Nova Kaledonija

Nova Kaledonija Nouvelle-Calédonie  (francuski)
Zastava Grb
Krilatica: Слобода, једнакост и братство (franc. Liberté, Égalité, Fraternité)
Himna: Марсељеза (franc. La Marseillaise)
Glavni grad i najveći	Numea
Službeni jezik	francuski
Vladavina
Oblik države	prekomorska teritorija
— Predsednik Francuske	Emanuel Makron
— Predsednik Vlade	Louis Mapou
Zakonodavna vlast	Kongres Nove Kaledonije
Istorija
‍
— Pripojena Francuskoj	24. septembra 1853.
— Prekomorska teritorija	1946.
Geografija
Površina	‍
— ukupno	18.576 km2 (154)
— voda (%)	1,6
Stanovništvo	‍
— 2019.	271.407 (184)
— 2014.	268.767
— gustina	14,61 st./km2 (200)
Ekonomija
Valuta	CFP frank
— stoti deo valute	‍100 центиме‍
— kod valute	XPF
Ostale informacije
Vremenska zona	UTC +11
Internet domen	‍.nc‍
Pozivni broj	+687

Nova Kaledonija (franc. Nouvelle-Calédonie, takođe se koriste i imena Le caillou i Kanaky) je francuska prekomorska teritorija, smeštena u Tihom okeanu. Arhipelag se nalazi u Melaneziji, jedan od tri dela Okeanije. Nalazi na 1210 km istočno od Australije i 16136 km od matične Francuske.

Od potpisivanja ugovora u Numei, Nova Kaledonija ima poseban status u Republici Francuskoj (collectivité spécifique). Do 2019. godine u Novoj Kaledoniji održaće se lokalni referendum na kom će biti odlučeno da li će Nova Kaledonija postati samostalna država ili će ostati u državnoj zajednici sa Francuskom.

Istorija

Prvo stanovništvo je naselilo zapadni Pacifik pre 50.000 godina. Kasnije su ovo područje naselili Austronežani. Narodi koji su se naselili na Melanežanske arhipelage su Lapitanci. Oni su naselili ovo područje otprilike oko 1500. p. n. e. U 11. veku na ovo područje su se naselili i Polinežani koji su se stopili sa tadašnjim stanovništvom ovih arhipelaga.

Evropljani su prvi put ugledali obale Nove Kaledonije i ostrva Lojote krajem 18. veka. Britanski istraživač Džejms Kuk je ugledao Grande Terre 1774. godine i nazvao ga Nova Kaledonija po škotskim gorama, na koja ostrvo liči zbog brdovitosti. Kaledonija je inače latinski naziv za Škotsku.

Britanski i američki lovci na kitove i trgovci su koristili alkohol i duvan kako bi podmićivali i iskorišćavali lokalno stanovništvo i njihove resurse. Takođe su na ostrva doneli mnoštvo bolesti iz Evrope i Amerike koje nisu postojale na ovim ostrvima. Tako je mnoštvo lokalnog stanovništva umrlo od dizenterije, sifilisa i sličnih bolesti. Na kraju se lokalno stanovništvo pobunilo što je rezultovalo i napadom na posadu broda Kater (Cutter) koju je pojelo pleme Pouma.

Mnoštvo stanovništva je i porobljeno i odvedeno na plantaže šećera na Fidžiju i Kvinslendu.

Katolički i protestantski misionari su došli na ova područja u 19. veku i uzrokovali šok za lokalnu kulturu. Terali su ljude da nose odeću i iskorenili mnoge lokalne tradicije i kulture.

Ostrvo je proglašeno za francusku teritoriju 1853. u vreme vladavine Napoleona III. Sledeći primer Britanaca u obližnjoj Australiji, između 1854. i 1922. Francuska je poslala oko 22.000 zatvorenika u kažnjeničke kolonije na jugozapadu ostrva. Kada su ukinute kažnjeničke kolonije, evropski doseljenici (uključujući i bivše zatvorenike) i razni azijski radnici su podigli naselja na ostrvu. Broj domorodačkog Kanak stanovništva je naglo opao u tom periodu zbog raznih bolesti i sistemu sličnom aparthejdu (Code de l'Indigénat).

Borbu za nezavisnost je počela grupa Front de Libération Nationale Kanak Socialiste 1985. godine. Vrhunac sukoba se dogodio 1988. krizom talaca u mestu Uvea. Borba je na kraju dovela do povećanja autonomije sporazumima u Matinjonu 1988. i u Numei 1998. godine. Tim sporazumima je stanovništvo Kaledonije izborilo pravo na lokalno državljanstvo, odvojene državne simbole od Francuske i referendum o samostalnosti koji će se održati 2014. godine.

Politika

Do 1946. Nova Kaledonija je bila kolonija Francuske, da bi od 1946. do 1999. imala status prekomorske teritorije (territoire d'outre-mer).

Teritorijalna podela

Nova Kaledonija se sastoji od tri regije ili provincije (francuski: provinces). Svaka regija se sastoji od više opština. Trenutno sveukupno postoje 33 opštine. Provincije su :

• Province Sud - Južna provincija
• Province Nord - Severna provincija
• Provincija ostrva Lojote

Broj zastupnika je: 14 za ostrva Lojote, 22 za Severnu provinciju i 40 za Južnu provinciju.

Zadnji provincijski izbori su bili 9. maja 2004.

Skupština

Kongres ili Skupština (Congrès de la Nouvelle-Calédonie) je lokalni parlament. Sastoji se od 54 zastupnika, od kojih su: 7 sa ostrva Lojote, 15 iz Severne provincije i 32 iz Južne provincije.

Predstavništvo

Novu Kaledoniju službeno u Francuskom parlamentu predstavljaju dva predstavnika. Trenutno su to: Žak Lafler i Pjer Frogije. Obojica predstavnika su članovi stranačke grupe UMP.

Političko stanje

Trenutno u Novoj Kaledoniji postoje dve političke strane. Levu stranu čine pobornici nezavisnosti Nove Kaledonije i socijalisti, dok desnu čine pobornici državne zajednice s Francuskom i desne stranke.

Geografija

Nova Kaledonija iz svemira

Nova Kaledonija se sastoji od više melanezijskih ostrva i arhipelaga u južnom Tihom okeanu. Nalazi se istočno od Australije i severoistočno od Novog Zelanda. Na severoistoku se nalazi država Vanuatu.

Glavno ostrvo Nove Kaledonije je Grand Ter. Oko njega se nalazi mnoštvo manjih ostrva: Belep na severu, Pins na jugu, istočno su Lojaut (Ouvea, Lifou, Tiga i Mare) i daleko na zapadu se nalazi arhipelag Česterfild i grebeni Belone.

Grand Ter je daleko najveće ostrvo. Površine je 16 372 km². Dugačko je oko 400 km a široko od 50 do 70 km. Najviša tačka ostrva je Mon Panije (Mont Panié), nadmorske visine od 1 628 metara.

Glavni grad, Numea, je i najveći grad Nove Kaledonije. Broji 91 386 stanovnika po popisu iz 2004. Šire područje Noumea broji oko 146.000 stanovnika.

Klima

Na ostrvima vlada tropska klima sa sezonskim kišnim razdobljima koju donose vetrovi sa istoka. Prosečna količina padavina godišnje je: 1.500 mm na ostrvima Lojote, 2.000 mm na istoku ostrva Grand Ter, a 2.000-4.000 mm na celom ostrvu Grand Ter. Zapadnu stranu Grand Ter od padavina štite planine, tako da je prosečna količina padavina 1.200 mm godišnje.

Ekologija

Za razliku od mnogih drugih ostrva u Tihom okeanu, koja su većinom vulkanskog porekla, Nova Kaledonija je deo bivšeg superkontinenta Gondvane. Nova Kaledonija i Novi Zeland su se odvojili od Australije pre 85 miliona godina, a jedno od drugog pre 55 miliona godina. Iz tog razloga Nova Kaledonija sadrži mnoge retke endemične biljke i životinje. Kao na primer: ptica Kagu koja ne može da leti i drvo Niaouli koje takođe raste i u Australiji i u Novoj Gvineji.

Novokaledonijski koralni greben koji okružuje ostrva Grand Ter i Pins, je drugi najveći koralni greben na svetu posle australijskog. Dugačak je oko 1500 km.

Privreda

Karta Nove Kaledonije

Nova Kaledonija je jedna od najvećih izvoznika nikla. Procenjuje se da zemlja sadrži oko 30% svetskih rezervi nikla. Zbog toga je rudarski sektor vrlo razvijen, pogotovo na planini Koniambo. Nikl, koji čini 6% svetske proizvodnje (koja svakim danom raste, uglavnom zbog potreba kineskog tržišta) čini 90% izvoza zemlje.

Takođe u Novoj Kaledoniji postoje veća nalazišta hroma, gvožđa, zlata i bakra.

Poljoprivreda i ribolov su manje razvijeni, uglavnom za životne potrebe stanovnika. Ove grane čine 6% proizvodnje zemlje i zapošljavaju oko 30% ukupne radne snage. Poljoprivreda je razvijena najviše u Južnoj provinciji.

Poslednjih godina se veoma razvio i turizam, uglavnom zbog ugodne klime, laguna i koralnog grebena. Turisti su najvećim delom iz Japana, Australije i Novog Zelanda. Većina turističke infrastrukture se nalazi u Severnoj provinciji. Razvitak turizma još uvek koči slaba veza sa kontinentalnom Francuskom i manjak međunarodnih aerodroma.

Dok je avio-prevoz dosta nerazvijen, pomorski je vrlo razvijen, pogotovo otkad je međunarodna pomorska kompanija P&O, Numeu pretvorila u svoju glavnu luku u južnom Pacifiku.

Stanovništvo

Većinu stanovništva čini domorodačka melanezijska Kanak zajednica sa udelom u populaciji od 44,6%. Ostatak stanovništva čine etničke grupacije koje su se naselile u Novoj Kaledoniji u poslednjih 150 godina. Većinom su to belci francuskog porekla koji čine 34,5% stanovništva. Polinežani čine 11,8%, Indonežani 2,6%, Vijetnamci 1,4% i Vanuatuanci 1,2% stanovništva. Ostale etničke zajednice kao Arapi, Japanci, Kinezi itd. čine 3,9% stanovništva.

Caldoches je lokalni naziv za belce (većinom francuskog porekla), a za ljude iz kontinentalne Francuske uobičajen je naziv Métros.

Od 1996. do 2004. porast stanovništva je bio 1,9%.

Kultura

Kultura Nove Kaledonije je spoj melanezijske i francuske kulture.

Književnost

Lokalni strip autora Bernarda Bergera, La Brousse en folie sadrži likove različitih etničkih zajednica koje žive u Novoj Kaledoniji i bavi se njihovim doživljajima na humorističan način.

Muzika

Kaneka je muzički oblik rođen u osamdesetim godinama prošlog veka iz političkih događanja na ostrvu. Prevladavaju tradicionalna kanak muzika i instrumenti.

Galerija

• 
  "La poule" na Hienghène-u
• 
  Svetionik Amede u Nuamei
• 
  Atol Ouevea
• 
  Zaliv Upi na ostrvu Pins
• 
  Zaliv Sen Žozef na ostrvu Pins
• 
  Hridina Ksodre na Lifou
• 
  Koralni greben Lifou
• 
  Tradicionalna kanak kuća
• 
  Pejzaž sa severa
• 
  Tradicionalni kanu

Spoljašnje veze

• Službena stranica vlade Nove Kaledonije
• Stranica carine Nove Kaledonije
• Turistička stranica
• Novosti na Novoj Kaledoniji Arhivirano na sajtu Wayback Machine (23. mart 2021)
• Informacije o Novoj Kaledoniji
• Slike Arhivirano na sajtu Wayback Machine (9. septembar 2005)
• Kaledonijska enciklopedija Caledoguide.com
• Stranica o endemskim biljkama i životinjama Nove Kaledonije
• Turizam i putovanja
• Lokalni radio
• Fototeka Nove Kaledonije
• Zajednica pisaca Nove Kaledonije Arhivirano na sajtu Wayback Machine (2. januar 2006).
• Pacifička književnost
• Elektronska verzija lokalnih novina "Les Nouvelles Calédoniennes".
• "Le chien bleu", Lokalne satirične novine.
• Lista stranica o književnosti.
• La Brousse en folie (stranica izdavača)