Julijanska Nova godina
Julijanska Nova godina (najčešće kod Srba pod nazivom Srpska Nova godina ili Pravoslavna Nova godina, a kod ostalih i Stara Nova godina), praznik je koji se slavi 14. januara po gregorijanskom kalendaru svake godine. Tog datuma je 1. januar po julijanskom kalendaru.
Iako nije zvanična Nova godina, ona se slavi u balkanskim zemljama kao što su Srbija, Crna Gora, Bosna i Hercegovina (Republika Srpska), Severna Makedonija, pravoslavni delovi Hrvatske...
Takođe se slavi u Rusiji, Belorusiji, Ukrajini, Jermeniji, Moldaviji, Gruziji...
Zanimljivo je i to da tradicija obeležavanja Julijanske Nove godine postoji i u nekim nemačkim kantonima u Švajcarskoj (kao Alter Silvester), kao i u nekim delovima Galske zajednice u Škotskoj (Edinburški Am Bothan).
Istorija[uredi | uredi izvor]
Po narodnim običajima za novu godinu Srbi su se skupljali i igrali narodne igre. Tokom Osmanske vladavine bilo je zabranjeno proslavljanje i poštovanje srpskih tradicija, u početku novogodišnja skupljanja su bila potajna da Osmanlije ne bi doznale ali kako je vreme prolazilo iz straha sve manje su se održavali tako da je vremenom prestao ovaj običaj.
U Rusiji je do 1699. godine korišćen vizantijski kalendar, s početkom godine 1. septembra i brojanjem godina od Postanja. Petar Veliki je zadržao julijanski kalendar a dekretom je odredio 1. januar kao početak godine i to 1700. godine, koja se do tog trenutka računala kao 7208. Petar u dekretu kaže:
"Njegovom Veličanstvu je poznato da ne samo mnoge evropske hrišćanske zemlje, već i mnoge slovenske nacije koje su u potpunom saglasju sa našom pravoslavnom crkvom... broje godine od... prvog dana januara...".[1]
Prema pisanju "Politike" iz 1939, "kalendarska Nova godina" je više slavljena u centru Beograda a pravoslavna je bila "praznik malog čoveka" na periferiji.[2]
U Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca gregorijanski "novi" kalendar je zvanično prihvaćen Zakonom o izjednačavanju starog i novog kalendara od 10. januara 1919. godine objavljenom u prvom broju Službenih novina Kraljevstva SHS. Ovim Zakonom je predviđeno da u celoj državi 15. januara prestaje da važi "stari" kalendar i počinje "novi". "Srpska Nova godina" ranije se više dočekivala u sopstvenom domu, gde se pripremala svečana trpeza. Služila se vruća rakija, kuvano vino i krofne.[3][4]
Javnu proslavu nove pravoslavne godine organizovala je prva beogradska "Kasina", a sledećih godina pridružile su se sve prestoničke kafane, lokali i bioskopi.[5]
Na ovaj dan obeležava se i Obrezanje Isusa Hrista i Sveti Vasilije Veliki. Srbi praznik posvećen obrezanju Isusa Hrista nazivaju i Mali Božić, pa se u mnogim krajevima na ovaj dan ponavljaju neki obredi svojstveni praznovanju Hristovog rođenja. U nekim krajevima se na taj dan spaljuju ostaci badnjaka. Kao što se za Božić mesi pogača česnica, za mali Božić se mesi poseban obredni hleb - "vasilica".[6]Takođe, veruje se, da na ovaj dan u kuću treba uneti neku novu stvar, kupljenu tog dana, kako bi kuća i ukućani tokom cele godine imali napretka.[7]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Edicts and Decrees, Peter the Great. college.cengage.com
- ^ "Politika", 15. jan. 1939
- ^ Anđelković, Nataša. „Srpska nova godina: Julijanski, gregorijanski i svetosavski kalendar - kako je sve Srbija merila vreme”. bbc.com. Pristupljeno 17. 1. 2021.
- ^ „Večeras slavimo Srpsku novu godinu – običaj je da se ne spava, a šta treba da se nađe na trpezi”. rts.rs. Pristupljeno 17. 1. 2021.
- ^ „DOČEK SRPSKE NOVE GODINE”. vesti.rs. Pristupljeno 17. 1. 2021.
- ^ „Mali Božić, srpska Nova, sveti Vasilije: Kakvi običaji se vezuju za današnji dan?”. prva.rs. Pristupljeno 17. 1. 2021.
- ^ „Stari običaji za pravoslavnu Novu godinu”. alo.rs. Pristupljeno 17. 1. 2021.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Obrezanje Gospodnje i Sveti Vasilije Veliki (TV Hram - Zvanični jutjub kanal)
