Nagradni konkurs Saveza jevrejskih opština Srbije
Nagradni konkurs Saveza jevrejskih opština Srbije je jedan od najstarijih literarnih konkursa u Srbiji, koji još uvek traje i raspisuje se svake godine.[1]
O konkursu[uredi | uredi izvor]
Inicijativa za ustanovljavanje Konkursa pokrenuta je 1954. godine povodom proslave desetogodišnjice obnove rada Saveza jevrejskih opština Jugoslavije, a pokrenuo ju je tadašnji predsednik Saveza, dr Albert Vajs. Konkurs je prvi put raspisan 2. maja 1955. godine. Nije raspisan samo dva puta, 1992. i 1994. godine, u vreme Građanskog rata na prostoru bivše Jugoslavije. [2]
Konkurs je anoniman. Odnosi se na radove sa jevrejskom tematikom iz oblasti nauke, istorije, književnosti, umetnosti, memoarske građe i Holokausta. Samo prve godine bio je raspisan i za likovnu umetnost i muziku. Konkurs za radove sa jevrejskom tematikom, vremenom je postao tradicionalna kulturna manifestacija s ugledom i van jevrejske javnosti, a na njemu učestvuju kako Jevreji, tako i autori drugih nacionalnosti. Do danas, na njemu je učestvovalo više stotina autora sa preko 2.000 radova, a među nagrađenima su i autori radova pristiglih iz Australije, Austrije, Engleske, Izraela, Kanade, SAD, Hrvatske, Bosne i Hercegovine i Crne Gore. [3]
Na konkursu su učestvovali i bili nagrađivani i autori koji su kasnije postali afirmisani i poznati pisci, stručni i javni radnici, glumci, kako Jevreji tako i nejevreji, kao što su: Danilo Kiš, David Albahari, Filip David, Gordana Kuić, Zvonimir Palanski, Ljubica Arsić, Vojislav Maksimović, Krinka Vidaković (kasnije ambasador Srbije i Crne Gore u Izraelu), Radivoje Davidović, Hans Bramer, Dragoljub Čolić, Miroslava Despot, Zora Dirnbah, Dimitrije Mašanović, Avram Pinto, Vidosava Nedomački, Ljubivoje Ršumović, Laslo Sekelj, Mirjana Belić-Koročkin-Davidović, Eva Ras i drugi.
Dobitnik najvećeg broja nagrada do sada je Ženi Lebl, autorka 24 nagrađena rada posvećena izučavanju istorije Jevreja Srbije, ali i šire. U znak pijeteta prema ovoj autorki, koja je svojim vrednim radom, istraživanjem i objavljivanjem knjiga o istoriji Jevreja, pre svega Srbije, Izvršni odbor Saveza je 24. januara 2010. godine doneo odluku da se prva nagrada koja se dodeljuje na ovom konkursu imenuje po njoj – Prva nagrada „Ženi Lebl”.
Članovi žirija bili su, i jesu, poznata imena jugoslovenske i srpske nauke i kulture: Aron Alkalaj, Isak Amar, Andrija Gams, Zoran Gavrilović, Ivan Ivanji, Ljubiša Jocić, Simha Kabiljo-Šutić, Lavoslav Kadelburg, Žak Konfino, Aleksandar Levi, Julija Najman, Miodrag Pešić, Andreja Preger, akademik Radovan Samardžić, Dušan Sindik, Ana Šomlo, akademik Predrag Palavestra, Filip David, dr Milan Ristović, Bogdan A . Popović i drugi.
Vremenom neke kategorije za koje je konkurs bio raspisan, su izostavljane (na primer likovna umetnost i muzika), a vremenom profilirale su se sledeće tri kategorije: za književni rad (roman, pripovetku, esej, priču, pesmu, dramu), za naučni i stručni rad, i memoarski radovi (sećanja savremenika). Broj članova žirija kretao se od tri do pet članova. Poslednjih godina nagrade se dodeljuju objedinjeno za sve radove, nezavisno kojoj kategoriji radovi pripadaju. Reč je, dakle, o prvoj, drugoj i trećoj nagradi, a postojala je, i danas postoji, i takozvana kategorija „otkupa” koja se dodeljuje najčešće za stručne radove.
O značaju Konkursa govori i okolnost da su na pojedinim dodelama nagrada, uz predstavnike javnih medija, prisustvovale i pojedine javne ličnosti iz sveta kulture, politike, religije - bivši predsednik Skupštine Srbije, ambasador Republike Hrvatske u Srbiji, književnici, glumci, itd.
Konkurs se često imenom kategoriše kao literarni, iako u suštini nije samo to, jer na svakom konkursu uz književne redovno učestvuju i naučni i stručni radovi, kao i memoarska građa. Nagrade su novčane, a uz njih dodeljuju se i diplome, plakete i pokloni. Svi radovi, nagrađeni ili ne, čuvaju se u arhivi Saveza jevrejskih opština Srbije.
Mnogi nagrađeni i otkupljeni radovi objavljeni su uz saglasnost autora, u celini ili u odlomcima, u nekim od izdanja Saveza: Jevrejskom almanahu, koji je izlazio od 1954. do 1970. godine; u jubilarnom Jevrejskom almanahu 1971 – 1996, koji je ceo bio posvećen radovima sa nagradnog Konkursa; i u novoj publikaciji Saveza - Zborniku Jevrejskog istorijskog muzeja.[4]
63. nagradni konkurs SJOS[uredi | uredi izvor]
63. nagradni konkurs Saveza jevrejskih opština Srbije, za radove sa jevrejskom tematikom, održan je 2019. godine. Žiri Saveza jevrejskih opština Srbije činili su prof. dr Milan Ristović, književnik i prof. Filip David i književni kritičar Bogdan A. Popović. Pregledano je 23 rada, koja su prispela u toj godini. Na sastanku žirija održanom 28. novembra 2019. godine, doneta je odluka da se nagrade sledeći radovi i njihovi autori[5]:
Prva nagrada „Ženi Lebl”, dodeljena je za rad:
- „Jevrejsko nasleđe u obredima, običajima i praznicima kod hrišćana i muslimana”, autor Aron Albahari, iz Beograda
Drugu nagradu dele dva rada:
- „Svedočanstva - Dokumenti arhiva Vojvodine; Iskazi Jevreja Bačke, povratnika iz Aušvica i drugih logora, dati 1945. godine i iskazi svedoka ovog zlodela, zabeleženi iste godine”, autor Vladimir Todorović, iz Novog Sada
- „Akcija za sađenje jugoslovenskog dela šume mučenika u Izraelu 1952 – 1955 - simbolika, ritual i značenje”, autor Davor Stipić, iz Beograda
Treću nagradu dele dva rada:
- „Bele ruže plove Begejom”, autorka Marijana Petrović Raić, iz Beograda
- „Falaši nekad i sad”, autor Radivoj Davidovića, iz Beograda.
Žiri je takođe doneo odluku o otkupu sledeća dva rada:
- Prvi otkup, dodeljen za rad: „Pravo umjesto pravednosti: židovska imovina pod narodnom vlašću”, autorka Ana Maria Grunfelder, iz Zagreba
- Drugi otkup, dodeljen za rad: „Devojke koje jedu borovnice”, autor Lado Šujica, iz Beograda
64. nagradni konkurs SJOS[uredi | uredi izvor]
64. nagradni konkurs Saveza jevrejskih opština Srbije, za radove sa jevrejskom tematikom održan je 2020. godine. Žiri su činili prof. dr Milan Ristović, književnik i prof. Filip David i književni kritičar Bogdan A. Popović. Pregledali su 25 radova prispelih u ovoj godini. Na sastanku žirija održanom 17. decembra 2020. godine, doneta je odluka da se nagrade sledeći radovi i njihovi autori[6]:
Prva nagrada„ Ženi Lebl”, dodeljena je za rad:
- „Apostoli”, autor Živojin Ivković, iz Beograda
Drugu nagradu, dele radovi:
- „Poetika romana Miris kiše na Balkanu Gordane Kuić”, autor Aleksandar Marković, iz sela Ratare (Paraćin)
- „Drveni lutak”, autorka Anica Lazin, iz Beograda
Treću nagradu, dele radovi:
- „Zemunski jevrejski kvart – istorija, struktura, značenje”, autorka dr Čedomila Marinković, iz Zemuna
- „Sudbina arhiva jevrejskih opština u toku Drugog svetskog rata – tragom matičnih knjiga”, autor Radovan Sremac, iz Šida
Žiri je takođe doneo odluku o otkupu sledeća dva rada:
- Prvi otkup, dodeljen za rad: „Dečak među nama”, autorka Sunčica Ćirković, iz Beograda
- Drugi otkup, dodeljen za rad: „Jozefina i Jovanka”, autor Branislav Kostić, iz Novog Sada
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Stojković, Ratko (2004). Leksikon Literata Laureata: srpske književne nagrade 1839-2002. Beograd. str. 126—128.
- ^ Albahari, Aron (2019). „Šezdeset i tri godine Nagradnog konkursa Saveza jevrejskih opština” (na jeziku: srpski): 1—5. Arhivirano iz originala 20. 10. 2021. g. Pristupljeno 24. 03. 2021.
- ^ „Savez jevrejskih opština Srbije”. Savez jevrejskih opština Srbije (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2021-03-24.
- ^ „Tradicija nagrade Saveza jevrejskih opština - tekst u Politici”. Savez jevrejskih opština Srbije (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2021-03-24.
- ^ „Rezultati 63. nagradnog konkursa Saveza za 2019. godinu”. Savez jevrejskih opština Srbije (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2021-03-24.
- ^ „Rezultati 64. nagradnog konkursa za radove sa jevrejskom temom”. Savez jevrejskih opština Srbije (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2021-03-24.