Predrag Raković
| Predrag Raković | |
|---|---|
.jpg) Predrag Raković, oko 1942. godine | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 10. jun 1912.[1] |
| Mesto rođenja | Prijevor, kod Čačka, Kraljevina Srbija |
| Datum smrti | 15. decembar 1944. (32 god.) |
| Mesto smrti | Miokovci, kod Čačka, Kraljevina Jugoslavija |
| Vojna karijera | |
| Služba | 1941. — 1944. |
| Vojska | Jugoslovenska vojska u otadžbini |
| Čin | kapetan |
| Jedinica | Drugi ravnogorski korpus - Gorski štab 53 |
| Učešće u ratovima | Drugi svetski rat |
Predrag Raković (Prijevor, 10. jun 1912 — Miokovci, 15. decembar 1944) je bio četnički major i vojvoda Ljubićki.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Rođen je 1912. godine. Osnovnu školu i gimnaziju završio u Čačku. Za vreme gimnazijskih dana došao u sukob sa komunističkom omladinom.
Po odlasku u Beograd, upisuje Vojnu akademiju.
Drugi svetski rat[uredi | uredi izvor]
Ustanak u Srbiji[uredi | uredi izvor]
Za vreme Aprilskog rata bio je na službovanju u žandarmerijskoj stanici u Čačku. Izbegao je zarobljavanje i povezao se sa grupom pukovnika Draže Mihailovića.
Na Ravnu goru je došao početkom juna 1941. Tu je dobio instrukcije da organizuje Ljubićki srez sa poručnikom Radišom Čekovićem. Raković je formirao prvi četnički odred u Prijevoru i okolnim selima.
Po pojavljivanju prvih partizanskih odreda u Ljubićkom srezu, Predrag Raković vodi pregovore u selu Guberevcu 21. jula 1941. sa partizanskim predstavnicima koje je predvodio Momčilo-Mole Radosavljević oko zajedničke borbe sa Nemcima.
Učestvovao je u borbama sa partizanskim odredima u osvajanju Čačka.
Borbe protiv partizana i legalizacija kod Nedića i Nemaca[uredi | uredi izvor]
.jpg)
.jpg)
Po povlačenju glavnine četničkih snaga iz Srbije krajem 1941, Predrag Raković ostaje sa jednim delom svojih snaga u Srbiji i dobija ovlašćenje da se legalizuje pod komandom generala Milana Nedića kako bi prikupljao oružje od srpskih dobrovoljačkih jedinica. Naime, nakon sloma ustanka, a u sklopu strategije da spase deo snaga, pukovnik Mihailović naređuje legalizaciju četničkih odreda i njihovo priključivanje oružanim formacijama domaće uprave. Ljubićki četnički odred, zajedno sa svojim komandantom Predragom Rakovićem, prijavljuje se Nemcima oko 1. i 2. decembra 1941. godine.[2] Raković se legalizovao i učestvovao u uništavanju zaostalih partizana i bivših pripadnika partizanskih jedinica, kao i u njihovom izručivanju Specijalnoj policiji, odnosno okupatoru.[3]
Po naređenju pukovnika Koste Mušickog, komandant Petog dobrovoljačkog odreda, kapetan Marisav Petrović je legalizovao Rakovićev odred 1. maja 1942. pod imenom Samostalni četnički Ljubićki odred Tanasko Rajić, a sedište mu je bilo u Čačku.
Nakon neuspelog atentata koji je organizovao Vojko Čvrkić na Dražu Mihailovića, poručnik Raković je izveden pred Vojni Sud zbog nebudnosti. Ipak je presuda doneta u njegovu korist i on je oslobođen krivice.
Po organizaciji JVuO u Crnoj Gori u leto 1942, poručnik Raković je unapređen u čin kapetana i data mu je uloga komandanta Drugog Ravnogorskog korpusa koji se nalazio u Srbiji. Ubrzo potom, po ukazu jugoslovenske vlade u Londonu, kapetan Raković je unapređen u čin majora i dat mu je orden Karađorđeve zvezde.[traži se izvor]
Do pred kraj 1942. godine Raković je bio komandant Čačanskog četničkog odreda, legalizovanog kod Nedića i Nemaca i, po svemu sudeći, Raković će, uz određene prekide, do kraja okupacije održavati kontakte sa Nemcima.[2]
Uspostavio je kontakt sa nemačkim pukovnikom Frikeom, komandantom okupacionih trupa u Čačku i, uz njegovu podršku, vodio borbu protiv simpatizera NOP u srezovima ljubićkom, trnavskom i žičkom. Pod Rakovićevim obezbeđenjem skrivali su se i pojedini viši funkcioneri Mihailovićeve organizacije, među kojima su bili Zvonimir Vučković, Dragiša Vasić i tadašnji Mihailovićev komandant Srbije, potpukovnik Dragoslav Pavlović, kome je Raković u leto 1942. godine, organizovao sastanak sa Frikeom u manastiru Nikolju. Posle odluke okupatorskih vlasti da se razoružaju legalizovani četnički odredi u Srbiji, Raković je uspeo da povuče svoj odred u ilegalnost, a kratko vreme posle toga Mihailović ga je postavio za komandanta Drugog ravnogorskog korpusa.[4]
I pored toga što se nalazio kao legalizovani komandant u Srbiji od kraja 1941. do 1943. godine, Nemci su u leto 1943. spalili rodnu kuću kapetana Rakovića u selu Prijevoru kod Čačka. Njegova majka i najmlađi brat su na vreme uspeli da pobegnu. Iste godine, Raković je od starog Ilije Birčanina dobio i titulu četničkog vojvode.
Bitka za Srbiju[uredi | uredi izvor]
.jpg)
Raković je sa svojim odredom učestvovao zajedno sa Nemcima i Bugarima u borbama protiv 2. i 5. divizije NOVJ tokom njihovog prodora u Srbiju od marta do maja 1944.[5] Krajem aprila 1944. u selu Trbušanima, Raković, Miroslav Trifunović i Živko Topalović sastali su se Milanom Aćimovićem i Rudolfom Šterkerom, Nojbaherovim izaslanikom. Četnička strana je zatražila od Nemaca pomoć u oružju i municiji za borbu protiv partizana.[6] Na osnovu naređenja generala Mihailovića od 27. maja 1944. formirana je, kao najelitnija, Četvrta grupa jurišnih korpusa. Od dve brigade iz Drugog ravnogorskog korpusa i jedne brigade iz Prvog ravnogorskog korpusa formiran je Prvi jurišni korpus i stavljen pod Rakovićevu komandu.[7][8] Po obrazovanju nacionalnog fronta protiv komunističke opasnosti, major Raković je u leto 1944. poslat u Beograd kao punomoćnik generala Mihailovića da koordinira između Mihailovića i Milana Nedića radi ostvarivanja zajedničkih ciljeva.[9] U Beogradu mu je za političkog savetnika dodeljen Aleksandar Cincar-Marković, ministar spoljnih poslova u vladi Cvetković-Maček. Tada je u Beogradu, umesto pukovnika Miloša Masalovića (ubijenog u atentatu 8. marta 1944, upravo od strane četnika), na mesto šefa vojnog kabineta Milana Nedića postavljen predratni Mihailovićev prijatelj, general Miodrag Damjanović, koji se vratio iz nemačkog zarobljeništva. Tako je Mihailović, preko Damjanovića i Rakovića, iskoristio sporazum sa Nedićem da bi od njega, tj. od okupatora uzimao oružje i municiju za potrebe svoje vojske.
Glavnu ulogu u tom poslu odigrao je lično major Raković. Raković je preko Nedića i generala Damjanovića uspeo da izdejstvuje da se JVuO uputi 10.000 pušaka, 50.000 metaka, 20.000 pari uniformi i 100 miliona dinara iz Narodne banke u Beogradu.
Po odluci Vlade narodnog spasa da se sve njene formacije pretope u četničke pod komandom generala Mihailovića, major Raković je napustio Beograd i ponovo se vratio u zapadnu Srbiju jer je trebalo da se zaustavi partizanski prodor iz Bosne.
Rakovićev kombinovani korpus se suprotstavio partizanskoj diviziji koja je nadirala u Srbiju. Po ulasku trupa Crvene armije u Srbiju krajem septembra 1944, Raković je bio pritešnjen oko Čačka. Major Raković ovo nije prihvatio, pa je pokušao samostalno nešto da učini. 6. oktobra 1944. u saradnji sa majorima Dujom Smiljanićem, Dragišom Pelivanovićem, potpukovnikom Dragoslavom Račićem i poručnikom Milutinom Jevtovićem napao je Nemce u Čačku, ali bez uspeha.[traži se izvor] Tu je pisao komandantima Crvene armije da zajedno napadnu Nemce, pa zaključio s njima sporazum prema kojem će sarađivati u borbi protiv Nemaca, u zamenu za obećanje da njegove jedinice neće biti razoružane. Raković i njegov Drugi ravnogorski korpus sarađivali su sa Crvenom armijom u zauzimanju Čačka. Oni su zarobili 339 pripadnika Ruskog zaštitnog korpusa i predali ih Crvenoj armiji. Takođe su pomagali sovjetskim snagama prilikom izviđanja. Uskoro je pristigao kontingent Jugoslovenske dobrovoljačke brigade pukovnika Marka Mesića koji je zahtevao da se Raković i njegovi odredi hitno stave pod zapovedništvo Tita. Kad je Raković to odbio, partizani su pokušali razoružati jednu od njegovih brigada, a Sovjeti su mu dali ultimatum da položi oružje i krene u logor u kojem će njegove trupe biti reorganizirane u jedinice jugoslovenske Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije. Videći da su ga Sovjeti izigrali, te da nema izgleda za zadovoljavajuću saradnju ili pregovore s njima, Raković je naredio svojim trupama da krenu prema Sandžaku, ali je on sam ostao skrivajući se u Srbiji.
U okolini grada ga je sustiglo poterno odeljenje KNOJ-a, koje ga je progonilo, pa je Raković sa sve radio-stanicom morao da beži.
Zadatak koji je po odlasku u Bosnu Draža Mihailović postavio Rakoviću ticao se da obezbedi povratak glavnine četničkih snaga u zapadnu Srbiju i da obaveštava Vrhovnu Komandu o najnovijim događajima.
Major Raković je činio sve na objedinjavanju preostalih četničkih snaga u Srbiju, nastupajući u ime Vrhovne komande. Početkom decembra 1944, Raković se sa radio-stanicom smestio u selu Miokovci blizu Čačka. U ovom periodu je unapređen u čin majora.[10] Na Svetog Nikolu je poslao poslednju poruku Draži Mihailoviću.
Dana 15. decembra 1944. u jutarnjim časovima, bataljon iz sastava Druge proleterske divizije je doznao gde se krije major Raković i odmah je blokirao selo i kuću gde se Raković sa svojim pratiocima smestio.
Komandant bataljona je pozivao Rakovića na predaju.
Da ne bi živ pao u ruke partizana, major Raković je izvršio samoubistvo, dok se njegova pratnja predala.
Zarobljena je i radio-stanica, a u torbi mrtvog Rakovića pronađene su i šifre za radio-stanicu.
Telo majora Rakovića je toga dana bilo izloženo na pijaci u Čačku.
Major Predrag Raković je bio poznat i kao najrigorozniji četnički komandant. Pored toga, kao komandant Drugog ravnogorskog korpusa zbog nediscipline i samovolje kaznio je smrtnom kaznom potpukovnika Milutina Jankovića i pukovnika Jevrema Simića-Dršku.[11]
Najmlađi brat majora Rakovića koji je pobegao ispred Nemaca 1943, Živorad Raković dogurao je do mesta profesora Beogradskog univerziteta, a jedno vreme je bio i narodni poslanik u Saveznoj skupštini.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Ristanović 2020, str. 127.
- ^ a b Ristanović 2020, str. 129.
- ^ {{cite web |author= |url=http://www.znaci.net/00001/4_14_1_209.htm |title=Izveštaj Rakovića Mihailoviću od decembra 1942, - [[Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda |date= |website= |publisher= |access-date=24. 4. 2013 |archive-date=07. 03. 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120307190850/http://www.znaci.net/00001/4_14_1_209.htm |url-status= }}], tom XIV (četnički dokumenti), knjiga 1, Vojnoizdavački zavod, Beograd]
- ^ Milovanović 1983b, str. 336.
- ^ Izveštaj feldkomandanture Čačak od 26. marta 1944. - Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda, tom XII (nemački dokumenti), knjiga 2, Vojnoizdavački zavod, Beograd
- ^ Borković 1979b, str. 327.
- ^ Ristanović 2020, str. 130.
- ^ Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta 1941-1945: Protiv nacizma, fašizma i komunizma, Beograd, 2014, knj. 2, 347.
- ^ Borković 1979b, str. 336.
- ^ Ristanović 2020, str. 131.
- ^ Tomasevich 1975, str. 183.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Tomasevich, Jozo (1975). War and Revolution in Yugoslavia, 1941–1945: The Chetniks. Stanford: Stanford University Press. ISBN 978-0-8047-0857-9.
- Borković, Milan (1979b). Kvinsliška uprava u Srbiji 1941—1944 (knjiga 2). Beograd.
- Milovanović, Nikola (1983b). Draža Mihailović. Beograd: Slovo ljubve. Arhivirano iz originala 23. 04. 2013. g. Pristupljeno 24. 04. 2013.
- Ristanović, Rade (2020). „Prilozi za biografiju ravnogorskog komandanta majora Predraga Rakovića: oficirski dosije vojske Kraljevine Jugoslavije” (PDF). Zbornik radova Narodnog muzeja Čačak. Čačak: Narodni muzej Čačak. 49: 127—139. Pristupljeno 2. 10. 2021.
Četničke vojvode u Drugom svetskom ratu | ||
|---|---|---|
Četničke vojvode koje je tokom Drugog svetskog rata imenovao najstariji četnički vojvoda Ilija Trifunović Birčanin: | ||
| Srbija |  | |
| Bosna | ||
| Hercegovina | ||
| Crna Gora | ||
| Dalmacija | ||
| ostali | ||
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
