Hronologija FNRJ i KPJ maj 1948.
.svg)
Hronološki pregled važnijih događaja vezanih za društveno-politička dešavanja u Federativnoj Narodnoj Republici Jugoslaviji (FNRJ) i delovanje Komunističke partije Jugoslavije (KPJ), kao i opšta politička, društvena, sportska i kulturna dešavanja koja su se dogodila u toku maja meseca 1948. godine.
| ← april | Hronologija FNRJ i KPJ tokom 1948. godine | jun → | ||||||||||||||||||||||||||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 |
1. maj[uredi | uredi izvor]
- U Beogradu na Terazijama povodom proslave Praznika rada održana vojna parada pripadnika Jugoslovenske armije (JA), kojom je komandovao general-major Miloje Milojević. Nakon vojne parade, Terazijama je prodefilovala prvomajska povorka u kojoj je učestvovalo oko 180.000 ljudi. Prvomajskoj proslavi prisustvovao je predsednik Vlade FNRJ Josip Broz Tito.[1]
4. maj[uredi | uredi izvor]
- Centralni komitet SKP(b) uputio novo pismo Centralnom komitetu KPJ u kome je proširio optužbe i klevete protiv Jugoslavije i njenog rukovodstva. U pismu naslovljenom sa „Drugovima Titu, Kardelju i CK KPJ” dodatno je zaoštren nastali konflikt. Rukovodstvo KP Jugoslavije optuženo je da deluje sa „antisovjetskih pozicija”, vodi „klevetničku propagandu”, daje „antisovjetske izjave”, vodi „nepravilnu politiku prema Narodnom frontu”, a stanje u KPJ ocenjeno je kao zabrinjavajuće.[2][3][1]
5. maj[uredi | uredi izvor]
- U Beogradu Prezidijum Narodne skupštine FNRJ, na predlog predsednika Vlade FNRJ Josipa Broza Tita, doneo Ukaz o rekonstrukciji Vlade FNRJ, formirane 1. februara 1946. — na mesto ministra finansija umesto Sretena Žujovića postavljen je Dobrivoje Radosavljević, a na mesto ministra lake industrije umesto Andrije Hebranga postavljen je Savo Zlatić.[4]
7. maj[uredi | uredi izvor]
- U Beogradu uhapšeni Andrija Hebrang i Sreten Žujović, članovi CK KPJ, koji su se pod istragom i u kućnom pritvoru nalazili još od 20. aprila. Potom su odvedeni u Sremsku Kamenicu, gde ih je ispitivala specijalna Komisija CK KPJ, u sastavu Blagoje Nešković, Vida Tomšič i Ivan Gošnjak, koja je formirana na sednici CK KPJ 12. aprila. Nakon dvodnevnog ispitivanja Komisija je predložila da se obojica isključe iz KPJ — Žujović kao „frakcionaš i antipartijski element”, a Hebrang kao „antipartijski i štetočinski element”.[5]
9. maj[uredi | uredi izvor]
- U Beogradu održana sednica CK KPJ na kojoj je usvojen odgovor na pismo CK SKP(b) od 4. maja, u kome se ističe da KPJ, zbog krajnje neravnopravnog položaja u kome se nalazi, ne može pristati na se spor između KPJ i SKP(b) rešava pred Informbirom. Na sednici je prihvaćen izveštaj komisije o slučaju Sretena Žujovića i Andrije Hebranga i usvojen predlog da se obojica isključe iz CK KPJ i članstva KP Jugoslavije.[4][3][1]
- U Beogradu održan Prvi zemaljski kongres Saveza boraca NOR Srbije, na kome je Glavni referat podneo Petar Stambolić. Na kraju Kongresa izabran je Zemaljski odbor Saveza boraca, čiji je predsednik bio Dušan Petrović Šane.[4][3]
10. maj[uredi | uredi izvor]
- U Beogradu održana sednica Centralnog komiteta KP Srbije na kojoj se raspravljalo o proširenju Biroa CK KP Srbije i promenama u Vladi NR Srbije. Na sednici je data puna podrška rukovodstvu KPJ i generalnom sekretaru Josipu Brozu Titu, a Miloš Minić i Rista Antunović su kooptirani u Politbiro CK KPS.[4]
16. maj[uredi | uredi izvor]
- U Zagrebu održan Prvi zemaljski kongres Saveza boraca NOR Hrvatske, kome je prisustvovalo 1.500 delegata. Kongres je otvorio Karlo Mrazović, koji je istakao ulogu bivših partizanskih boraca u razvoju nove socijalističke Jugoslavije. Nakon donošenja Rezolucije, Kongres je izabrao Zemaljski odbor.[4]
19. maj[uredi | uredi izvor]
- CK SKP(b) uputio novo pismo CK KPJ u kome se insistira da KPJ pošalje svoje predstavnike na predstojeći sastanak Informbiroa.[2][3][1]
20. maj[uredi | uredi izvor]
- U Beogradu održana plenarna sednica CK KPJ na kojoj su donete odluke da delegati KPJ ne idu na zasedanje Informbiroa i da se Peti kongres KPJ, održi 21. jula.[4][3][1]
22. maj[uredi | uredi izvor]
- Centralni komitet SKP(b) uputio novo pismo Centralnom komitetu KPJ u kome je oštro kritikovano odbijanje KPJ da uputi predstavnike na sastanak Informbiroa, koje je okvalifikovano kao „prelazak na pozicije nacionalizma”. CK KPJ i jugoslovensko rukovodstvo optuženi su — da „čine najgrublje greške”, vode „antisovjetski politiku”, da „svoje ambicije stavljaju iznad interesa naroda”, rade na „cepanju jedinstvenog socijalističkog fronta narodnih demokratija” i dr. U pismu je najavljeno da će Informbiro na zasedanju 20. juna pretresti pitanja „o stanju u jugoslovenskoj komunističkoj partiji” i bez prisustva predstavnika KPJ.[4][3][1]
23. maj[uredi | uredi izvor]
- U Novom Sadu održano zasedanje Narodne skupštine AP Vojvodine na kojoj je donet Statut Autonomne Pokrajine Vojvodine, kojim je potvrđen osnovni princip na kome je stvorena AP Vojvodina — princip pune nacionalne ravnopravnosti, bratstva i jedinstva svih naroda i narodnosti Vojvodine. Statutom je utvrđen princip državnosti Pokrajine, koji joj je zagarantovan Ustavom FNRJ i Ustavom NR Srbije.[4][3]
- U Prištini održana sednica Oblasnog narodnog odbora Autonomne Kosovsko-metohijske oblasti na kojoj je usvojen Statut Autonomne Kosovsko-metohijske oblasti u Narodnoj Republici Srbiji.[6][3]
- U Skoplju održan Drugi kongres Narodnog fronta Makedonije, na kome je Referat o političkoj delatnosti između dva kongresa podneo je Lazar Koliševski, sekretar Glavnog odbora, a Referat o organizacionim pitanjima Vidoje Smilevski. Na Kongresu je doneta Rezolucija o narednim zadacima Narodnog fronta Makedonije u planskoj izgradnji zemlje, kao i protestnu Rezoluciju povodom progona Vlade Kraljevine Grčke nad Makedoncima u Egejskoj Makedoniji, koja je upućena Organizaciji ujedinjenih nacija.[6]
25. maj[uredi | uredi izvor]
- Povodom proslave 56. rođendana Josipa Broza Tita, u Beogradu na Trgu Republike priređen miting na kom su građani dočekali 15 nosilaca „Titovih štafeta“, koji su potom otišli na Dedinje, gde ih je u Belom dvoru primio maršal Tito. Ukupno je nošeno 15 štafeta — šest republičkih štafeta (poslednji nosioci — BiH: Arif Tanović, Makedonija: Pavle Davkovski, Slovenija: Ivo Krevs, Srbija: Vuksan Bulatović, Hrvatska: August Prosinek i Crna Gora: Radovan Mićanović), tri štafete Jugoslovenske armije (Zvonko Pragaj, Prvoslav Backović i Veljko Barbijeri), štafeta pionira Jugoslavije (Zvonko Fabijanić), štafeta graditelja auto-puta (Stevan Grbina), štafeta graditelja Novog Beograda (Svetozar Milenković), štafeta grada Beograda (Milena Zatezalo), štafeta Slobodne teritorije Trsta (Karlo Prion) i jedna štafeta iz inostranstva u ime Georgi Dimitrova i naroda Bugarske (Dmitar Dražev), koje je su prešle put dug oko 43.000 kilometara, a nosilo ih je oko 150.000 učesnika.[7]
30. maj[uredi | uredi izvor]
- U Sarajevu održan Prvi zemaljski kongres Saveza boraca NOR Bosne i Hercegovine, kome je prisustvovalo 1.118 delegata.[6]
u toku maja[uredi | uredi izvor]
- Centralni komitet KP Jugoslavije otpočeo sa upoznavanjem članstva Komunističke partije Jugoslavije sa sadržinom prepiske između CK SKP(b) i CK KPJ, kao i sa odlukama da se iz Centralnog komiteta isključe Andrija Hebrang i Sreten Žujović i da KPJ ne pošalje svoje predstavnike na predstojeće zasedanje Informbiroa.[6][1]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d đ e Hronologija Tito 1978, str. 121.
- ^ a b Hronologija 3 1980, str. 61.
- ^ a b v g d đ e ž Istorija Srbije 2004.
- ^ a b v g d đ e ž Hronologija 3 1980, str. 62.
- ^ „Ubojstvo po narudžbi”. www.andrija-hebrang.com. n.d.
- ^ a b v g Hronologija 3 1980, str. 63.
- ^ Stefanović, Baljak & Petrović 1980, str. 19–20.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Pregled istorije Saveza komunista Jugoslavije. Beograd: Institut za izučavanje radničkog pokreta. 1963. COBISS.SR 54157575
- Hronologija revolucionarne delatnosti Josipa Broza Tita. Beograd: Export-press. 1978. COBISS.SR 50094343
- Stefanović, Momčilo; Baljak, Momčilo; Petrović, Dušan (1980). Pozdravi iz srca. Beograd: Mladost. COBISS.SR 49328903
- Hronologija radničkog pokreta i SKJ 1919—1979. tom III 1945—1979. Beograd: Narodna knjiga; Institut za savremenu istoriju. 1980. COBISS.SR 1539739598
- Narodni heroji Jugoslavije tom I. Beograd: Narodna knjiga. 1982. COBISS.SR 48700167
- Narodni heroji Jugoslavije tom II. Beograd: Narodna knjiga. 1982. COBISS.SR 48703239
- Istorija Saveza komunista Jugoslavije. Beograd: Izdavački centar „Komunist”; Narodna knjiga; Rad. 1985. COBISS.SR 68649479
- Moderna srpska država 1804—2004 — hronologija. Beograd: Istorijski arhiv Beograda. 2004. COBISS.SR 119075084
.svg){kind=small}
