Branislav Lontkijević
| Branislav Lontkijević | |
|---|---|
 Potpukovnik Branislav Lontkijević kao komandant Druge konjičke brigade Prve armije | |
| Lični podaci | |
| Nadimak | Brana |
| Datum rođenja | 6. mart 1873. |
| Mesto rođenja | Kragujevac, Kneževina Srbija |
| Datum smrti | 23. april 1921. (48 god.) |
| Mesto smrti | Zagreb, Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca |
| Mesto ukopa | Novo groblje u Beogradu |
| Porodica | |
| Roditelji | Leonard Lontkijević |
| Vojna karijera | |
| Služba | 1890 — 1921. |
| Vojska | Srpska vojska Jugoslovenska vojska |
| Čin | pukovnik |
| Jedinica | Prvi konjički puk Drugi konjički puk Prve armije Srpska dobrovoljačka divizija |
| Učešće u ratovima | Prvi balkanski rat Drugi balkanski rat Prvi svetski rat |
Branislav L. Lontkijević (Kragujevac, 6. mart 1873 — Zagreb, 23. april 1921) bio je konjički pukovnik srpske i jugoslovenske vojske. Šef srpske vojne misije pri Štabu vrhovnog komandovanja (Stavki) Ruske imperije i vojni ataše u srpskom poslanstvu na ruskom dvoru tokom Prvog svetskog rata.
Mladost i obrazovanje[uredi | uredi izvor]
Branislav Lontkijević je rođen 6. marta 1873. godine u Kragujevcu. U vojsku je stupio 1890, kao pitomac 23. klase niže škole Vojne Akademije. Njegovi klasni drugovi bili su Vojislav Milojević, Đura Dokić, Milivoje Zečević, Vladislav Derok, Milan Vijorović, Aleksandar Glišić i Dragomir Milojević.
Kao poručnik se usavršavao na Nikolajevskoj generalštabnoj akademiji[1][2][3] u Ruskoj imperiji, između 1897. i 1899. godine, kao pitomac Ministarstva vojnog Kraljevine Srbije.[4]
Vojna karijera[uredi | uredi izvor]
Kao vršilac dužnosti komandanta Prvog konjičkog puka, tada u činu majora, iz ruke kralja Petra I Karađorđevića je 26. juna 1911. godine na Banjici, primio novu pukovsku zastavu.
Jedno vreme je komandovao Drugom konjičkom brigadom Prve srpske armije.[5]
Diplomatska karijera u Rusiji[uredi | uredi izvor]
Na zahtev srpskog poslanika dr Miroslava Spalajkovića u Petrogradu, da se neodložno uputi novi vojni izaslanik, određeno je da to bude potpukovnik Lontkijević. On je u rusku prestonicu stigao 21. aprila 1913. godine.[6]
Od svoje komande, Lontkijević je 19. decembra 1915. godine, zatražio dozvolu za nastavak rada na formiranju Srpskog dobrovoljačkog odreda, što mu je odobreno 31. decembra.[7] Čitava ideja je njihovom zaslugom pridobila simpatije ruskog imperatora Nikolaja II Aleksandroviča Romanova.
Lontkijević i Marko Cemović (srpski konzul u Odesi) su u januaru 1916. godine, predali načelniku štaba Vrhovnog komandovanja generalu Mihailu Aleksejevu, notu srpskog poslanika dr Miroslava Spalajkovića kojom je traženo da ruske vojne vlasti snose troškove Srpskog dobrovoljačkog korpusa i upućivanje zarobljenih i predatih austrougarskih vojnika slovenskih narodnosti u Odesu.[8] Lontkijević je verovao da je između 10.000 i 12.000 potencijalnih dobrovoljaca među zarobljenicima. Periodično je bio angažovan kao kontrolor rada majora Pejovića, koji se starao o formiranju dobrovoljačkih odreda i izboru dobrovoljaca, a po odobrenju generala Aleksejeva.
U februaru 1916. godine, Lontkijević je izvestio da korpus broji 12.000 dobrovoljaca, stacioniranih ili na putu za Odesu.[9]
O ruskim planovima da se Srpski dobrovoljački korpus uputi u Dobrudžu, na front prema Bugarima, Lontkijević je izvestio Ministarstvo vojno na Krfu, 22. juna 1916. godine.[10]
Tokom jeseni 1916. godine, delegacija koju su činili kraljev prvi ađutant general Pavle Jurišić Šturm, pukovnik Dragutin Kušaković, poslanik dr Miroslav Spalajković i pukovnik Branislav Lontkijević, otputovala je u Carsko Selo kako bi imperatoru Nikolaju II uručila orden Karađorđeve zvezde sa mačevima prvog reda.
Poslednji put u zvaničnoj audijenciji kod imperatora Nikolaja II, Lontkijević je boravio 20. marta 1917. godine. Imperator mu se zahvalio na vernoj službi u Ruskoj imperiji, uz reči[11]:
...milostivi Bog neka zaštiti srpski narod.
— Imperator Nikolaj II Aleksandrovič Romanov
Nakon Februarske revolucije, ministar Vojislav Marinković je ubedio predsednika Ministarskog saveta Nikolu Pašića da je potrebno otpočeti pregovore sa Rumunijom o budućoj podeli Banata. Prema njihovim instrukcijama, komandant Srpskog dobrovoljačkog korpusa pukovnik Stevan Hadžić i Lontkijević su zahtevali od generala Aleksejeva da se po tom pitanju zauzme kod rumunskih vlasti. On im je 13. maja 1917. godine, obećao da će Rumunija biti zaustavljena u svim neopravdanim teritorijalnim zahtevima.[12] Oštro se zauzeo u Stavki da se oslabi uticaj organizacije Ujedinjenje ili smrt (Crna ruka).
Regent Aleksandar Karađorđević je 6. novembra 1917. godine, uputio molbu Aleksandru Kerenskom, predsedniku ruske privremene vlade, tražeći da se Rusija energičnije angažuje u ratu, pošto postoji bojazan da Centralne sile povuku delove svojih snaga sa Istočnog i upute ih na Solunski front. Lontkijević nije uspeo da preda regentovo pismo, pošto je već sutradan Lenjin poveo napad na vladu Kerenskog, čime je otpočela Oktobarska revolucija.[13] On je odmah izvestio vladu na Krfu da nema: „nikakve nade za skoru popravku, a na akciju ruske vojske, ne može se za dugo računati.” Za vreme boravka Dopunskog bataljona u Jekaterinburgu, ruskoj carskoj porodici je dostavljeno 50.000 rubalja u zlatu, ali i obaveštenje Lontkijevića da srpski dobrovoljci ne smeju preduzimati nikakve jednostrane poteze u ovom sukobu.[14]
Po revolucionarnim dešavanjima, Lontkijević je izmešten u Kijev, gde je ostala rojalistička vlada i gde su bili koncentrisani zarobljenici sa fronta. Ubrzo je počeo sa izborom novih dobrovoljaca. Vratio se u Moskvu i dobio potvrdu narodnog komesara inostranih dela RSFSR Lava Trockog da Dopunski bataljon neće biti razoružan. Kako bi izborio da srpski dobrovoljci iz Rusije budu upućeni na Solunski front, saglasio se da budući austrougarski zarobljenici slovenskih narodnosti budu regrutovani u Crvenu armiju.[15] Predlagano je da se srpski dobrovoljci uključe u „sređivanje prilika u Rusiji”, odnosno da zajedno sa francuskim i čehoslovačkim snagama podupru Belu armiju protiv boljševika u građanskom ratu. Takav predlog je naišao na simpatije regenta Aleksandra, a za komandanta takve formacije je bio viđen Lontkijević.[16]
Pročulo se da Lontkijević ima kontakte sa „kontrarevolucionarnim snagama”, zbog čega su sovjetske službe upale u poslanstvo Kraljevine Srbije u Moskvi i zaplenile celokupnu arhivu poslanstva. Lontkijević je uhapšen i oslobođen u avgustu 1918. godine, na intervenciju Norveške.
Preminuo je 23. aprila 1921. godine u Zagrebu. Sahranjen je u porodičnoj grobnici na Novom groblju u Beogradu.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Timofejev, Aleksandar; Kremić, Darko (2014). Ruska vojna pomoć Srbiji za vreme Prvog svetskog rata (PDF). Beograd: Institut za noviju istoriju Srbije. str. 70. ISBN 978-86-7005-124-9.
- ^ Đukić, Slobodan (2015). „Školovanje srpskih oficira u Rusiji u XIX i prvoj deceniji XX veka” (PDF). Vojno-istorijski glasnik. 1: 72.
- ^ Životić, Aleksandar (2017). „Ruski đak na čelu Srpskog dobrovoljačkog korpusa - general Mihailo Životić (1856-1930)” (PDF). Institut za noviju istoriju Srbije: 103.
- ^ Trgovčević, Ljubinka (2003). Planirana elita: o studentima iz Srbije na evropskim univerzitetima u 19. veku. Beograd: Istorijski institut. str. 252.
- ^ „Branislav L. Lontkijević, konjički potpukovnik, komandant 2. konjičke brigade 1. armije”. Arhivirano iz originala 22. 01. 2021. g.
- ^ Radivojević, Miroslav (2019). Srbija i Rusija 1913-1918 (PDF). Beograd. str. 53.
- ^ Radivojević, Miroslav (2019). Srbija i Rusija 1913-1918 (PDF). Beograd. str. 248.
- ^ „Dobrovoljci iz Rusije”.
- ^ „Tamo daleko, u Odesi”. Radio televizija Srbije. 8. novembar 2017.
- ^ „Pokušaji stvaranja srpskog četničkog odreda Ruske carske armije u Prvom svetskom ratu” (PDF). Istorijske sveske. Andrićev institut. 13: 27. januar 2015. Arhivirano iz originala (PDF) 04. 08. 2021. g. Pristupljeno 16. 10. 2020.
- ^ Radivojević, Miroslav (2019). Srbija i Rusija 1913-1918 (PDF). Beograd. str. 278.
- ^ Radivojević, Miroslav (2019). Srbija i Rusija 1913-1918 (PDF). Beograd. str. 280—281.
- ^ Radivojević, Miroslav (2019). Srbija i Rusija 1913-1918 (PDF). Beograd. str. 289.
- ^ Bjelica, Slobodan. „Srpski dobrovoljci između ruske revolucije i kontrarevolucije” (PDF). str. 8. Arhivirano iz originala (PDF) 17. 05. 2017. g. Nevalidan unos
|dead-url=dead(pomoć) - ^ Radivojević, Miroslav (2019). Srbija i Rusija 1913-1918 (PDF). Beograd. str. 337.
- ^ Radivojević, Miroslav (2019). Srbija i Rusija 1913-1918 (PDF). Beograd. str. 345.
