Krštenje
| Deo serije o hrišćanstvu |
| Hrišćanstvo |
|---|
 |
 Portal Hrišćanstvo |
Krštenje (grč. Βαπτιζω - potopiti, uroniti, zagnjuriti u vodu radi obrednog pročišćenja) se u hrišćanstvu smatra jednom od svetih tajni koje je Isus neposredno ustanovio (Mt. 28,18-19), a apostoli praktikovali (Dela 2,38; 10,48).[1] Obred krštenja jeste obred uvođenja u hrišćanstvo. Krštenje obuhvata: pripremanje postom, odbacivanje i odricanje od staroga čoveka, ispovedanje prave vere (vidi: simbol vere), pogruženje u osveštanu vodu krštenja, prizivanje imena svete Trojice, kao i miropomazanje – kada novokršteni prima pečat dara Duha Svetoga.
Istorijat krštenja[uredi | uredi izvor]
Krštenje vodom se odavno praktikovalo u starom svetu, kao simbol ne samo fizičkog, već i moralnog očišćenja. Hrišćansko krštenje vodi poreklo od Isusovog krštenja od strane Jovana Krstitelja. U prvim vekovima hrišćanstva krštenju je uvek prethodilo upoznavanje sa verom. U ranom hrišćanstvu se krštenje vršilo nad zrelim vernicima, koji su prethodno morali da se prijave kao kandidati za obred krštenja i da prođu pripremni period upražnjavajući post i molitvu. Odrasli, koji su nameravali da prime krštenje, nazivali su se oglašenima. Oglašavanje je trajalo oko dve godine, ali se ponekad rok smanjivao ili povećavao. Ako bi se pokazali dostojnim krštenja, odnosno primanja u hrišćansku zajednicu, usledio bi obred tokom koga bi inicijant nag, bez odeće, silazio u vodu, spirajući grehe i simbolišući smrt svog bivšeg ja. Sveštenik bi nakon toga prizivao Duh da siđe na preporođenog, koji oblači belu odoru i prima med pomešan sa mlekom - hranu za novorođenče.[2] Krštenje se vršilo u potocima i rekama, a od Konstantina Velikog u posebnim bazenima sa vodom, koji su bili pri crkvi.
Danas se u velikom broju hrišćanskih crkava praktikuje i krštenje dece. Iako deca nemaju lični greh i ne mogu voljno ispovedati svoju veru zbog nezrelosti, smatra se da ipak deca svojim začećem primaju opšte stanje pale, ljudske prirode. Zabranjeno je drugo ili ponovno krštenje, ali se deca mogu ponovo krstiti ako se ne zna zasigurno da li su krštena.
Obrezanje je ostatak nekadašnjeg žrtvoprinošenja dece bogu Molohu (opisano u Starom Zavetu na više mesta), ali se u evoluciji religiozne svesti došlo do spoznaje o nepotrebnosti toga čina, pa je ubijanje dece na 8. dan, kada su prinosili i prvence od svake životinje, zamenjeno obrezanjem na 8. dan od rođenja, a u hrišćanstvu je to zamenjeno krštenjem. Prekretnica kod Jevreja je bilo Abrahamovo ubistvo svoga sina Isaka na brdu Morija (gde su danas ostaci Solomonovog hrama u Jerusalimu), po nalogu Boga, tokom kojeg je u zadnji tren dobio naredbu da to ne čini, jer je Bog samo hteo da vidi kolika je njegova vernost. O nepotrebnosti "telesnog" obrezivanja (samog po sebi i bez vere) se već ukazuje u Knjizi proroka Jeremije,[3] gde piše:
Obrežite se GOSPODU, uklonite kožicu sa svoga srca, Judeji i Jerusalimljani, inače će moja srdžba planuti kao oganj i goreti, a nikoga da je ugasi, zbog vaših zlih dela.
Sveti Pavle u svojim pismima izričito negira značaj obrezanju. Obrezanje dece je običaj koji se još zadržao kod Jevreja i muslimana.
Pravoslavna crkva praznuje Obrezanje Gospodnje kao crveno slovo u kalendaru, ali postoji stid prema retrogradnosti ovog praznika, koji se ogleda u činjenici da ni jedan hram nije posvećen ovom prazniku, kao i izbegavanje navođenja ovog praznika među Gospodnjim praznicima, u udžbeniku veronauke za peti razred u Republici Srpskoj.[4]
O vezi između krštenja i vaskrsnuća (samog Isusa i potonjih hrišćana) koja je ustanovljena još od najranijeg hrišćanstva, M. Vukomanović piše:
Hristovo vaskrsenje, negacija njegove zemaljske egzistencije, predstavlja se stoga i kao inicijacija u jedan novi, sakralni i duhovni život. Prvi vid te inicijacije predstavlja, zapravo, već sam obred krštenja koji se obavlja još u "ovom životu". Taj sakrament, prema jevanđeljima, provodi najpre Jovan Krstitelj, a zatim (tajno) i sam Isus i njegovi učenici. Svi oni koji se pokrste mogu postati Hristovi sledbenici. Za njih se, na taj način, otvaraju vrata ka potpuno novom životu. Krštenje je, prema tome, njihovo ponovno rađanje. Od njih se stoga zahteva da napuste svoj pređašnji život[5]
Manojlo Grbić u 1. knjizi "Karlovačko vladičanstvo" na str. 292., među odredbama Spasovdanskog crkvenog sabora u Beogradu, 1730. g., navodi i ovaj podatak: "10. Djeca da se ne krste po kućama nego u crkvama, a nijedno dijete, da ne smije ostati nekršteno duže od osam dana."
Krštenje u predhrišćanskim vremenima označava zadovoljenje vodenih božanstava, prinošenjem ljudskih žrtvi u vodu. U Bijelom Polju je još očuvana izreka da Lim mora jednu žrtvu godišnje da odnese, da bi bilo blagostanje. Otuda je i etimološka veza brojnih hidronima sa rečju smrt (ital. morte, lat. mors), kao npr. more (ital. mare), Morava, Morača, ali i ostala mesta za žrtvoprinošenja kao brdo Morija u Jerusalimu gde se vršio pomor žrtava. Drugi naziv su bila i trebišta, pa otuda toponimi Trebinje u Hercegovini sv. Save, Makedoniji, Albaniji...
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Justin Popović, Dogmatika Pravoslavne Crkve (3): Sveta Tajna Krštenja
- ^ Peter Cramer, Baptism and Change in the Early Middle Ages, 1993.
- ^ Thompson, J.A. (1995). The Book of Jeremiah (New International Commentary on the Old Testament). Eerdmans. ISBN 9780802825308.
- ^ Pejičić, Momčilo. Veronauka za peti razred osnovnih škola. str. 17.
- ^ Vukomanović, Milan (1997). Rani hrišćanski mitovi. Čigoja. str. 141.
