Mali Žam
Mali Žam | |
|---|---|
 Mali Žam | |
| Administrativni podaci | |
| Država | Srbija |
| Autonomna pokrajina | Vojvodina |
| Upravni okrug | Južnobanatski |
| Grad | Vršac |
| Stanovništvo | |
| — 2011. |  283 |
| — gustina | 16/km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 45° 12′ 23″ S; 21° 20′ 13″ I / 45.2065° S; 21.337° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 88 m |
| Površina | 23,2 km2 |
.svg)  Mali Žam Mali Žam na karti Srbije | |
| Ostali podaci | |
| Pozivni broj | 013 |
| Registarska oznaka | VŠ |
Mali Žam (rum. Jamu Mic) je naselje u Srbiji u gradu Vršac u Južnobanatskom okrugu. Prema popisu iz 2011. bilo je 283 stanovnika.
Prošlost
[uredi | uredi izvor]Naziv mesta: Čam (Cham 1373. U 18. veku: Czam, Klein Scham. U 19 veku: Kis Zsam. 1919.: Mali Žam.
Prvobitno ime ovome naselju bilo je Čam - 1372. godine pominje se krašovsko selo Čam, u posedu vlastelina istoga imena. »Čim« je nadživeo turska vremena i postao je (1597) posed Franje Šarkezija. Stanovnici Čama bili su Srbi. God 1713. bilo je u Džamu (Džam) 12 kuća.
Po osvajanju Temišvara (1716) pripojeno je ovo naselje vršačkom dištritu temišvarskog Banata. Godine 1717. popisano je 25 kuća. Verovatno u četrdesetim godinama, dolaskom Rumuna, broj stanovništva se jako povisio, pa je 1749 godine bilo već 80 kuća. 1751. godine bilo je 77 kuća, a 1752. godine sazidana je prva crkva od kamena. Tih godina bilo je dva sveštenika. Austrijski carski revizor Erler je 1774. godine konstatovao da mesto "Žam" pripada Žamskom okrugu, Vršačkog distrikta. Tu je stanovništvo pretežno vlaško.[1]
Crkvene matrikule počinju da se vode 1778. godine. A 1779. godine pripojen je Mali Žam vršačkom srezu tamiškog Banata. Godine 1781. svrstao je carski erar ovo naselje u majdanski dištrikt. Godine 1793. počinju se doseljavati velikožamski Rumuni. Sazidana je 1789 godine druga crkva od kamena. Učitelj je poučavao 12 đaka. Knezu je bilo ime Trajil Dragija.
Požar je besneo 1821. godine. Iste godine sazidana škola. Godine 1826. kupio je Lazar Karačonji de Beodra od erara Beliki i Mali Žam. Godine 1832. popisano je 1252 stanovnika pravoslavne vere, pretežno Rumuna i 2 katolika. Godine 1846. bilo je 1292 stanovnika Rumuna, a u školi 28 đaka.
Godine 1838. bilo je svega 13 katoličkih stanovnika. U četrdesetim godinama počeli su se ovde naseljavati Nemci iz Velikog Žama i Moravice, kojih je 1848. godine bilo već 327. Isti su imali svoje posebno groblje. U početku 1848., pošto su zlonamerna paljevine učestale, počeli su se Nemci raseljavati, tako da ih je 1851. bilo jedva 75, a 1852. samo još 15 katoličkoh stanovnika.
Mali Žam 1854. godine brojao je 1022 stanovnika Oko 1870. sazidana je nova škola, 1872 god. je komunalizirana.
Godine 1874 god. odelili su se Srbi od Rumuna i sazidali bogomolju (1884) 1884. podigli su Rumuni novu crkvu.
Godine 1888. podeljeno je vlastelinsko dobro: jedna polovina prešla je u posed grofice Ilme Karačoni, a druga polovina u posed Aleksandre i Gvida Karačonia. Godine 1897. preuzeo je grof Gvido i Aleksandrin deo, koja se udala za grofa Jovana Hadika.
Početkom 20. veka u Malom Žamu živi 202 srpske duše, ali ne postoji srpska osnovna škola.
U novembru 1918. godine ušla je srpska vojska u Mali Žam, koji je 1919. pripojen torontalsko-tamiškoj županiji.
Godine 1921. popisano je 677 stanovnika, od kojih je bilo Srba 38, Čeha 14, Rumuna 608, Nemaca 2, Mađara 15.
Na Grizelinijevoj karti Banata obeleženo je mesto severno od Malog Žama sa „Schanz“. godine 1880. razgledao je ove šančeve Karlo Torma i objasnio, da su dva šanca u kvadratnom obliku radovi novijeg vremena.
Ostali zemljoposednici su bili: porodice Genči, Obradović, Past, Peša, Spatariu.
Demografija
[uredi | uredi izvor]U naselju Mali Žam živi 324 punoletna stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 46,2 godina (44,9 kod muškaraca i 47,4 kod žena). U naselju ima 156 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,43.
Stanovništvo u ovom naselju veoma je nehomogeno, a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.
|
| ||||||||||||||||||||||||||||
| m | ž |
|||
| ? | 0 | 1 | ||
| 80+ | 8 | 11 | ||
| 75—79 | 6 | 14 | ||
| 70—74 | 15 | 15 | ||
| 65—69 | 14 | 22 | ||
| 60—64 | 12 | 11 | ||
| 55—59 | 11 | 12 | ||
| 50—54 | 11 | 13 | ||
| 45—49 | 15 | 13 | ||
| 40—44 | 16 | 11 | ||
| 35—39 | 11 | 13 | ||
| 30—34 | 8 | 13 | ||
| 25—29 | 9 | 9 | ||
| 20—24 | 13 | 6 | ||
| 15—19 | 13 | 10 | ||
| 10—14 | 9 | 7 | ||
| 5—9 | 6 | 11 | ||
| 0—4 | 3 | 7 | ||
| Prosek : | 44,9 | 47,4 | ||
| ||||||||||||||||||||||||
|
| Pol | Ukupno | Neoženjen/Neudata | Oženjen/Udata | Udovac/Udovica | Razveden/Razvedena | Nepoznato |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 162 | 44 | 100 | 15 | 2 | 1 |
| Ženski | 174 | 23 | 98 | 45 | 8 | 0 |
| UKUPNO | 336 | 67 | 198 | 60 | 10 | 1 |
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija |
|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 88 | 80 | 0 | 0 | 1 |
| Ženski | 67 | 53 | 0 | 0 | 5 |
| UKUPNO | 155 | 133 | 0 | 0 | 6 |
| Pol | Proizvodnja i snabdevanje | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
| Muški | 0 | 2 | 1 | 1 | 0 |
| Ženski | 0 | 0 | 4 | 0 | 0 |
| UKUPNO | 0 | 2 | 5 | 1 | 0 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad |
| Muški | 0 | 1 | 2 | 0 | 0 |
| Ženski | 0 | 0 | 1 | 1 | 0 |
| UKUPNO | 0 | 1 | 3 | 1 | 0 |
| Pol | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Ženski | 2 | 0 | 0 | 1 | |
| UKUPNO | 2 | 0 | 0 | 1 | |
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ J.J. Erler: "Banat", Pančevo 2003.
- ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
- ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
- ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Izvor Monografija Podunavske oblasti 1812-1927 sastavio Dr, Vladimir Margan biv. Predsednik Oblasnog odbora Komesar Oblasne Samouprave, objavljeno (1927)„Napredak Pančevo,,
- Teritorija Podunavske Oblasti napisao Dr. Vladimir Margan Predsednik Obl. Odbora Smederevu (1928 g.)*
- Istorijiski preglad Podunavske Oblasti Banatski deo napisao: Feliks Mileker bibliotekar i kustos gradske biblioteke i muzeja u Vršcu 1928 g.
- A delibláti homok hőmérséklet ingadozása-u.a. (Mathem. És természtud. Ertes. 1903)
- Délmagyar. őskori régisiségi leletei; Milleker Bódog (Feliks) Temesvár (1891).
- Der europäische Flugsand J. (1873).
- Popović, Dušan J. (1963). Srbi u Vojvodini. knj. 3: Oo Temišvarskog sabora 1790 do Blagoveštenskog sabora 1861. Novi Sad: Matica srpska.
- Ćirković, Sima (2004). Srbi među evropskim narodima. Beograd: Equilibrium.
- Lazo M. Kostić, Srpska Vojvodina i njene manjine, Novi Sad, (1999).
- Drago Njegovan, Prisajedinjenje Vojvodine Srbiji, Novi Sad,(2004).
- Dejan Mikavica, Srpska Vojvodina u Habsburškoj Monarhiji 1690-1920, Novi Sad, (2005).
- Krestić, Vasilije (2003). Iz prošlosti Srema, Bačke i Banata. Beograd: Srpska književna zadruga.
- Letopis Period 1812 – 2009 g. Peščari Napisao M. Marina:(Beč 2009) Sastavio od Pisanih tragova, Letopisa, po predanju o selu Mali Žam nastanak sela ko su bili Dosenjenici čime se bavili meštani: [1]
