Autarijati

Autarijati (lat. Autariatae) su bili ilirsko pleme.

Pretpostavlja se da je oblast ovog ilirskog plemena bila sjeveroistočno od Skadarskog jezera i zahvatala je i jedan dio današnje sjeverne Crne Gore. Zauzimali su i doline Lima i Tare, kao i zapadne Morave.^[1]

Svoj uspon pleme je doživelo između 6. i 4. veka p. n. e. Postoji mnogo istorijskih podataka, filoloških nalaza i veliki broj tragova materijalne prirode o njihovom prisustvu u zapadnim i centralnim delovima Balkana. Istraživanja Autarijata i glasinačke kulture (Glasinac, visoravan u opštini Sokolac) iz starijeg gvozdenog doba započela su krajem 19. veka ^[2].

Istorija

Poreklo Autarijata može se pratiti u istoriji od proto-ilirskih stanovnika ^[3] koji su u bronzanom dobu naseljavali područja u jugoistočnoj Bosni i gornjem Podrinju, u 4. veku i oko reka Lim, Tare i Pive i planine Povlen i Maljen do Peštera, a u 5. veku prodrli su dublje na teritoriju današnje Srbije.

Etnogenetski proces formiranja ilirskog etničkog kompleksa započeo je migracijom Indoevropljana krajem 3. i početkom 2. milenijuma p. n. e. Prodirući u zapadni i centralni Balkan i srednji Podunavlje, doseljenici su uništili ili apsorbovali postojeće autohtone neolitske i eneolitske etnokulturne oblike. Time je formiran kompleks, kulturno, etnički i po poreklu srodne zajednice koje su se prostirale od Jadranskog mora do srednjeg Dunava i koje su na ovom području, u bronzanom dobu, zadržale dominaciju milenijumom.

Migracije ljudi kulture polja sa urnama oko 1300. godine p. n. e, značajno su promenile etničku i kulturnu strukturu Podunavlja, ali njihove migracije nisu značajno uticale na područje Glasinačke kulture u kasnom bronzanom dobu. Stabilizacija koja je usledila nakon migracija pokrenula je brzi etnički, kulturni i politički razvoj zajednice Autarijata. Zbog toga je njihova društvena i politička struktura postala složenija; plemenska organizacija prerasla je u kneževine-kneževine sa utvrđenim teritorijama oko 8. veka p. n. e.^{[traži se izvor]} U tumulima nastalim između 7. i 6. veka p. n. e. pronađene su veoma bogate kneževske grobnice u kojima su sahranjeni članovi lokalnih dinastija ^[4].

Zbog brojnih spoljnih političkih i ekonomskih faktora, zajednice Autarijata su nastale krajem 4. veka p. n. e. ujedinjeni u jedno političko biće. Nakon ujedinjenja, Autarijati počinju da se šire; pretežno na istoku, na teritorije plemena Tribali. Osim toga, proširili su se na jug gde su pobedili Ardijejce, njihove stare rivale sa kojima su se dugo borili za kontrolu pašnjaka i izvora soli. Istoričar i arheolog J.J. Vilkis navodi da se jedan od izvora soli oko kojeg su koristila ova dva ilirska plemena nalazio u blizini Orahovice, mesta u gornjem toku rijeke Neretve, u blizini Konjica ^[5]. Aktivnosti vlasti na prelazu iz 6. u 5. vek p. n. e. ostavila je dubok uticaj na susede pogođene njihovom ekspanzijom. Ardijci su krenuli prema obali Jadranskog mora ^[6], a Tribali dalje na istok. Proširenje vlasti omogućilo im je da uspostave hegemonističku kontrolu nad određenim delom Balkanskog poluostrva.

Autarijati su od materijalnog nasleđa ostavili nakit i oružje, kao i na hiljade tumula u kojima su bili sahranjivani. Imali su običaj spaljivanja u tulumima i to nisu menjali sve do kraja Glasinačke kulture.

Ekonomija naroda se zasnivala na stočarstvu, obradi metala, zanatstvu i trgovini. Zbog svoje potrebe za grčkom i italijanskom robom ovo ilirsko pleme je bilo jedan od najvećih trgovinskih partnera zapadnog i centralnog Balkana sa grčkim i italijanskim trgovcima između 7. i 6. veka p.n.e.

Nestanak

Vladajuća klasa vrhunac svog političkog i ekonomskog razvoja dostigla je u 5. veku p. n. e. što se može zaključiti iz velikog broja bogatih kraljevskih tumula i grobnica iz tog vremena na glasinačkoj visoravni. Nakon dostizanja ovog vrhunca, kod Autarijata počinje faza postepenog opadanja.^[7]

Pre pohoda na Persiju, Aleksandar Veliki, u cilju jačanja severnih granica carstva, 334. godine p. n. e. osvojio je teritorije Tračana, Geta i Tribala, a nakon toga i teritorije Autarijata, te opustošio njihovu zemlju.

Dolaskom u Donju Panoniju Kelti su potčinili panonske (severnoilirske) narode, posebno one u istočnoj Slavoniji i Sremu. Oko 320. godine p. n. e. Kelti su prodrli na teritoriju Autarijata, dolinama reka Drine, Kolubare i Morave. Pisani izvori kažu da su Autarijati 311/310. p. n. e., bili u masovnoj migraciji. Oni koji nisu migrirali i koji su ostali na keltskim teritorijama su ubrzo usvojili keltsku kulturu i običaje.^{[traži se izvor]} Diodor (grčki istoričar iz 1. veka) kaže da ih je grčki vladar Kasandar (vladao Makedonijom od 305-297. p. n. e.) raselio oko planina Orbela (Belasica), na granici između moderne Severne Makedonije, severne Grčke i jugozapadne Bugarske. Prema zapisima tu se naselilo oko 20.000 ilira. Ubrzo nakon toga asimilirali su ih Dardanci ^[6].

Izvori

^ „Arhiv Vojvodine”.
^ Kardum, Igor; Hudek-Knežević, Jasna; Krapić, Nada (2016-12-12). „Lokus kontrole i tjelesno zdravlje”. Klinička psihologija. 9 (2): 271—292. ISSN 1847-3172. doi:10.21465/2016-kp-2-0005.
^ Đurašinović, Mlađen (1994). „Neki aspekti održavanja savremenih računara”. Vojnotehnicki glasnik. 42 (6): 27—36. ISSN 0042-8469. doi:10.5937/vojtehg9401027d.
^ Vasic, Rastko (2002). „Beleske o Glasincu”. Balcanica (32-33): 7—36. ISSN 0350-7653. doi:10.2298/balc0233007v.
^ Jovanović, Gojko; Vidačić, Stjepan (1990). „Poboljšana verzija softvera za automatizirano planiranje vojnog putnog saobraćaja”. Vojnotehnicki glasnik. 38 (1): 43—49. ISSN 0042-8469. doi:10.5937/vojtehg9001043j.
^ ^a ^b „Izvještaj o radu Centra za balkanološka ispitivanja ANUBiH u 2012. godini”. Godišnjak Centra za balkanološka ispitivanja. 41: 281—282. 2012. ISSN 0350-0020. doi:10.5644/godisnjak.cbi.anubih-40.17.
^ „Arheološki institut” (PDF).

Literatura

Mirković, Miroslava (1981). „Rimsko osvajanje i organizacija rimske vlasti”. Istorija srpskog naroda. 1. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 66—76.
Papazoglu, Fanula (1969). Srednjobalkanska plemena u predrimsko doba: Tribali, Autarijati, Dardanci, Skordisci i Mezi (1. izd.). Sarajevo: Akademija nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine.
Papazoglu, Fanula (1980). „O helenizaciji i romanizaciji”. Glas SANU. 320 (2): 21—36.
Srejović, Dragoslav (2002). Iliri i Tračani: O starobalkanskim plemenima. Beograd: Srpska književna zadruga.

Spoljašnje veze

[1] „Arhiv Vojvodine”.

[2] Kardum, Igor; Hudek-Knežević, Jasna; Krapić, Nada (2016-12-12). „Lokus kontrole i tjelesno zdravlje”. Klinička psihologija. 9 (2): 271—292. ISSN 1847-3172. doi:10.21465/2016-kp-2-0005.

[3] Đurašinović, Mlađen (1994). „Neki aspekti održavanja savremenih računara”. Vojnotehnicki glasnik. 42 (6): 27—36. ISSN 0042-8469. doi:10.5937/vojtehg9401027d.

[4] Vasic, Rastko (2002). „Beleske o Glasincu”. Balcanica (32-33): 7—36. ISSN 0350-7653. doi:10.2298/balc0233007v.

[5] Jovanović, Gojko; Vidačić, Stjepan (1990). „Poboljšana verzija softvera za automatizirano planiranje vojnog putnog saobraćaja”. Vojnotehnicki glasnik. 38 (1): 43—49. ISSN 0042-8469. doi:10.5937/vojtehg9001043j.

[#1-6] „Izvještaj o radu Centra za balkanološka ispitivanja ANUBiH u 2012. godini”. Godišnjak Centra za balkanološka ispitivanja. 41: 281—282. 2012. ISSN 0350-0020. doi:10.5644/godisnjak.cbi.anubih-40.17.

[7] „Arheološki institut” (PDF).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]