Mitropolit beogradski Melentije
| Mitropolit beogradski Melentije | |
|---|---|
 | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 1776. |
| Mesto rođenja | Vrbava, Osmansko carstvo |
| Datum smrti | 11. jun 1833. |
| Mesto smrti | manastir Vraćevšnica, Kneževina Srbija |
| Grob | manastir Vraćevšnica |
Melentije (Pavlović; 1776 – 1833) bio je beogradski arhiepiskop, prvi Srbin mitropolit u Beogradu od 1831. do 1833. godine i „popečitelj prosveštenija” (1823).[1][2]
Biografija[uredi | uredi izvor]
Rođen je 1776. godine u selu Vrbava, u Gornjoj Gruži. Bio je u bliskom srodstvu sa Tomom Vučićem Perišićem – to mu je bio brat od strica. Melentije se obrazovao u manastiru Vraćevšnica, a kasnije se u istom manastiru i zamonašio. Iguman Vraćevšnice je postao 9. marta 1810. godine. U toku Drugog srpskog ustanka istakao se u dve bitke – Boju na Ljubiću i Boju na Paležu. Bio je i saradnik kneza Miloša Obrenovića. Ustanike je pričestio 1815. u Takovu prilikom izbijanja Drugog srpskog ustanka. U tom mestu danas stoji spomenik na kojem se nalaze on i knez Miloš. Često je putovao Srbijom i pružao podršku i pomoć Milošu u državnim poslovima.[1][3]
Na predlog kneza Miloša, zajedno sa Rakom Tešićem iz Mionice, kolubarskim knezom i jednim od najbitnijih ličnosti prosvetne i verske delatnosti, Melentije je bio prvi predsednik prvog duhovnog suda u Srbiji – Konzistorija, osnovanog krajem 1822. godine.[3][4]
Razboleo se i preminuo u manastiru Vraćevšnici 11. juna 1833. godine. Bio je sahranjen u beogradskoj Sabornoj crkvi, a kasnije su njegovi posmrtni ostaci po naređenju kneginje Ljubice bili preneti u manastir Vraćevšnicu.[5][6]
Mitropolit[uredi | uredi izvor]
Sultanovim hatišerifom iz 1830. godine Srbi su dobili pravo slobode veroispovesti i da mogu da biraju svog mitropolita Srbina umesto do tada Grka, kako je u pismu i knez Miloš zahtevao – „sinove našeg Otečestva možemo imati za episkope”. Milošev cilj bio je da se reši fanariota koji su bili na arhijerejskim prestolima u Srbiji. On je Melentija zajedno sa Nikiforom Maksimovićem poslao u Carigrad u posetu patrijarhu Konstantinu I. Patrijarh je svojim pismom dao Srpskoj crkvi autonomiju i 18. avgusta je posvetio Melentija za beogradskog arhiepiskopa i mitropolita srpskoga. Idućeg dana, mitropolit Melentije je Nikifora je posvetio za užičkog episkopa. Melentije je postao prvi Srbin na tronu beogradskih mitropolita posle dugo vremena, jer su od 1801. pa do tada na tom položaju bili isključivo Grci (Leontije, Agatangel i Antim). Tada su u Srbiji bile tri eparhije – Beogradska, Užička i Šabačka. Njima je od 1833. pridodata i Timočka. Prvi crkveni ustav Beogradske mitropolije Melentije je dao 1833. godine. Mitropolit Melentije je uklonio pojanje na grčkom jeziku u crkvama i nastojao da obezbedi štampariju za štampanje knjiga na srpskom jeziku.[4][7]
Pedagoški rad[uredi | uredi izvor]
Melentije Pavlović je značajan i za razvoj pedagogije u Srbiji. Pored kneza Miloša, on je prvi koji je počev od izbijanja Drugog srpskog ustanka brinuo o školama, đacima i sveštenicima. Pored samog manastira Vraćevšnica pokrenuo je osnovnu školu (redovnu „građansku školu”), petu po redu u Srbiji. Takođe, starao se i o crkvama – 1820. godine je o sopstvenom trošku popravio crkvu Sv. Petra i Pavla nekadašnjeg manastira Ribnice.[4]
Prikupljao je stare srbulje, stare povelje i druge rukopise i pripremao ih za štampu.
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
Spomenik „Takovski ustanak” u Takovu, delo Petra Ubavkića. Na kompoziciji su prikazani knez Miloš i arhimandrit Melentije -
Kopija originalnog spomenika u Beogradu -
Melentije Pavlović -
„Takovski ustanak” Paje Jovanovića, verzija slike urađena 1894. godine, izložena u Muzeju rudničko-takovskog kraja -
Celokupno „odjejanije” mitropolitovo, poklon kneginje Ljubice Melentiju Pavloviću, brokat, svila, platno, biseri, zlatna srma, šivenje, raznobojni pun vez, ravan bod Stihar, dužina 156 cm; na poleđini crnim koncem izvezeno: MELETIE PAVLOVIIЪ MITROPOLITЪ SRPSKI 1833.) -
„Odjejanije” mitropolitovo, poklon kneginje Ljubice Melentiju Pavloviću, detalj -
„Odjejanije” mitropolitovo, poklon kneginje Ljubice Melentiju Pavloviću, detalj
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b Trnavac, Nedeljko D. (2015). Obrenovići: detinjstvo i obrazovanje: Prosveta i školstvo u rudničko-takovskom kraju (1815-1903-2015). Gornji Milanovac: Opština Gornji Milanovac / Muzej rudničko-takovskog kraja. str. 28. ISBN 978-86-82877-58-5.
- ^ Vuković 1996.
- ^ a b Gavrilović, Andra, ur. (1903). Znameniti Srbi XIX. veka, godina II. Zagreb: Srpska štamparija. str. 73.
- ^ a b v Trnavac, Nedeljko D. (2015). Obrenovići: detinjstvo i obrazovanje: Prosveta i školstvo u rudničko-takovskom kraju (1815-1903-2015). Gornji Milanovac: Opština Gornji Milanovac / Muzej rudničko-takovskog kraja. str. 29. ISBN 978-86-82877-58-5.
- ^ Gavrilović, Andra, ur. (1903). Znameniti Srbi XIX. veka, godina II. Zagreb: Srpska štamparija. str. 74.
- ^ „Znameniti Gružani: Mitropolit Melentije Pavlović - Poreklo”. www.poreklo.rs (na jeziku: srpski). 2018-09-15. Pristupljeno 2023-11-16.
- ^ Gavrilović, Andra, ur. (1903). Znameniti Srbi XIX. veka, godina II. Zagreb: Srpska štamparija. str. 73—74.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Vuković, Sava (1996). Srpski jerarsi : od devetog do dvadesetog veka. Beograd: Evro ; Podgorica : Unireks ; Kragujevac : Kalenić, (Novi Sad : Budućnost). COBISS.SR 49118476
- Radosavljević, Nedeljko V. (2007). Pravoslavna crkva u Beogradskom pašaluku 1766-1831: Uprava Vaseljenske patrijaršije. Beograd: Istorijski institut SANU.
- Radosavljević, Nedeljko V. (2014). „Autonomija Pravoslavne crkve u Kneževini Srbiji i arondacija episkopija 1831-1836”. Istraživanja. Filozofski fakultet u Novom Sadu. 25: 233—248.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Ljudi | |
