Mustafa II

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Mustafa II
Mustafa II
Lični podaci
Puno imeMustafa od Mehmeda
Datum rođenja(1664-02-06)6. februar 1664.
Mesto rođenjaJedrene, Osmansko carstvo
Datum smrti28. decembar 1703.(1703-12-28) (39 god.)
Mesto smrtiIstanbul, Osmansko carstvo
Porodica
SupružnikSaliha Sultan, Şehsuvar Sultan
PotomstvoMahmud I
Osman III
sultanija Ajše
sultanija Emine
sultanija Emetulah
sultanija Safije
RoditeljiMehmed IV
Emetulah Rabija Gulnuš
DinastijaOsmanska dinastija
22. Sultan Osmanskog carstva
Period1695 — 1703.
PrethodnikAhmed II
NaslednikAhmed III

Mustafa II (tur. II. Mustafa; 6. februar 1664 — 28. decembar 1703) je bio turski sultan od 1695 do 1703. godine.[1]

Bio je najstariji sin Mehmeda IV i došao je na vlast u februaru 1695. godine. Istoriografski podaci govore da je bio sposoban sultan. Odmah je stao na čelo vojske u želji da povrati izgubljene teritorije.[2]

Biografija[uredi | uredi izvor]

Rodio se u Jedrinima 1664. godine kao sin sultana Mehmeda IV i sultanije Rabije.[3] Za vreme njegove vladavine Veliki bečki rat priveden je kraju, a dogodili su se do tada najveći teritorijalni gubici u istoriji Osmanskog carstva.

Sultan Mustafa II je imao privremenih, ali ne i značajnijih uspeha u tom ratu, te nije mogao da spreči potpuni poraz Osmanlija. Iako je imao uspeha u gušenju buna u Osmanskom carstvu izazvanih od strane Safavida, ti uspesi nisu imali nekog velikog značaja.

Za vreme njegove vladavine došlo je do značajnih arhitektonskih dostignuća kao što su: Fatih distrikt, Erzurum džamija i nacionalna biblioteka.

Njegova kratka vladavina završila se svrgavanjem, a na prestolu ga je nasledio brat, sultan Ahmed III.[traži se izvor]

Rat sa Austrijom[uredi | uredi izvor]

Bitka kod Sente 1697.

U vreme njegove vladavine, Veliki Turski rat još uvek je trajao. Nakon neuspele opsade Beča 1683. Sveta Liga iskoristila je nemoć Turaka i uzela im mnoge teritorije u Evropi. Austrijanci su stigli čak do Kačanika. Mustafa II je bio odlučan da povrati izgubljene teritorije, pa je stao na čelo vojske i komandovao njom lično. Prvo je osmanska flota povratila Hios od Venecije dva puta, zatim je povratila i Ojnuska ostrva 1695. godine. U junu 1695. Mustafa je otišao u svoj prvi pohod protiv Austrije. U septembru 1695. godine uspeo je da osvoji Lipovu i da slomi venecijansku flotu kod Cejtinburna. Pobedio je Austriju u bici kod Lugoša 1695. Zatim se osmanska armija vratila u prestonicu. U to vreme se turska tvrđava Azov uspešno branila od ruskih napadača.

Sultan Mustafa II (1695-1703) u svom oklopu.

U aprilu 1696. Mustafa je krenuo u svoj drugi pohod. U avgustu 1696. Rusi su, po drugi put, zauzeli Azov. U isto vreme osmanske trupe su pobedile Austrijance u bitkama kod Ulaša i Čeneja. Nakon ovih pobeda Turci su zauzeli Temišvar. Kodža Ćafer- paša postavljen je za namesnika Beograda. Zatim se turska vojska opet vratila u Istanbul.[4]

Maja 20. godine 1697. sultan Mustafa II kreće u svoj treći pohod protiv Austrije. U Jedrenu je skovan solidan plan ekspedicije. Međutim, 11. septembra 1697. godine knez Eugen Savojski, komandant carske vojske, nanosi Mustafi stravičan poraz u bici kod Sente. Tisa koja je plavila uspela je da udavi oko 30 000 osmanskih vojnika koji su pokušavali da je pređu, zajedno sa damat Mehmed-pašom. Ovaj poraz bio je fatalan po Osmanlije. Ovim porazom počinje viševekovno i izuzetno bolno propadanje Osmanskog carstva.

U međuvremenu, Venecija je vršila okupaciju Dalmacije i Peloponeza, dok je Poljska vršila okupaciju Moldavije i Lehistana. Takođe, ruski imperator Petar I Veliki je modernizovao vojsku i mornaricu i krenuo na pohod protiv Osmanlija u želji da ostvari dominaciju na Crnom moru. Iako 1695. godine nije uspeo da osvoji Azov, već naredne, 1696. godine, to mu polazi za rukom.

Na kraju ovog dugog i pogubnog rata Osmansko carstvo je bilo sasvim iscrpljeno.

Karlovački mir[uredi | uredi izvor]

Poraz kod Sente bio je ključan i zastrašujuć. Novi veliki vezir, Husejin-paša, je prihvatio savete holandskog i britanskog ambasadora, te je ubedio sultana da sklopi mir. Karlovačkim mirom 11. januara 1699. godine Osmanlije su ustupile Austriji čitavu Mađarsku i Transilvaniju, kao i celu Vojvodinu, osim Banata i Temišvara. Pored toga, čitava Hrvatska i Peloponez ustupljeni su Veneciji, dok je Azov pao u šake Ruskoj imperiji.

Ovaj mir bio je prvi mir kojim su Osmanlije izgubile veće delove zemlje. Ovim mirom počinje viševekovna stagnacija Osmanskog carstva.[5]

Svrgavanje sa prestola[uredi | uredi izvor]

Nakon, po Osmanlije tragičnog, Karlovačkog mira stanje unutar Osmanskog carstva nije prestalo da se pogoršava. Titulu velikog vezira imao je sultanov učitelj i šejhuislam Fejzulah efendija. Visoki državni zvaničnici su organizovali veoma skupe lovačke ekspedicije i zabave u palati. Takva neodgovornost među članovima državnog vrha nije se poklapala sa sultanovim obećanjem da toga neće biti. Usled toga nezadovoljstvo se vrtoglavom brzinom raširilo u redovima vojske.[6]

Umesto da Azov brani sa krimskim Tatarima, sultan je otišao u Jedrene. On se još od marta 1700. godine nije vratio u Istanbul, već se stacionirao u Jedrenu. U međuvremenu nezadovoljni vojnici počeli su da dižu bunu u Istanbulu. Razjarena masa dala se u marš ka Jedrenu. Sultan je tamo reorganizovao vojsku i kontrolisao puteve, dok je veliki vezir otišao da smiri vojnike. Bunu je pokrenula sultanova odluka da timare učini naslednim. Veliki vezir nije uspeo da smiri razjarenu masu vojnika. Fejzulah efendija bio je ubijen od strane vojnika.

Sultan Mustafa II svrgnut je sa prestola 22. avgusta 1703. godine, a na presto je doveden njegov brat, sultan Ahmed III. Nakon što je svrgnut sa prestola ubrzo je i preminuo. Preminuo je 28. decembra 1703. godine sa 39 godina. Sahranjen je u turbetu svoga oca, sultana Mehmeda IV.

Porodično stablo[uredi | uredi izvor]

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
8. Ahmed I
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
4. Ibrahim
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
9. Sultanija Kosem
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2. Mehmed IV
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
5. Sultanija Turhan Hatidže
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
1. Mustafa II
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
3. Sultanija Emetulah Rabija Gulnuš
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Mustafa II Ottoman sultan”. Britannica. Pristupljeno 30. 1. 2021. (jezik: engleski)
  2. ^ „MUSTAFA II”. TDV İslâm Ansiklopedisi. Pristupljeno 30. 1. 2021. (jezik: turski)
  3. ^ Baker, Anthony E. (1993). The Bosphorus. Redhouse Press. str. 146. ISBN 975-413-062-0. „The Valide Sultan was born Evmania Voria, daughter of a Greek priest in a village near Rethymnon on Crete. She was captured by the Turks when they took Rethymnon in 1645.” 
  4. ^ „Mustafa II”. British Museum. Pristupljeno 30. 1. 2021. (jezik: engleski)
  5. ^ „100 izabranih citata - Meša Selimović (Tvrđava)”. 6yka.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2023-01-31. 
  6. ^ „Mustafa II”. Hrvatska enciklopedija. Pristupljeno 30. 1. 2021. (jezik: engleski)

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Mustafa II na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Мустафа_II&oldid=26532440”