Nordijsko skijanje
Nordijsko skijanje je popularna verzija skijanja, koja sadrži razne discipline, a zajedničko im je što peta ne može da se pričvrsti na skiju.[1] Često se naziva i skijaško trčanje te je po tom nazivu jasno da se radi o tehnici skijanja koja se koristi uglavnom na ravnijim površinama prekrivenim snegom. Ime je dobilo po zemljama u kojima je nastalo a i danas je najraširenije upravo u nordijskim zemljama - Finskoj, Norveškoj, Švedskoj. Nordijsko skijanje je popularan vid rekreacije ali i takmičarski sport koji je standardan na Zimskim olimpijskim igrama.
Olimpijski događaji su takmičarsko skijaško trčanje, skijaški skokovi i nordijska kombinacija — događaj koji kombinuje skijaško trčanje i skijaške skokove. FIS svetsko prvenstvo u nordijskom skijanju održava ove sportove svake neparne godine,[2] ali postoje i posebna prvenstva u drugim disciplinama, kao što su skijanje na Telemarku[3] i skijaško letenje. Biatlon kombinuje skijaško trčanje i gađanje puškom, ali nije uključen kao nordijska disciplina prema pravilima Međunarodne skijaške federacije (FIS). Umesto toga, ona je pod jurisdikcijom Međunarodne biatlonske unije.[4]
Biomehanika takmičarskog skijaškog trčanja i skijaških skokova bili su predmet ozbiljnog proučavanja. Skijaško trčanje zahteva snagu i izdržljivost, a skijaški skokovi zahtevaju aerodinamičku efikasnost, od kojih se oba zahteva pretvaraju u specifične veštine[5] koje treba optimizovati u treningu i takmičenju.[6]
Istorija nordijskog skijanja
[uredi | uredi izvor]Nordijsko skijanje je verovatno najstariji vid skijanja uopšte. Nastalo je prvenstveno kao potreba za jednostavnijim transportom ljudi preko zasneženih i zaleđenih površina u hladnim područjima, posebno severne Evrope i Azije. Danas je ova varijanta skijanja raširena na svim kontinentima.
Rekreativno skijanje počelo je organizovanim skijaškim vežbama i trkama norveške i švedske pešadije. Vojne trke i vežbe uključivale su spust po neravnom terenu, vežbanje gađanja tokom skijanja nizbrdo i skijaško trčanje na 3 km sa punim vojnim rancem.[7] Slalom (norveški: slalåm) je reč norveškog porekla koja je ušla u međunarodni rečnik skijanja. Tokom 1800-ih skijaši u Telemarku su izazivali jedni druge na „divljim stazama“ (ville låmir), blaže padine su imale pridev „sla“. Neke trke su bile na „neravnim stazama“ (kneikelåm) i ponekad su uključivale „strme skokove“ (sprøytehopp) radi izazova. Ove trke iz 19. veka u Telemarku su se odvijale po posebno teškim stazama obično sa strme planine, uz tobogane i završavale su se oštrim skretanjem („Telemarško skretanje“) na polju ili ledenom jezeru.[8]
Takmičenje u nordijskom skijanju
[uredi | uredi izvor]Takmičenja u nordijskom skijanju obuhvataju ceo raspon dužina staza od tzv. sprint trka od nekoliko kilometara pa do maratona od nekoliko desetina kilometara. Discipline i pravila takmičenja propisuje i sprovodi Međunarodna skijaška federacija (FIS).
Nordijsko skijanje je standardni sport na Zimskim olimpijskim igrama. FIS takođe organizuje i Svetski kup i Svetska prvenstva.
Osim toga, nordijsko skijanje je sastavni deo dva kombinovana sporta: Nordijske kombinacije, koja povezuje nordijsko skijanje i skijaške skokove, te biatlona, koji povezuje nordijsko skijanje i streljaštvo.
Stilovi nordijskog skijanja
[uredi | uredi izvor]Poznata su tri stila nordijskog skijanja: klasični stil, slobodni stil i Telemark.
Kod klasičnog stila najuobičajeniji je dijagonalni korak, kod kojeg se zamah rukama i nogama izvodi naizmenično, uz odgurivanje s po jednim štapom. Postoji i korak kod kojeg se koristi istovremeno odgurivanja s dva štapa, uz zamah samo jedne noge ili bez nožnog zamaha. Za uspon se koristi tzv. riblja kost, kod kojeg iza skijaša ostaju tragovi po čijem je obliku korak dobio ime.
Slobodni stil za razliku od klasičnog dozvoljava bočno odgurivanje skijama koje više ne moraju biti paralelne. Varijante tog koraka podsjećaju na korak odgurivanja kojeg koriste brzi klizači, iako naravno uključuje i odgurivanje štapovima.
U obje tehnike se kod prelaska padine koristi aerodinamični pognuti položaj sličan položaju alpskog skijaša u spustu. Isto tako za skretanje na padini trkač na skijama može upotrebiti i Telemark tehniku, s obzirom da mu vez dozvoljava podizanje pete od površine skije.
Oprema za nordijsko skijanje
[uredi | uredi izvor]Za nordijsko skijanje potrebne su skije, koje su u poređenju sa skijama za alpsko skijanje bitno uže i duže. Skijaški štapovi su takođe bitno duži nego kod alpske varijante, jer moraju omogućiti efikasno odgurivanje. Skijaški vezovi u nordijskom skijanju omogućavaju podizanje pete od površine skije, dok su prsti pričvršćeni tako da omogućavaju odgurivanje i pritisak na skiju.
Skijališta
[uredi | uredi izvor]Poznata odmarališta za nordijsko skijanje širom sveta uključuju sledeće:[9]
Severna Amerika
[uredi | uredi izvor]- Staze Mejpl Lif, sistem staza od 128 kilometara između Ste. Agate i Šabridža u kanadskim Laurentijanskim planinama.[10]
- Staza Katamaunt koja se proteže duž Vermonta[11][12][13]
- Rojal Godž Kros Kantri skijaško odmaralište u blizini Donerovog prozala u Kaliforniji.[14][15]
- Skijaška staza Jakrabit u planinama Adirondak u Njujorku[16]
- Devils Tamb Ranč nudi trčanje i alpsko skijanje u Koloradu.[9]
- Sistem koliba i staza Mejna nudi 50 mi (80 km) uređenog terena među visokim vrhovima Mejna.[17][9]
- Trapovova porodična loža u Stovu u Vermontu, nazvana je po porodici Marije fon Trap i nudi 62 mi (100 km) uređenog terena.[9]
- Ostrvo Amasalik je ostrvo u istočnom Grenlandu koje nudi mogućnosti vođene ski-turneje.[9]
Evropa
[uredi | uredi izvor]- Staza Pir Gint u Norveškoj prostire se na 82 km (51 mi) preko nacionalnih parkova Jotunhajmen, Rondan i Dovrefjel, putovanje od oko sedam dana sa hostelima duž puta.[18][9]
- Cirk du Gavarni, je cirk u centralnim Pirinejima, u jugozapadnoj Francuskoj, nudi ograničen, ali slikovit skup nordijskih staza.[9]
- Skijalište Ilas u Finskoj pruža 330 km (210 mi) staza, od kojih je 38 km (38 km) osvetljeno.[9]
-
Skijaško trčanje u divljini na Aljasci. -
Jurij Tepeš tokom ekipnog takmičenja FIS Svetskog prvenstva u skijaškim letovima 2012. u Vikersundu, Norveška.
.jpg)
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Crego, Robert (2003). Sports and Games of the 18th and 19th Centuries
. Sports and games through history. Greenwood Publishing Group. str. 274. ISBN 9780313316104. „Nordic skiing definition.”
- ^ „Rules for the Organization of FIS World Championships” (PDF). fis-ski.com. International Ski Federation. 2015. Arhivirano iz originala (PDF) 2016-11-09. g. Pristupljeno 2016-11-08. „The FIS World Championships in the Alpine, Nordic, Freestyle Skiing and Snowboard events are organised every uneven year.”
- ^ „The International Ski Competition Rules (ICR)—Joint Regulations for Telemark” (PDF). fis-ski.com. International Ski Federation. 2016. Arhivirano iz originala (PDF) 2016-11-09. g. Pristupljeno 2016-11-08.
- ^ Müller, Erich, ur. (2012). Science and Nordic Skiing V (na jeziku: engleski). 5. Meyer & Meyer Verlag. str. 700. ISBN 9781841263533.
- ^ Linnamo, Vesa, ur. (2007). Science and Nordic Skiing (na jeziku: engleski). Meyer & Meyer Verlag. str. 304. ISBN 9781841262291.
- ^ Prokop, Dave, ur. (1975). Training for Nordic Skiing (na jeziku: engleski). World Publications. str. 95. ISBN 9780890370520.
- ^ Bergsland, Einar (1946). På ski. Oslo: Aschehoug.
- ^ Bø, Olav (1993). Skiing throughout history. Oslo: Samlaget. ISBN 8252138853. line feed character u
|title=na poziciji 34 (pomoć) - ^ a b v g d đ e ž Rizzo, Cailey (23. 8. 2018). „8 Dazzling Destinations For a Cross-country Skiing Trip This Winter”. Departures (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 08. 05. 2023. g. Pristupljeno 2020-04-11.
- ^ Lounder, Janet (januar 1985). Backpacker (na jeziku: engleski). Active Interest Media, Inc. str. 58.
- ^ Fry, John; Jebson, Joana (1984), „Ski Magazine's Cross Country—A Special Section”, Ski Magazine: 210, ISSN 0037-6159
- ^ Catamount Trail News, Volume XXIII, Number III, page 5. 2007.
- ^ Howells, Robert E. „Ski Inn-to-Inn on the Catamount Trail, Vermont”. America's Best Adventures. National Geographic. Arhivirano iz originala 16. 10. 2016. g. Pristupljeno 2014-12-30.
- ^ „Trails and Conditions”. Arhivirano iz originala 12. 12. 2010. g. Pristupljeno 10. 12. 2010.. Royal Gorge XC Ski Resort
- ^ Rainbow Gorge LLC (2010). „History”. Arhivirano iz originala 25. 09. 2010. g. Pristupljeno 10. 12. 2010. Rainbow Lodge Official Web Site
- ^ Brown, Phil (1999-04-25). Longstreet Highroad Guide to the New York Adirondacks (na jeziku: engleski). Taylor Trade Publications. str. 68. ISBN 978-1-56352-505-6.
- ^ „Skiing at Maine Huts & Trails”. Maine Huts & Trails (na jeziku: engleski). 2015-09-26. Pristupljeno 2020-04-11.
- ^ „Ski Norway - The Peer Gynt Trail - self-guided”. Discover Norway (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 12. 04. 2020. g. Pristupljeno 2020-04-11.
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Abraham, Horst; Campbell, Stu (septembar 1978). Developing Skills for Skiing: Part 1 (na jeziku: engleski). Skiing. str. 149.
- Augustyn, Adam (29. 12. 2021). „Sondre Norheim, Norwegian athlete and inventor”. Encyclopedia Britannica [EB]. the Editors of EB. Pristupljeno 29. 12. 2021.
- Pfeiffer, Doug (januar 1969). „Instruction Corner—Back to Basics: Edge Control”. Skiing. Chicago: Ziff-Davis. 20 (4): 94. ISSN 0037-6264. Pristupljeno 6. 11. 2016.
- Lund, Morten (septembar 2007). Norway: How it all started (na jeziku: engleski). International Skiing History Association. str. 8—9.
- Lundin, John W. (2020). Skiing Sun Valley : a history from Union Pacific to the Holdings. Charleston, SC: History Press. str. 361. ISBN 978-1-4396-7175-7. OCLC 1223026412.
- Fry, John (2017). Story of Modern Skiing. University Press of New England. str. 93—111. ISBN 978-1-5126-0156-5. OCLC 975025785.
- Hall, Johanna (zima 1997). „All Mixed Up? How to Make Sense of the Multi-Shaped Lesson”. PSIA.org. Arhivirano iz originala 11. 4. 2003. g. Pristupljeno 14. 12. 2013.
- Bjaaland, Olav S. (1966). Den moderne skiidrott hundre år: 1866-1966. Oslo.
- Vaage, Jakob (1979). Skienes verden. Oslo, Norway: Hjemmenes forlag i samarbeid med Foreningen til ski-idrettens fremme. ISBN 8270061689.
- Holm, Arild, ur. (1980). Alpin skisport: utfor, slalåm, storslalåm. Sport og fritid. Oslo, Norway: Teknologisk Forlag. ISBN 8251201942. Pristupljeno 29. 12. 2021.
- Hem, Olav (1996). Idrettsordboka: norsk-engelsk/engelsk-norsk ordbok for vinteridretter. Oslo: Universitetsforlaget. ISBN 8200227758.
- „Physics of Skiing”. Pristupljeno 2009-01-15.
- „Basics Of The Carved Turn”. Weekend Warriors Guides. Arhivirano iz originala 2009-04-22. g. Pristupljeno 2009-01-15.
- „Carving”.
- „Carving”. Arhivirano iz originala 2012-02-04. g.
- PSIA Standards Committee (jun 2014). „Cross Country Certification Standards 2014” (PDF). Professional Ski Instructors of America. Pristupljeno 2014-10-22.
- Sailer, Toni (1987). Junior Ski School (na jeziku: engleski). J. Wotton. str. 44—6. ISBN 978-0-9512768-0-8.
- Mitchell, David P. (2018-07-19). Skiing Made Easy: Complete beginner to parallel turns (na jeziku: engleski). str. 30.
- Boys' Life (na jeziku: engleski). Boy Scouts of America, Inc. februar 1967. str. 50.
- Heller, Mark F.; Godlington, Douglas (1979). The Complete Skiing Handbook (na jeziku: engleski). Mayflower Books. str. 76—80. ISBN 978-0-8317-1670-7.
- Iselin, Fred; Spectorsky, I. A. (1971-10-15). Invitation to Modern Skiing (na jeziku: engleski). Touchstone. str. 61, 78, 81. ISBN 978-0-671-21046-5.
- Wickham, Kenneth G. (1968). Basic Cold Weather Manual (na jeziku: engleski). United States Army. str. 87—89.
- Struthers, Cathy (2005-12-23). Skiing and Snowboarding: 52 brilliant ideas for fun on the slopes (na jeziku: engleski). Infinite Ideas. str. 99—101. ISBN 978-1-908189-67-7.
- Witherell, Warren (1988). How the Racers Ski (na jeziku: engleski). W. W. Norton & Company. str. 114—8. ISBN 978-0-393-30344-5.
- Warren, Jerry (februar 1979). Put the Pressure (na jeziku: engleski). Ski Magazine. str. 61.
- Wright, Jerimiah Ernest Bamford (1958). The Technique of Mountaineering: A Handbook of Established Methods (na jeziku: engleski). Mountaineering Association. str. 142.
- Lund, Morten (januar 1975). Five Mistakes that Keep You from Enjoying Steep Slopes (na jeziku: engleski). Ski Magazine. str. 58—62.
- Achard, Michel (2011). La Connaissance du Ski en France Avant 1890: approche bibliographique, 16e-19e siècle. ISBN 9782950411242. Le Bassat: Achard [in French]
- Allen, E.; John, B. (2011). Historical Dictionary of Skiing. Scarecrow Press. str. 7. ISBN 978-0-8108-6802-1.
- Dresbeck, LeRoy J. (oktobar 1967). „The ski: its history and historiography”. Technology and Culture. 8 (4): 467—79 + fig. 1—3. ISSN 0040-165X. JSTOR 3102114. doi:10.2307/3102114.
- Huntford, Roland (2008). Two Planks and a Passion: The Dramatic History of Skiing. ISBN 978-1441134011.
- Allen, E. John B (2007). The Culture and Sport of Skiing: From Antiquity to World War II. Amherst, MA, USA: University of Massachusetts Press. ISBN 9781558496002.
- Weinstock, John M. (2003). Skis and Skiing from the Stone Age to the birth of the sport. Lewiston, NY: E. Mellen. ISBN 9780773467873.
- Engen, Alan (1998). For the Love of Skiing: A Visual History. ISBN 0879058676.
- Lund, Morten (1996) "A Short History of Alpine Skiing" International Skiing History Association
- Lund, Allen; Fry, Masia; et al. (1993). „Skiing History”. Skiing History. International Skiing History Association. ISSN 1082-2895.
- Flower, Raymond (1976). The history of skiing and other winter sports. Toronto; New York: Methuen Inc. ISBN 0-458-92780-5.
- Dudley, Charles M (1935). 60 Centuries of Skiing. Brattleboro, VT, USA: Stephen Daye Press
- Lunn, Arnold (1927). A History of Skiing. London: Oxford University Press.
| Letnje olimpijske igre |
|
|---|---|
| Zimske olimpijske igre | |
| Bivši olimpijski sportovi | |
| Deo programa za 2016. | |
| Deo programa za 2020. | |
| |
