Severna Osetija — Alanija
| Republika Severna Osetija — Alanija Respublikӕ Cægat Irыston — Alani Respublika Severnaя Osetiя — Alaniя | |
|---|---|
 | |
 | |
| Država |  Rusija |
| Federalni okrug | Severnokavkaski |
| Glavni grad | Vladikavkaz |
| Površina | 7.953 km2 |
| Stanovništvo | 2014. |
| — broj st. | 704.245 |
| — gustina st. | 88,55 st./km2 |
| Zvanični veb-sajt | |
Severna Osetija (oset. Цæгат Ирыстон, rus. Северная Осетия) ili Alanija (oset. Алани, rus. Алания), zvanično Republika Severna Osetija — Alanija (oset. Республикӕ Цӕгат Ирыстон — Алани, rus. Респу́блика Се́верная Осе́тия — Ала́ния), je konstitutivni subjekt Ruske Federacije[1] sa statusom autonomne republike na prostoru severnog Kavkaza.
Glavni grad republike je grad Vladikavkaz.
Republika ima površinu 7.953 km² i nalazi se na severnom Kavkazu. U republici je 2002. godine živelo oko 710.000 stanovnika.
Etimologija
[uredi | uredi izvor]Republika je dobila ime po titularnom narodu Osetima koji su najbrojniji narod u ovoj republici (sa oko 65%). Osetini su narod iranskog porekla, tradicionalno pravoslavne ili paganističke veroispovesti.
Ovo ime Osetija, Rusi su usvojili od gruzijskog naziva Osi (ili Osebi), a koji su Gruzini koristili za iranske narode na Kavkazu. Pretpostavlja se da i staro ime za isti narod Alani ima isto značenje.[2]
Početkom konflikta između Gruzije i Južne Osetije, u Severnoj Osetiji je izražena potreba dodavanja starog imena ove zemlje, pa je 1994. uz postojeće ime republike, uvrštena i reč - Alanija.
Geografija
[uredi | uredi izvor]Severna Osetija — Alanija je planinska oblast locirana severno od Velikog Kavkaza. Graniči se sa federalnim subjektima Ruske Federacije Kabardino-Balkarijom (na zapadu), Stavropoljskim krajem (na severu), kao i Ingušetijom i Čečenijom (na istoku). Na jugu je Severna Osetija-Alanija ograničena glavnim grebenom Kavkaza, dok se na drugoj strani planine nalazi Južna Osetija, faktički nezavisna država otcepljena od Gruzije, sa ograničenim međunarodnim priznanjem, koju takođe naseljava osetsko stanovništvo.
Istorija
[uredi | uredi izvor]Današnji Oseti potiču od drevnih skitsko-sarmatskih plemena, koja spadaju u grupu istočnoiranskih naroda i prvobitna domovina im je bila srednja Azija. Preci današnjih Oseta bili su poznati kao Alani i na područje današnje Severne Osetije — Alanije su se naselili u 7. veku, gde su u 9. veku osnovali srednjovekovnu Kraljevinu Alaniju. U Alaniji se kao religija raširilo pravoslavno hrišćanstvo, pod uticajem misionara iz Vizantije.
U 13. veku Alaniju su opustošili Mongoli i Tatari, a od 17. veka se na ovo područje širi islam, koji prihvata manji deo osetskog stanovništva. Napadi Krimskog kanata i Osmanskog carstva naterali su Osete u savez sa Rusima, u 18. veku. Teritorija današnje Severne Osetije — Alanije u sastavu je Ruskog carstva od 1774. godine, što je čini jednim od prvih ruskih poseda na Kavkazu. Današnji glavni grad republike, Vladikavkaz, bio je prvo rusko vojno utvrđenje u regionu.
1921. godine, područje današnje Severne Osetije — Alanije postaje deo Planinske autonomne sovjetske socijalističke republike, čiji je glavni grad bio Vladikavkaz, a u okviru republike je postojao Osetinski okrug. Severnoosetinska autonomna oblast formirana je 1924. godine, a status regiona je 1936. godine uzdignut na nivo autonomne sovjetske socijalističke republike, u sastavu Ruske SSSR i Sovjetskog Saveza.
1991. godine, Severna Osetija menja ime u Severna Osetija — Alanija. Zbog konflikta između Južne Osetije i Gruzije, koji traje od 1990. godine, u Severnu Osetiju — Alaniju se naselilo oko 70.000 izbeglica iz Južne Osetije.
Konflikt u susednoj Čečeniji uticao je i na Severnu Osetiju, koja je bila poprište etničkih tenzija i sukoba između Oseta sa jedne i Čečena i Inguša sa druge strane. Talas terora je dostigao vrhunac tokom talačke krize od 1. do 3. septembra 2004. godine, kada je u opsadi jedne osnovne škole u Beslanu, koju su izvršili čečenski teroristi, stradalo 335 civila, i to najvećim delom deca (vidi: Talačka kriza u Beslanu).
Stanovništvo
[uredi | uredi izvor]| 1989. | 2002. | 2010. |
|---|---|---|
| 634,009 | 710,275 | 712,980 |
Etnički sastav
[uredi | uredi izvor]Popis iz 1989. godine
[uredi | uredi izvor]- Oseti = 334.876 (53,0%)
- Rusi = 189.159 (29,9%)
- Inguši = 32.783 (5,2%)
- Jermeni = 13.619 (2,2%)
- Ukrajinci = 10.088 (1,6%)
Popis iz 2002. godine
[uredi | uredi izvor]Po poslednjem popisu stanovništva iz 2002. godine, u Severnoj Osetiji — Alaniji živelo je ukupno 710.275 stanovnika, od čega:
- 445.310 (62,70%) Oseta
- 164.734 (23,19%) Rusa
- 21.442 (3,02%) Inguša
- 17.147 (2,41%) Jermena
- 12.659 (1,78%) Kumika
- 10.803 (1,52%) Gruzina
Jezik
[uredi | uredi izvor]Zvanični jezici su osetinski i ruski. Osetinski jezik pripada grupi iranskih jezika.
Religija
[uredi | uredi izvor]Glavna religija u republici je pravoslavlje (Ruska pravoslavna crkva)[3], a u značajnoj meri je zastupljen i islam.
Gradovi
[uredi | uredi izvor]Skoro polovina stanovništva živi u glavnom gradu Vladikavkazu. Ostali veći gradovi su Mozdok, Beslan i Alagir. U Severnoj Osetiji — Alaniji postoji ukupno 6 gradova i jedno naselje gradskog tipa.
Broj stanovnika gradova i većih naselja
|
Napomena: gradovi su u tabeli označeni zvezdicom.
Privreda
[uredi | uredi izvor]Najveći deo industrije koncentrisan je u prestonici Vladikavkazu. Rečni tokovi se delom koriste za proizvodnju električne energije, a Severna Osetija je poznata i po proizvodnji mineralne vode. Za poljoprivredu se koriste plodno zemljište na severu i alpske doline na jugu. U planinama postoje brojni zaštićeni parkovi prirode.
Vidi još
[uredi | uredi izvor]Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ „Konstituciя Rossiйskoй Federacii ”.
- ^ Shnirelman, Victor (2006). The Politics of a Name: Between Consolidation and Separation in the Northern Caucasus. Acta Slavica Iaponica 23, pp. 37–49.
- ^ File:Europe religion map.png - Wikimedia Commons
Spoljašnje veze
[uredi | uredi izvor]| Državne | |
|---|---|
| Geografske | |
| Ostale | |
