Kurska prevlaka

Kurska prevlaka Kuršių nerija
Svetska baština Uneska
Zvanično ime	Kuronijska prevlaka
Mesto	Klajpedski okrug, Kalinjingradska oblast, Litvanija, Rusija
Koordinate	55° 16′ 28″ S; 20° 58′ 15″ I
Površina	33.021 ha (3,5544×109 sq ft)
Kriterijum	kulturna: v
Referenca	994
Upis	2000. (24. sednica)
Veb-sajt	http://whc.unesco.org/en/list/994

Kurska prevlaka (litv. Kuršių nerija, rus. Куршская коса, nem. Kurische Nehrung, polj. Mierzeja Kurońska) je 98 km duga, uska, pješčana prevlaka, koja odvaja Kurski zaliv od Baltičkog mora.

Geografija

Kurska prevlaka i Kurski zaliv

Kurska prevlaka se proteže od Sambijskog poluostrva na jugu do grada Klaipede, od kojeg je najsjevernija tačka prevlake odovjena moreuzom. Sjevernih 52 km pripada Litvaniji, dok se ostatak nalazi u Kalinjingradskoj oblasti koja pripada Rusiji. Širina prevlake varira — od 400 m u Rusiji u blizini sela Lesnoja, do 3.800 m sjeverno od Nide u Litvaniji. Formirana je prije 5.000 godina. Na Kurskoj prevlaci se nalaze najveće pokretne pješčane dine u Evropi. Prosječne visina dina iznosi 35 m, a pojedine dosežu visinu i od 60 m.

Najveći grad Kurske prevlake je Nida, turističko odmaralište, koje često posjećuju litvanski i njemački turisti. Na sjevernoj obali prevlake nalazi se veliki broj turističkih plaža. I ruska i litvanska strana prevlake su nacionalni parkovi. Upravno, ruski dio Kurske prevlaka pripada Zelenogradskom okrugu Kalinjingradske oblasti, dok je litvanski dio podijeljen između grada Klaipede i opštine Neringe. Kroz cijelu prevlaku prolazi jedan drum. Na ruskoj strani vodi do Zelenogradska, a na litvanskoj do Smiltine. Trajekti održavaju prometnu vezu između Smiltine na prevlaci i lučkog grada Klaipede.

Istorija

Prema baltskoj mitologiji, Kursku prevlaku je stvorila snažna djevojka, Neringa, koja se igrala na morskoj obali. Lik Neringe se pojavljuje i u nekim drugim mitovima, od kojih je u nekima prikazana kao snažna mlada žena, kao ženski nordijski Heraklo.

Prevlaku su u 13. vijeku zauzeli Tevtonski vitezovi, na njoj sagradivši sledeće dvorce — Memel (1252), Nojhauzen (1283) i Roziten (1372). Sječa stabala zbog pretjerane ispaše i gradnje brodova za opsadu Kenigsberga dovela je do toga sa su se u 18. vijeku dine proširile po čitavoj prevlaci prekrivši čitava sela. 1825. godine započelo je sistematsko pošumljavanje prevlake. Do 20. vijeka većina stanovništva je živjela od ribarstva.

Kursku prevlaku je naseljavalo baltičko pleme Kurona. Na jugu su manjinu činili Nijemci, a na sjeveru Litvanci. Do 20. vijeka većina Kuronaca se asimilirala, tako da je prevlaka u potpunosti bila naseljena Nijemcima. Nakon Drugog svetskog rata područje prevlake je pripalo Sovjetskom Savezu, a njemačko stanovništvo je protjerano. Nakon raspada Sovjetskog Saveza, na prevlaci se razvila turistička djelatnost. Nijemci koji su većinom potomci nekadašnjih stanovnika prevlake su najbrojniji turisti, posebno u Nidi, jer njemačkim turisitma nisu potrebne vize za ulazak u Litvaniju.

Zaštita prirodne sredine

Od 2000. godine Kurska prevlaka je na UNESKO-vom popisu svjetske baštine. Iako je prevlaka primjer netaknute prirode, njen jedinstveni ekosistem je radi uticaja čovjeka ugrožen.

Planovi ruske naftne kopmanije Lukoil da u moru ispred prevlake vadi naftu su u razdoblju od 2002. do 2005. godine doveli do ekoloških prosvjeda u Kalinjingradskoj oblasti i Litvaniji. Zahtjevi ruskih i litvanskih ekologa nisu naišli na potporu ruskih vlasti, pa je 2005. godine započelo vađenje nafte. Osim naftnog polja, veliku opasnost za sredinu predstavlja i rastući turizam, koji uništava prirodnu osnovu, a koja je pokretač njegovog razvoja.

Važna je uloga stabala koja sprječavaju eroziju tla i smanjuju jačinu oluja, te su uslijed toga i ljetnji šumski požari opasniji po prirodnu sredinu.

Spoljašnje veze

• Kaleidoskop prirode i istorije Kuršske prevlake
• Službena stranica Kuronijske prevlake na popisu UNESKO-ve svjetske baštine
• Ribači — biološka postaja Ruske akademije nauka