Портал:Banja Luka/Izabrani članak
Izabrani članci [uredi izvor]
Januar[uredi izvor]
.jpg){kind=small}
.jpg){kind=small}
Banja Luka ili Banjaluka je gradsko naselje, odnosno naseljeno mjesto u sastavu Grada Banje Luke kao jedinice lokalne samouprave u Republici Srpskoj i Bosni i Hercegovini. Predstavlja politički, administrativni, finansijski, univerzitetski i kulturni centar Republike Srpske. Prema preliminarnim podacima popisa stanovništva 2013. godine, u ovom naseljenom mjestu popisano je 150.997 lica.
Banja Luka je nekada bila snažan privredni centar sa razvijenom mašinskom, tekstilnom, prehrambenom, drvoprerađivačkom i elektroindustrijom. Ratna zbivanja (1992—1995) i poslijeratna društvena tranzicija uzrokovali su propadanje većine industrijskih kapaciteta i tržišta. U ovom gradu i njegovoj okolini preplitale su se različite kulture, običaji i uticaji. Sve to je ostavilo traga na arhitekturi pojedinih dijelova grada, ali i na velikom broju kulturno-istorijskih spomenika kao svjedoka različitih epoha i ljudskog stvaralaštva. Zbog mnogobrojnih zelenih površina (parkova i aleja), Banja Luka je poznata kao grad zelenila.
Februar[uredi izvor]
Vilko Vinterhalter (Banja Luka, 17. jul 1909. — Beograd, 16. novembar 1970.), je bivši publicist i politički radnik.
Gimnaziju je završio u Baljoj Luci, a studirao Pravni fakultet u Zagrebu. Pozavršetrku studija u Zagrebu postaje saradik beogradske Politike.
Član je SKOJ-a, a od 1928. i član KPJ. U NOR-u je učestvovao od 1941. Organizovao je partizanske štamparije i listove na području Bosanske krajine. Bio je glavni urednik Glasa, organa NOF-a za Krajinu i Oslobođenja za Bosnu i Hercegovinu.
Mart[uredi izvor]
Petar Kočić (Stričići kod Banje Luke, 29. jun 1877 — Beograd, 27. avgust 1916) je bio srpski pesnik, pisac i političar. Rođen je u selu Stričići na Zmijanju, na planini Manjači kod Banje Luke, u današnjoj Republici Srpskoj (Bosna i Hercegovina).
„U Kočićevim neobjavljenim beleškama sačuvano je jedno predanje o postanku imena Kočić, koje ćemo ovde kao interesantno navesti. U Pavićima pod Gradinom živela je nekad udovica sa sedmoro ili osmoro dece, koja bi uvek ranila. Stoga su je prozvali kvočkom, a po kvočki je njen porod i potomstvo nazvano K(v)očić“
Rodio se na Zmijanju u vrletnom trouglu planina između Banjaluke, Jajca i Ključa, iznad reka Ribnika i Sane, od oca Jovana i rano umrle majke Mare, koju nije ni upamtio. Brat se zvao Ilija, a sestra Milica. Porodična slava bila je Miholjdan.
Osnovnu školu je učio u manastiru Gomionica gde mu je otac, zakaluđerivši se kao udovac, bio iguman. Gimnaziju je počeo učiti u Sarajevu, ali je zbog srbovanja isteran iz trećeg razreda te prešao u Beograd i tu završio gimnaziju. Filozofiju je učio u Beču. Godine 1904. je došao u Srbiju i kratko vreme bio nastavnik u Skoplju. Posle dve godine se preselio u Sarajevo, kao činovnik „Prosvete“, ali je ubrzo otpušten zbog učešća u radničkom štrajku i proteran u Banjaluku. Uoči aneksije Bosne i Hercegovine od Austrougarske, Kočić je pokrenuo list „Otadžbinu“ u Banjaluci i stvorio svoju političku grupu koja je propovedala borbu protiv Austrije i naročito nepoštednu borbu protiv ostataka feudalnog ropstva. Kao nacionalni i socijalni revolucionar, Kočić je bio veoma omiljen u narodnim masama i kod napredne omladine pa je izabran i za poslanika austrougarskog provincijskog Bosanskog sabora u Sarajevu. Videvši u njemu protivnika države, državni organi su ga često hapsili i krivično gonili.
April[uredi izvor]
FK Borac je fudbalski klub iz Banje Luke, u Republici Srpskoj. Osnovan je 1926. godine. Trenutno igra u Premijer ligi Bosne i Hercegovine. U sezoni 2006/07. Borac je igrao u Premijer ligi BiH i zauzeo pretposljednje, 15. mesto i ispao u Prvu ligu Republike Srpske. Naredne sezone osvojio je Ligu Republike Srpske i tako izborio povratak u Premijer ligu BiH. U sezoni 2009/10. osvojio je Kup Bosne i Hercegovine i tako izborio plasman u evropska takmičenja nakon 18 godina. Već naredne sezone 2010/11 osvaja dugo očekivanu titulu Premijer lige, a sa njom i prvi nastup u kvalifikacijama za Ligu Šampiona.
Klub je osnovala grupa trgovačkih pomoćnika koji su se okupljali u gostionici „Putnik“ u Banjoj Luci po dogovoru iz sredine 1925. godine. Zbog toga se polemiše da li je klub osnovan 1925. ili 1926. godine. Osnivačka skupština kluba održana je 4. jula 1926. godine. Po tome Borac spada u najstarije klubove u Bosni i Hercegovini. Razgovoru su prisustvovali: Mile i Brane Stefanović, Nikola i Mile Pucar, Branko i Božidar Ilić, Rudi Hiter, Mustafa Softić, Zdravko Šerbl, Savo Novaković, Žarko Vranješević, Emil Zrelec i još nekoliko mladića, uglavnom trgovačkih pomoćnika. Mnogi od njih su sa osnivanjem kluba vjerovali da će tim organizovanjem moći bolje i uspješnije da se bore i izbore za svoja radnička prava. Mnogi savremenici tih događanja su tvrdili da je, u neku ruku, Veselin Masleša dao ime klubu.
Maj[uredi izvor]
Sveštenomučenik Platon Banjalučki (Beograd, 29. septembar 1874 — Banja Luka, 5. maj 1941) je bio episkop ohridsko-bitoljski i banjalučki. Ubile su ga ustaše početkom po uspostavljanju NDH. SPC ga je kanonizovala.
Episkop Platon je rođen je u Beogradu 29. septembra 1874. kao Milivoje Jovanović. Školovao se u Vranju i Nišu, a potom školovanje nastavio u Beogradskoj bogosloviji. Zamonašio se kao učenik trećeg razreda bogoslovije.
Kada je završio bogosloviju rukopoložen je za đakona i prezvitera. Godine 1896. poslat je u Srpsko podvorje u Moskvi gde je nastavio bogoslovsko usavršavanje na Duhovnoj akademiji koju je završio 1901. sa stepenom kandidata bogoslovlja. Kada se vratio iz Rusije, postavljen je za starešinu manastira Rajinovca. Kao profesor službovao je u Aleksincu i Jagodini i za to vreme odlikovan je dostojanstvom sinđela, protosinđela i arhimandrita.
U toku Prvog balkanskog rata 1912. arhimandrit Platon je bio brigadni sveštenik, a u Prvom svetskom ratu vojni sveštenik. Kratko vreme bio je administrator Ohridske eparhije. Okupaciju je proveo u Srbiji.
Juni[uredi izvor]
Dajak je vrsta čamca koja se koristi na rijeci Vrbas na području Banje Luke. Ranije je korišten u trgovačke svrhe, za prevoz robe sa obale na obalu, i uzvodno ili nizvodno. Vrijednost ove trgovine veže se uglavnom za lokalno stanovništvo. Pretpostavlja se da je specifičan način vožnje čamca na Vrbasu proistekao zbog konfiguracije korita rijeke, koja je u Banjoj Luci još uvijek planinska, brza i najvećim dijelom plitka sa kamenim i stjenovitim (sedra) dnom. Iz toga je upravo proistekla konstrukcija čamca, dugog, uskog i plitkog gaza, kako bi u praksi savladali brzake Vrbasa. Plićaci ne dozvoljavaju uptrebe motornih čamaca, a brzina rijeke onemogućava korištenje običnih čamaca. Sam čamac, još od svog postanka imao je specifičan izgled i oblik trupa prilagođen brzom Vrbasu. Dužine su varirale od šest do devet metara, a širine od 70 centimetara do metra u zavisnosti od namjene i majstora koji ga je pravio. Težina je varirala od 120 do 180 kilograma zbog katrana kojim je čamac premazivan radi zaštite.
Juli[uredi izvor]
Borik je gradska četvrt u Banjoj Luci, Republika Srpska, BiH. Podijeljen je na dvije mjesne zajednice:
- Borik I i
- Borik II.
Nalazi se istočno od centra grada, na lijevoj obali rijeke Vrbas. Vrbas svojim tokom na ovom mjestu pravi luk kojim je odredio južne i istočne granice ovog naselja...........više o Boriku.
Avgust[uredi izvor]
.jpg)
Muzička škola "Vlado Milošević" je muzička škola u Banjoj Luci. Nalazi se u Ul. Jovana Dučića 23.
Priča o Muzičkoj školi u Banjaluci započinje već krajem XIX veka, za vreme austrougarske okupacije, kada nastaje Srpsko pevačko društvo „Jedinstvo" (tada Srpsko crkveno pevačko društvo), koje 1934. godine i osniva prvu zvaničnu Muzičku školu u Banjaluci. Na incijativu tadašnjeg predsednika, a ranije dirigenta "Jedistva" Dušana Umićevića na vanrednoj skuptini društva 1. juna 1934. godine donesena je Odluka o otvaranju Muzičke škole. Škola je imala više odjeljenja: Početnički tečaj, Nižu muzičku školu i Srednju muzičku školu koja je tada imala samo tri prve nastavne godine. Na programu su bili predmeti: solfeđo, elementarna teorija i harmonija. Bilo je predviđeno da se kasnije kao predmeti uvedu violončelo i kontrabas. Školu su mogli pohađati redovni i vanredni slušaoci, kao i oni koji bi školu periodično pohađali tzv. „frekventanti“.
...više o Muzičkoj školi „Vlado Milošević“...
Septembar[uredi izvor]
Park Mladen Stojanović je najveći gradski park u Banjoj Luci. Smješten je u mjesnoj zajednici Rosulje, između ulica Dr Mladen Stojanović i Bulevar srpske vojske a zauzima površinu od 10 hektara sa prekrasnom vegetacijom. Tokom čitave godine park živi „punim plućima“. Održavaju se koncerti, mjesto je okupljanja kako profesionalnih tako i sportista rekreativaca, dječiji sadržaji privlače mnoštvo mališana i njihovih pratilaca a poznat je svakako i po teniskim terenima TK „Mladost“ na kojima se održava i međunarodni ATP čelendžer turnir „Banjaluka open“.
Park je dobio ime po poznatom ljekaru i narodnom heroju iz Drugog svjetskog rata dr Mladenu Stojanoviću. Roditelji su mu bili iz pravoslavnih svešteničkih porodica i imali su osmoro djece. Mladen je studije medicine završio u Beču a po povratku u Prijedor 1930. sirotinju je besplatno liječio nerijetko im davavši i pare za put do kuće. Poginuo je 2. aprila 1942. ali je ostao u narodu simbol ljubavi i brige za čovjeka.
Oktobar[uredi izvor]
Portal:Banja Luka/Izabrani članak oktobar
Novembar[uredi izvor]
Banjaluka je u toku Narodnooslobodilačkog rata, od 1941. do 1945. godine, kao administrativni, ekonomski i politički centar severozapadne Bosne, imala veliki vojno-politički značaj, za Nemce i ustaše. Posle okupacije i uspostavljanja ustaške Nezavisne Države Hrvatske, aprila 1941. godine ušla je u njen sastav i postala središte „Župe Sana i Luka“. Juna 1941. godine u blizini Banjaluke je održano savetovanje OK KPJ za Bosanski krajinu, na kojem je razrađen plan ustanka u ovom delu Bosne i Hercegovine. Prvih meseci ustanka Banjaluka je bila centar odakle se rukovodilo ustankom u Bosanskoj krajini. U toku rata, grad se dva puta nalazio u centru teških borbi između partizana i okupatora - prvi put, krajem decembra 1943. i početkom januara 1944. (Prva banjalučka operacija) i drugi put, od 18. do 28. septembra 1944. (Druga banjalučka operacija). Grad su konačno oslobodile jedinice Desete krajiške divizije 22. aprila 1945. godine.