Dragoslav Račić

Dragoslav Miletić — Račić
Dragoslav Miletić-Račić
Lični podaci
Datum rođenja	(1905-03-24)24. mart 1905.
Mesto rođenja	Godačica, kod Kraljeva, Kraljevina Srbija
Datum smrti	novembar 1945.(1945-11-00) (40 god.)
Mesto smrti	Savković, kod Ljubovije, FNR Jugoslavija
Vojna karijera
Služba	1926—1945.
Vojska	Jugoslovenska vojska i Jugoslovenska vojska u otadžbini
Čin	Pukovnik
Učešće u ratovima	Drugi svetski rat

Dragoslav Miletić poznat po ratnom imenu Dragoslav Račić (Godačica, kod Kraljeva, 24. marta 1905 — Savković, kod Ljubovije, novembar 1945) bio je artiljerijski kapetan prve klase Jugoslovenske vojske i komandant Cersko-majevičke grupe korpusa Jugoslovenske vojske u otadžbini tokom Drugog svetskog rata.

Biografija

Dragoslav Račić je rođen u selu Godačica, u čijem se ataru Gledićke planine spuštaju u Gružu. Njegovo kršteno prezime je Miletić, a tokom rata je po pradedi Radoslavu-Rači, svom najčuvenijem pretku, uzeo prezime Račić. Dragoslavov otac Stevan bio je trgovac u Godačici, a majka Simka domaćica. Imali su još troje dece: Aranđela, Milisava i Desanku. Posle završene osnovne škole u Godačici, upisali su ga u Kragujevačku gimnaziju. U Kragujevcu se više provodio sa društvom nego što je učio, pa je izgubio jednu godinu. Roditelji su smatrali da je njihovom sinu potrebna „čvrsta ruka”, pa su ga, posle završenog šestog razreda gimnazije, 1926. upisali na Vojnu akademiju u Beogradu. Kao jedan od najboljih pitomaca u klasi, upućen je na dvogodišnju specijalizaciju u Francusku, gde je završio postdiplomske studije.

Po činu je bio artiljerijski kapetan prve klase. Službovao je u Sarajevu, Skoplju, Aleksincu, Mariboru i Ljubljani. Oženio se Vericom, kćerkom bana Zetske banovine, sa kojom se prethodno verio 18. novembra 1934. u Skoplju. Supruga Verica mu je tragično preminula 1937, nakon jedne sasvim bezazlene operacije (uklanjanje polipa na grlu), a nakon njene smrti se više nije ženio.

Drugi svetski rat

Aprilski rat 1941. godine zadesio je Dragoslava Miletića u Ljubljani. U civilnom odelu, predstavljajući se kao svinjarski trgovac, što je bilo jedno od zanimanja njegovog pradede Rače, posle sloma Jugoslovenske vojske stigao je u Pocerinu. Kada je čuo za pukovnika Dragoljuba Mihailovića, stupio je u njegovu vojsku. Mihailović je ovlastio Dragoslava Račića da nastavi sa organizovanjem vojske u Podrinju, s tim što je njegova glavna aktivnost imala da bude u pomaganju ustanicima s one strane Drine, koji su, pod komandom majora Jezdimira Dangića, vodili borbu protiv ustaša. Račić je leta 1941. prelazio Drinu. Napadao je ustaše, ali i nemački garnizon u Zvorniku. On je prvi ravnogorski komandant za kojim su Nemci raspisali poternicu. Septembra meseca, zbog preuranjenog ustanka protiv Nemaca, i Račić je morao svu svoju aktivnost da usmeri istočno od Drine. Sa svojim Cerskim odredom napao je Šabac, 22. septembra. Pod pritiskom Nemaca, kojima je iz Srema došla u pomoć kompletna 342. divizija, Račićeva jedinica se povlačila prema Ceru. Račićeva jedinica, sada Cerska brigada, prešla je Drinu, da bi još jednom pomogla majoru Jezdimiru Dangiću. Dangić je imao da izdrži napad dve nemačke divizije i ustaša, kao i partizana. Pred nadmoćnijim neprijateljem, četnici su narednih meseci gubili pozicije. Najzad je Račić morao da se povuče istočno od Drine, dok je Dangić pao u nemačko zarobljeništvo. Drugu polovinu 1942. i prvu polovinu 1943. godine Dragoslav Račić je posvetio jačanju svoje jedinice. Dobio je čin majora i oformio Cerski korpus. U selu Savkovići podigao je crkvu posvećenu knezu Lazaru, koja i danas postoji, a u selu Gornje Košlje zgradu osnovne škole. Janko Tufegdžić istaknuti predratni književnik i novinar je sve vreme izdavao propagandni časopis „Glas Cera“ i satirički časopis „Uljez“. U zimu 1942/1943. Nemci su manjim akcijama specijalnih jedinica pokušavali da zarobe Račića, ali bez uspeha. U leto 1943. godine major Dragoslav Račić je bio na čelu severnog krila u četničkoj ofanzivi prema primorju, u susret očekivanom savezničkom iskrcavanju.

Spomenik pripadnicima cersko majevičke grupe korpusa i pukovniku D. Račiću (Manastir Radovašnica)

Račić je oslobodio Bajinu Baštu i druga manja mesta sa desne obale Drine, učestvovao je u oslobađanju Višegrada 5. oktobra, a zatim nastavio da napada Nemce i ustaše prema Sarajevu. Cerski korpus se borio protiv Nemaca na Sokolcu, kada ga je sa desnog boka napao partizanski Treći korpus, a sa levog partizanska Peta divizija. Istovremeno, četnike su sa leđa uporno napadali Nemci, sa svojim novim, svežim snagama. U takvoj situaciji četničke jedinice uspele su da se povuku na polazne položaje bez većih gubitaka. Odmah posle ovoga, general Dragoljub Mihailović naredio je da se obrazuju krupnije jedinice za odbranu Srbije od partizana, koji su u zahvaljujući britanskoj pomoći bili znatno naoružaniji. Major Dragoslav Račić najpre je bio na čelu Cersko-majevičke grupe korpusa, a zatim, od proleća 1944. godine na položaju komandanta Četvrte grupe jurišnih korpusa, najelitnije i najbrojnije četničke jedinice, sastavljena najpre od pet, a potom, krajem leta, i od sedam jurišnih korpusa. Ovi jurišni korpusi formirani su od najboljih brigada iz postojećeg korpusa. Pod Račićevom komandom, kao komandanti jurišnih korpusa, tada su bili kapetani Predrag Raković, Nikola Kalabić, Vojislav Tufegdžić, Miomir Kolarević i Miloš Marković. Načelnik Račićevog štaba bio je kapetan Neško Nedić. Četvrta grupa jurišnih korpusa, ojačana lokalnim jedinicama, tokom Operacije „Trumpf“ teško je porazila partizanske divizije koje su, pod komandom Koče Popovića i engleskog majora Džona Hejnikera Mejdžora, iz Toplice prodrle do padina Kopaonika i Goča. Od 5. do 27. jula komunisti su neprestano gonjeni sve do Radan planine. Račić se zatim vratio na Kopaonik da sačeka novu grupu partizanskih divizija, koje su, pod komandom Peka Dapčevića, dolazile iz pravca zapada. Sa promenljivom srećom, Račić se tokom avgusta borio protiv ovih partizanskih divizija. Partizani nisu uspeli da pređu Zapadnu Moravu i stignu do Šumadije, mada su bili neuporedivo bolje naoružani, a Račić nije uspeo da ih vrati preko Kopaonika.

Dragoslav Račić je sa Nikolom Kalabićem i Neškom Nedićem u Mihailovićevo ime 11. avgusta u Topoli pregovarao o zajedničkoj borbi protiv partizana. Najvažniji uslovi za saradnju su bili da Mihailović ostane lično u ilegali i da pokret Draže Mihailovića ne bude odenut u nemačke uniforme.

Prvih dana septembra komunisti se ipak povlače prema zapadu, u susret novim divizijama koje su dolazile iz pravca Bosne. Još jedna bitka odigrala se na Jelovoj gori kod Užica, 8. septembra. Prvog dana partizani su se povukli pred jurišom, ali već sutradan četnici su morali da odstupe zbog ogromne nesrazmere snaga. Njihova nova protivofanziva postala je besmislena kada su, počev od 19. septembra, istočnu granicu Jugoslavije prešle sovjetska i bugarska armija.

Povratak u Srbiju i smrt

Od oktobra 1944. do maja 1945. godine, potpukovnik, a zatim i pukovnik Dragoslav Račić se povlačio sa četnicima kroz Bosnu. Marta 1945. godine sve četničke snage podeljene su u tri kolone, sa ciljem: proboj ka Srbiji i dizanje ustanka protiv komunista. Račić je komandovao levom kolonom. Na ušću Sutjeske u Drinu, na padinama Zelengore, maja 1945. godine uništena je i glavnina četničkih jedinica. Račić je prešao Drinu, i u jesen 1945. godine, sa trinaest pratilaca, došao u selo Savkoviće, na svoju nekadašnju teritoriju. Vidoje Obradović, sin uglednog domaćina Petka Obradovića, napravio je u svom dvorištu zemunicu za pukovnika Račića, u kojoj su se oni skrivali do novembra. Tamo ga je sredinom novembra 1945. otkrila partizanska jedinica, gde je posle kraće borbe ubijen.

Major Vojislav Tufegdžić i njegov brat rezervni major Janko Tufegdžić takođe su se vratili u selo Savković u kuću familije Radojičić kod Dragiše Radojičića gde im je i ranije bio štab sa celokupnom arhivom cersko - majevičke grupe korpusa i novina "Glas Cera". Komunisti nisu uspeli da zaplene arhivu. Braća Tufegdžić su ubijena pri pokušaju prebacivanja za Višegrad.

Inicijativa

U Ljuboviji je pokrenuta inicijativa za otkrivanje groba majora Račića. Na planini Bobiji u selu Savković 2003. godine podignut je spomenik Dragoslavu Miletiću Račiću.

Vidi još

• Bitka za Šabac
• Cerska bitka 1941.
• Jadarska bitka 1941.
• Topličko-jablanička operacija
• Bitka na Kopaoniku avgusta 1944.
• Bitka na Jelovoj gori
• Ofanziva JVuO u istočnoj Bosni decembra 1944.

Literatura

• Dušan Trbojević, Cersko-majevička grupa korpusa pukovnika Dragoslava Račića. str. 162—165.
• Tomasevich, Jozo (1975). War and Revolution in Yugoslavia, 1941–1945: The Chetniks. Stanford: Stanford University Press. ISBN 978-0-8047-0857-9. 
• Milovanović, Nikola (1983a). Kontrarevolucionarni pokret Draže Mihailovića: Izdaja. I. Beograd: Slovo ljubve. Arhivirano iz originala 23. 04. 2013. g. Pristupljeno 24. 04. 2013. 
• Milovanović, Nikola (1983b). Kontrarevolucionarni pokret Draže Mihailovića: Poraz. II. Beograd: Slovo ljubve. Arhivirano iz originala 23. 04. 2013. g. Pristupljeno 24. 04. 2013. 
• Milovanović, Nikola (1983c). Kontrarevolucionarni pokret Draže Mihailovića: Rasulo. III. Beograd: Slovo ljubve. Arhivirano iz originala 23. 04. 2013. g. Pristupljeno 24. 04. 2013. 
• Milovanović, Nikola (1983d). Kontrarevolucionarni pokret Draže Mihailovića: Slom. IV. Beograd: Slovo ljubve. Arhivirano iz originala 23. 04. 2013. g. Pristupljeno 24. 04. 2013.