotomstvoHristifor Obrenović
RoditeljiObren Martinović
Višnja Urošević
Spomenik vojvodi Milanu Obrenoviću ispred zgrade Kulturnog centra u samom centru Gornjeg Milanovca. Autor skulpture je Nebojša Savović Nes

Milan Obrenović (Brusnica, između 1767. i 1780. – Bukurešt, 16. decembar 1810) bio je rudnički vojvoda iz Prvog srpskog ustanka i polubrat po majci kneza Miloša Obrenovića.

Biografija

[uredi | uredi izvor]
Grobovi Obrenovića u Brusnici

Milan Obrenović je rođen u Brusnici oko 1770. godine[1] kao sin Obrena Martinovića i Višnje rodom iz Donje Trepče. Obren i Višnja su pored njega imali i sina Jakova (1767 – 1817) i ćerku Stanu. Posle Obrenove smrti Višnja se preudala za Teodora Mihailovića iz Gornje Dobrinje. Sa njim je izrodila sinove Miloša (1780. ili 1783), Jovana (1787) i Jevrema (1790). Miloš je kasnije postao vladajući knez Srbije. Do Prvog srpskog ustanka Jakov i Milan Obrenović su se bavili trgovinom stokom, a u taj posao su uveli i svog polubrata Miloša 1803. godine kada su ga doveli iz Dobrinje u Brusnicu. Milan je živeo na očevom imanju i vremenom je postao bogati trgovac – pored Nikole Milićevića Lunjevice najviđeniji u Rudničkoj nahiji.[2]

Milan Obrenović je učestvovao na Ostružničkoj skupštini maja 1804. godine. Istakao se kao junak u Prvom srpskom ustanku gde je dobio od Karađorđa titulu vojvode i upravu nad Rudničkom nahijom 1810. godine. Upravljajući rudničkom vojskom, učestvovao je u opsadi Jagodine, Beograda, Užica, kao i u Boju na Mišaru.[2] Posle pobede ustanika kod Sjenice i Suvodola, proleća 1809. godine, vojvoda Milan Obrenović i Raka Levajac su sa 3500 Srba prešli preko Kolašina i uputili se ka crnogorskoj granici, prema Vasojevićima.[3]

Deo ograde i nadgrobne ploče vojvode Milana Obrenovića iz 30-ih godine XIH veka, Herešti. Kamen, gvožđe, tesanje, kovanje. Deo ploče, 28×9 cm. Deo ograde, dužina 13 cm. Komad kamene ploče, troslojno obrađen i komad iskovane ograde u obliku ćiriličnog slova L delovi su nadgrobnog spomenika vojvode Milana

Osim što je bio član Praviteljstvujuščeg sovjeta[2], vojvoda Milan bio je i srpski deputat pri ruskom poslanstvu u Vlaškoj, današnjoj Rumuniji od 1809. godine. Glavni zadatak mu je bio da skupi dobrovoljce za pomoć ustanicima u Srbiji. Tu je sakupio 4000 do 5000 hiljada ljudi, uglavnom Kozaka. Oni su sa Srbima oslobodili mnoga mesta od Turaka – Poreč (današnji Donji Milanovac), Brzu Palanku i druga. Za svoj rad je od vrhovnog komandanta ruske vojske u Moldaviji, Vlaškoj i Besarabiji, pešadijskog generala kneza Bagrationa u ime ruskog imperatora, nagrađen sabljom, o čemu postoji ukaz od 21. decembra 1809. General grof Kamenski, komandant ruske vojske u Moldaviji, odlikovao ga je u ime ruskog imperatora Aleksandra I srebrnom medaljom sa likom imperatora koja se nosi na crvenoj lenti. Ukaz je potpisan u Bukureštu 4. aprila 1810. godine.[4]

Pisar vojvode Milana Obrenovića bio je Lazar Vojnović, kasnije profesor Velike škole. Milan Obrenović je 1809. otišao u Bukurešt, a pred polazak predao je osamsto rupšija Nikoli Milićeviću Lunjevici na čuvanje.

Bio je oženjen Stojom sa kojom je imao sina Hristifora – Ristu. Hristifor je bio sin jedinac vojvode Milana Obrenovića. Završio je Vojnu akademiju u Petrogradu 1822. godine. Bio je oficir u ruskoj vojsci. Razboleo se i umro od tuberkuloze 30. juna 1825. godine u Rusiji.[4]

Nadgrobni spomenici Đurđije Obrenović, žene Jakova Obrenovića (levo), i Stoje Obrenović, žene Milana Obrenovića (desno)

Smrt

[uredi | uredi izvor]

U Bukureštu je iznenada umro 16. decembra 1810. Postoje tvrdnje da ga je Karađorđe otrovao preko Lazara Vojnovića sa kojim se susreo pre toga. Milan je prethodno ušao u sukob sa Karađorđem i zajedno sa Milenkom Stojkovićem i Petrom Dobrnjcem postao opozicija. Ove tvrdnje je izneo Vuk Karadžić u svom delu „Istorijski spisi”, dok ih Lazar Arsenijević Batalaka odbacuje kao klevetu.[5]

Vojvoda Milan Obrenović prvobitno je sahranjen u Bukureštu dok je u četvrtoj deceniji 19. veka njegove kosti knez Miloš prebacio na svoje imanje u Vlaškoj – tačnije u mesto Herešti. Tek su u aprilu 1995. godine njegovi ostaci preneti u rodnu Brusnicu gde su uz najviše državne počasti sahranjeni u porti Crkve Svetog Nikole – porodičnoj grobnici najstarijih Obrenovića.[2]

Ranije se smatralo da je tek po smrti vojvode Milana Obrenovića njegov mlađi polubrat Miloš Teodorović promenio prezime u Obrenović. Međutim, prema dokumentima otkrivenim u Arhivu Srbije, Miloš se već 1808. godine potpisivao kao Obrenović.[4] Pored toga, ukazom od strane Miloša, Gornji Milanovac, najmlađa okružna varoš tek oslobođene Srbije, dobio je svoje ime 1859. godine upravo po vojvodi Milanu Obrenoviću.[1] Pre toga, Donji Milanovac je dobio ime po knezu Milanu Obrenoviću, rano umrlom Miloševom sinu.

Porodično stablo

[uredi | uredi izvor]
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2. Obren Martinović
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
1. Milan Obrenović
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
3. Višnja Urošević
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Porodica

[uredi | uredi izvor]

Supružnik

[uredi | uredi izvor]
ime slika datum rođenja datum smrti
Stoja

Deca

[uredi | uredi izvor]
ime slika datum rođenja datum smrti supružnik
Hristifor Obrenović 30. jun 1825. nije se ženio

Vidi još

[uredi | uredi izvor]

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ a b Bolović, Ana; Marušić, Aleksandar; Petrović, Petar (2015). Vreme Obrenovića i njihovo pravo: Dinastija, rudničko-takovski kraj i stvaranje novovekovne srpske države. Gornji Milanovac: Opština Gornji Milanovac / Muzej rudničko-takovskog kraja. str. 31. ISBN 978-86-82877-59-2. 
  2. ^ a b v g „Znameniti Milanovčani”. Muzej rudničko-takovskog kraja. 20. 10. 2019. Pristupljeno 12. 6. 2021. 
  3. ^ Prvi srpski ustanak („Večernje novosti“)[mrtva veza], Pristupljeno 8. 4. 2013.
  4. ^ a b v Milorad Bošnjak, Slobodan Jakovljević: Obrenovići, sakrivena istorija, LIO, Gornji Milanovac. 2006. ISBN 978-86-83697-33-5.
  5. ^ Bora Čekerinac: Lazar Vojnović, Skica za portret profesora Velike škole, „Museum“, ISSN 1450-8540, 5/2004, Šabac, 2004. godine, pp. 95—102.

Literatura

[uredi | uredi izvor]
  • Milorad Bošnjak, Slobodan Jakovljević: Obrenovići, sakrivena istorija, LIO, Gornji Milanovac. 2006. ISBN 978-86-83697-33-5..

Spoljašnje veze

[uredi | uredi izvor]
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Милан_Обреновић_(војвода)&oldid=28702260”