Bombardovanje aerodroma Udbina
 | Ovaj članak možda zahteva čišćenje i/ili prerađivanje kako bi se zadovoljili standardi kvaliteta Vikipedije. |
Bombardovanje aerodroma Udbina desilo se 21. novembra 1994. godine kada je avijacija NATO-a iz baza u Italiji na zahtev UNPROFOR-a bombardovala aerodrom Udbina u tadašnjoj Republici Srpskoj Krajini. Bilo je to prvo veće učešće avijacije NATO pakta u ratovima na prostoru bivše Jugoslavije. Pre ovog napada, NATO je pet puta učestvovao u borbenim misijama ali su to bili događaji daleko manjeg intenziteta.[traži se izvor] To je bila najveća vazdušna operacija NATO-a od osnivanja 1949. Napad je usledio nakon pisma predsednika Hrvatske Franje Tuđmana upućenom Ujedinjenim nacijama u kom optužuje krajiške Srbe da sa tog aerodroma napadaju Bosnu i Hercegovinu.
Aerodrom Udbina je strahovito bombardovan u toku zauzimanja Bihaća od strane Vojske Republike Srpske, sa ciljem da se zaustavi napredovanje srpskih snaga.[traži se izvor] Avioni su bombardovali piste za uzletanje i prilaze hangarima, bateriju za protivavionsku odbranu, kao i rakete „zemlja - vazduh”.
RSK je bila obaveštena o bombardovanju aerodroma. [traži se izvor]
Situacija pre bombardovanja[uredi | uredi izvor]
Dana 1. novembra 1994. godine pokrenuta je kontraofanziva VRS i snaga Autonomne Pokrajine Zapadna Bosna na teritoriji Cazinske Krajine. Ofanziva je bila uspešna tako da je pretila opasnost da VRS uđe u Bihać i da 5. korpus Armije Republike Bosne i Hercegovine bude uništen.[traži se izvor]
Sa aerodroma Udbina 18. novembra dejstvovala je avijacija srpskih snaga leteći nisko, kako ih NATO radari ne bi mogli opaziti, i pritom bombardovali oblast Bihaća.[1]
Dana 19. novembra usvojena je rezolucija Saveta bezbednosti 958, prema kojoj NATO može da bombarduje ciljeve na prostoru misije UN-a ukoliko to traže komandanti UNPROFOR-a.[2]
Bombardovanje aerodroma Udbina odobrio je Generalni sekretar UN Butros Gali.[3]
Dana 20. novembra NATO je dobio komandu za dejstvovanje, ali zbog lošeg vremena nije izvršio zadatak.[4]
Bombardovanje[uredi | uredi izvor]
Napad je počeo u 11:30 časova 21. novembra 1994. godine. U napadu je učestvovalo 30 aviona uz podršku 9.[5] Avijacije SAD, Francuske, Ujedinjenog Kraljevstva i Holandije učestvovale su u ovom bombardovanju. Učestvovala su 4 aviona avijacije Holandije F-16, a i komandant operacije je bio holandski oficir.[6] Velika Britanija je učestvovala sa 4 aviona tipa Jaguar[7] u bombardovanju dok su Si Harijeri sa nosača aviona HMS Invisible učestvovali u pratnji.[8]
Radar PVO SVK je uništen protiv-radarskim raketama Harm ispaljenih sa američkih F/A-18D. Zatim je dejstvovano francuskim i britanskim Jaguarima na protivvazdušnu odbranu[9] i to protivavionske topove Bofors L-70 kalibra 40 mm i rakete Kub-M. Tom prilikom su izbačene kasetne bombe BL-755 Beluga i CBU-87/B.[10] Nakon toga gađana je pista, rulne staze i spojnice laserski vođenim bombama i klasičnim bombama Mk-84. Rezultate napada snimili su izviđači Miraž F-1CR i holandski F/R-16A.
U napadu su poginuli Branko Jerković i Darko Galović a teško su ranjeni Ratko Bjelobaba, Đuro Egić, Željko Uzelac i Željko Ivanišević.[traži se izvor]
Napadi su trajali 45 minuta.
Reakcija[uredi | uredi izvor]
Nakon bombardovanja Srbi u Republici Srpskoj su zarobili tri oficira UNPROFOR-a u Banjoj Luci, i to Jordanca, Čeha i oficira iz Bangladeša, i vezali ih za stubove na aerodromu u Banjoj Luci.[11]
Reakcije u Saveznoj Republici Jugoslaviji su bili napadi na američke građane, ambasadu u Beogradu i američko predstavništvo u Podgorici.[12]
Dva dana kasnije održani su razgovori u Beogradu specijalnog izaslanika UN Jasušija Akašija sa Slobodanom Miloševićem i Milanom Martićem.
Dana 26. novembra 1994. godine VRS, koja je ušla u Bihać, povukla se i obustavila ofanzivu.[13]
Dve nedelje nakon bombardovanja aerodrom je ponovo bio u funkciji.[traži se izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ By MICHAEL R. GORDON, Published: November 21, 1994 (21. 11. 1994). „Nato Set To Bomb Serbs In Croatia - New York Times”. Nytimes.com. Pristupljeno 11. 1. 2013.
- ^ „UN Security Council resolution 958(1994) on the decision that the authorization given in paragraph 10 of resolution 836 (1993) to assist the UN Protection Force in carrying ou”. Ohr.int. Arhivirano iz originala 9. 11. 2011. g. Pristupljeno 11. 1. 2013.
- ^ „Dok je svijet spavao: Međunarodna zajednica i rat u BiH, 1992-1995”. Slobodnaevropa.org. Arhivirano iz originala 7. 06. 2012. g. Pristupljeno 11. 1. 2013.
- ^ „What Happened on November 20th This Day in History”. Thepeoplehistory.com. Pristupljeno 11. 1. 2013.
- ^ „1994/11/23 10:04 JETS CARRYING MESSAGES TO MARTIC”. Aimpress.ch. Arhivirano iz originala 31. 10. 2013. g. Pristupljeno 11. 1. 2013.
- ^ „Nederlands Instituut voor Militaire Historie | Ministerie van Defensie” (PDF). Nimh.nl. 31. 12. 2012. Pristupljeno 11. 1. 2013.[mrtva veza]
- ^ „Jaguar : Squadron Service : Royal Air Force”. Target Lock. Arhivirano iz originala 24. 09. 2015. g. Pristupljeno 11. 1. 2013.
- ^ „Timeline 1990-1995”. Britains-smallwars.com. Arhivirano iz originala 24. 12. 2013. g. Pristupljeno 11. 1. 2013.
- ^ „The Balkans Air Campaign Study:”. Airpower.au.af.mil. Arhivirano iz originala 30. 12. 2012. g. Pristupljeno 11. 1. 2013.
- ^ Ripley 2001, str. 22.
- ^ In Bosnia, Muslim Units Ready to Replace Reluctant British, French, Pristupljeno 1. 4. 2013.
- ^ „Significant Incidents of Political Violence Against Americans, 1994[[Kategorija:Botovski naslovi]]” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 06. 08. 2009. g. Pristupljeno 19. 01. 2010. Sukob URL—vikiveza (pomoć)
- ^ Wayback Machine
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Ripley, Tim (2001). Conflict in the Balkans 1991-2000. Osprey Publishing. str. 22—23. ISBN 978-1-84176-290-6. Arhivirano iz originala 03. 01. 2014. g. Pristupljeno 12. 02. 2017.
