Ruska pravoslavna zagranična crkva

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Ruska pravoslavna zagranična crkva
Russkaя pravoslavnaя cerkovь zagraniceй
Sinodalni Znamenjski sabor u Menhentnu, gradskoj oblasti Njujorka
Osnovni podaci
OsnivanjePrvi sveinostrani sabor 1921.
Kirijarhalna crkvaRuska pravoslavna crkva
Predstojateljmitropolit istočnoamerički i njujorški Nikolaj (Oljhovski)
SjedišteMenhetn, Njujork
Jezik bogosluženjacrkvenoslovenski (osnovni), ali široko rasprostranjeni mjesni jezici: engleski (Sjedinjene Države, Kanada, Ujedinjeno Kraljevstvo, Australija i Novi Zeland), španski (Španija i Latinska Amerika), francuski (Francuska, Belgija, Kanada i Haiti) i njemački (Njemačka i Austrija)
Kalendarjulijanski
Zvanični veb-sajt
Statistika
Arhijereja17, od kojih je 5 umirovljenih
Manastira39 monaških zajednica (2013)
Hramova409 (2013)

Ruska pravoslavna zagranična crkva (RPZC; rus. Русская православная церковь заграницей, РПЦЗ), poznata i kao Ruska inostrana crkva, Ruska pravoslavna crkva izvan Rusije i Ruska pravoslavna crkva u inostranstvu, jeste samoupravna crkva pod jurisdikcijom Ruske pravoslavne crkve od 17. maja 2007. godine.

RPZC je nastala 1920. kao objedinjenje klirika i mirjana Ruske pravoslavne crkve, koji su se našli u emigraciji poslije revolucije 1917. i poraza Bijelog pokreta u građanskom ratu u Rusiji. Od svog pojavljivanja pretendovala je na objedinjenje pod svojim upravom sve ruske pravoslavne emigracije, međutim već 1926—1927. od RPZC su se odvojili klirici i mirjani, prevođeni mitropolitom Evlogijem, što će kasnije postati poznato kao Arhiepiskopija zapadnoevropskih parohija ruske tradicije, i Mitropolije sjevernoameričke, koja će 1970. postati Pravoslavna crkva u Americi. Pokušaji rukovodstva RPZC da objedine rusku emigraciju, izuzev kratkotrajnog boravka Mitropolije sjevernoameričke 1935—1946, nisu bili uspješni. Naprotiv, četrdesetih godina prošlog vijeka značajan dio parohija RPZC prelazi u Moskovsku patrijaršiju. RPZC je uvijek težila očuvanju tradicije pravoslavnog blagočestija, koje datira još iz dorevolucionarne Rusije, aktivno se bavila izdavačkom i prosvjetnom djelatnošću. U poslijeratnim godinama, u RPZC je počela da se razvija i misionarska služba među domaćim stanovništvom zemalja u kojima su postojale parohije RPZC. RPZC su sovjetske vlast i zvanična propaganda smatrale kontrarevolucionarnom, antisovjetskom monarhističkom „emigrantskom religiozno-političkom grupom”;[1] u sovjetskoj literaturi i literaturi Moskovske patrijaršije, koja je RPZC smatrala raskolničkom, do početka 2000-ih se obično nazivala po mjestu održavanja Prvog sveinostranog sabora „karlovačkim raskolom”, a vjernici RPZC „karlovčanima”.[2][3]

Od sredine 1920-ih RPZC se smatrala slobodnim dijelom pomjesne Ruske crkve. Defakto, nikada nije bila administrativno potčinjena Moskovskoj patrijaršiji — zbog otežanih odnosa sa njenom, kao i zbog narušavanja djelatnosti rukovodstva Patrijaršijske crkve u prvoj polovini 1920-ih, a od 1927. napušta administrativnu potčinjenost „moskovskoj crkvenoj vlasti”, proglašavajući Moskovsku patrijaršiju neslobodnom u svojim odlukama. RPZC je imala beskompromisan stav prema sovjetskom režimu i ideologiji komunizma, što je dovelo do osude i njih i Moskovske patrijaršije, koja je krenula putem lojalnosti vlastima. Od kasnije 1960-ih do sredine 2000-ih, bila je u evharistijskom opštenju sa brojim starokalendarskim jurisdikcijama. Odbacivanjem mogućnosti dijaloga sa Moskovskom patrijaršijom koji se pojavio zbog slabljenja kontrole nad religioznim životovom u Sovjetskom Savezu, rukovodstvo RPZC je 1990. započelo kontroverznu politiku otvaranja sopstvenih parohija u Sovjetskom Savezu, a zatim i na postsovjetskom prostoru. Kanonizacija „novomučenika ruskih”, uključujući i carsku porodicu (što je i sama RPZC uradila 1981.), usvajanje dokumenata koji regulišu, između ostalog, odnose sa državom i sa inoslavljem na Arhijerejskom saboru Moskovske patrijaršije 2000, kao i razočarenje u djelovanje „ruskih” parohija RPZC postavilo je osnovu za dijalog sa Moskovskom patrijaršijom, koji je započet 2004, a završen 17. maja 2007. potpisivanje Akta o kanonskom opštenju, prema kojem RPZC postaje „neotuđivi samoupravni dio Pomjesne Ruske Pravoslavne Crkve”.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Istorija Ruske pravoslavne zagranične crkve

1920-e godine[uredi | uredi izvor]

Građanski rat, koji je počeo 1917. u Rusiji, podijelio je zemlju linijama fronta, izazvao prekid veza između patrijarha Tihona i eparhija na teritorijama koje su bila pod kontrolom bijelih snaga. Takva situacija je stvarala dosta problema na terenu, jer se stalno povećavao broj pitanja vezanih za crkveni život i koja su zahtijevala sankciju viših crkvenih vlasti.[4] U maju 1919. u Stavropolju — na teritoriji pod kontrolom Bijelog pokreta — obrazovana je Privremena više crkvena uprava na Jugoistoku Rusije (PVCU JIR; rus. Временное высшее церковное управление на Юго-Востоке России). Osnivanje PVCU je ozakonjeno objavljivanjem „Ukaza Patrijarha Tihona, Svetog sinoda i Višeg crkvenog savjeta” br. 362 od 7/20. novembra 1920. godine.[5] Iako se veza sa patrijarhom Tihonom gubila, emigranti, po pravilu, nisu dopuštali ni pomisao na prelazak u druge pomjesne crkve — njihov crkveni život izgledao je previše neshvatljiv i tuđ. Pored osnivanja parohija za emigrante, trebalo je riješiti i pitanja unaprjeđenja bogosluženja, razvijanja izdavačke djelatnosti, stvaranja bratstava i sestrinstva, propovjedi, za šta su bila potrebna značajna materijalna sredstva, čije je traženje mogla da vrši jedna crkvena organizacija. Političke stranke koje su se pojavile u emigraciji nisu mogle da pretenduju na ulogu ujedinitelja — bile su male, siromašne i rascjepkane. Izgnanicima su bili potrebni sveštenici ne samo kao izvršioci svetih tajni i čuvari ruskih tradicija, već kao i rodoljubive vođe. Ni grčko, ni bugarsko, ni srpsko duhovništvo nije moglo da preduzme idejno vođstvo u ruskoj emigraciji, nije mogla odgovarajuće da razumije njene težnje.[6]

Još na Krimu, PVCU JIR je počeo da preuzima na sebe rješavanje problema vezanih za spoljnu djelatnost Ruske crkve, zbog nemogućnosti moskovskih crkvenih vlasti da kontaktiraju svoje inostrane misije i parohije, pomjesne crkve i inoslavni svijet. PVCU JIR je ustanovio 14. oktobra 1920. sve „ruske crkve preko granice” Viša crkvena uprava smatra potčinjene sebi — dok se ne uspostavi komunikacija sa patrijarhom moskovskim i sve Rusi.[7] Do sredine novembra 1922, preko 120 brodova ruske i inostrane flote, preplavljeni izbjeglicama sa Krima, uključujući oko 150 hiljada ljudi, stiglo je u Konstantinopolj koji je bio pod okupacijom trupa Antante. Prvo zagranično zasjedanje PVCU JIR održano je 19. novembra iste godine na parabrodu „Veliki knez Aleksandar Mihailovič”, kojem su prisustvovali mitropolit Antonije (Hrapovicki), mitropolit Platon (Roždestvenski), arhiepiskop Teofan (Bistrov) i episkop Venijamin (Fedčenkov).[8] U decembru iste godine PVCU JIR je preobražena u Viši rusku crkvu zagraničnu upravu (VRCZP; rus. Высшее русское церковное управление за границей),[9] koja je obuhvatala ne episkope-emigrante, nego i one dijelove Ruske crkve, koji su bili izvan bivše Ruske republike: brojne parohije u zapadnoj Evropi, na Balkanu, u Palestini, sjevernoj Africi, Kini, Japanu i Južnoj Americi. Na pravima eparhije bila je Uprava vojnog i pomorskog duhovništva.[10] Istovremeno, eparhije koje su završile na teritoriji međuratne Poljske, Pribaltika i Finske, nisu bili uključene u RPZC.[11]

Položaj ruskih izbjeglica u Konstantinpolju bio je veoma težak i politički opasan (zbog bliskih odnosa kemalista i boljševika), što je podstaklo ruske izbjeglice da se presele u druge zemlje, naročito na Balkan, uglavnom u Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca, gdje je postojao njima naklonjen stabilan antisovjetski monarhistički režim. VRCZP je odlučio da se preseli u Sremske Karlovce, gdje je patrijarh srpski Dimitrije dao patrijaršijsku rezidenciju (bivše Karlovačke patrijaršije) na raspolaganje ruskim arhijerejima.[12] Arhijerejski sabor Srpske pravoslavne crkve je 31. avgusta 1921. dodijelio je VRCZP pravo jurisdikcije nad ruskim duhovništvom, koje nije bilo u službi Srpske crkve.[13] U Sremskim Karlovcima je od 21. novembra do 3. decembra 1921. održan Svezagranični ruski crkveni sabor, kasnije preimenovan u Sabor. Na Saboru su usvojeni „Obraćanje vojnicima ruske vojske”, „Poslanica djeci Ruske pravoslavne crkve, koja žive u rasijanju i izgnanstvu”, kao i „Poslanica Đenovljanskoj konferenciji” s pozivom da ne dopusti prisustvo predstavnicima sovjetskim države ovoj konferenciji.[14] Određeno broj saopštenja Sabora bio je čisto političke prirode, a posebno poziv na vraćanje „zakonitog pravoslavnog cara iz doma Romanovih” na ruski prijesto i neposredan poziv svjetskim silama da pruže pomoć u oružanom zbacivanju režima u Ruskoj SFSR.[15] Sabor je obrazovao Višu rusku zagraničnu crkvu upravu (VRZCU; rus. Высшее русское церковное управление за границей), koji su činili Arhijerejski sinod i Viši crkveni savjet pod predsjedavanjem mitropolita Antonija, koji je dobio titulu zamjenika patrijarha. U Moskvi je 5. maja 1922, u zajedničkom prisustvu Svetog sinoda i Više crkvenog savjeta, pod predsjedavanjem patrijarha Tihona, donijeta odluka kojom se priznaje da je „Karlovački sabor zagraničnog ruskog duhovništva i mirjana bez kanonskog značaja i njegove poslanice o obnovi dinastije Romanovih i obraćanje Đenovljanskoj konferenciji ne izražavaju zvanični glas Ruske pravoslavne crkve”. Viša zagranična crkvena uprava je ukinuta jer se „uvukla u oblast političkog istupanja, — a s druge strane, zagranične ruske parohije već su povjerene na staranje Preosvještenom mitropolitu Evlogiju koji živi u Njemačkoj”.[16] Arhijerejski sabor u Sremskim Karlovcima je 2. septembra 1922. formalno ispunio volju patrijarha Tihona raspuštanjem VRCU, ali je pod pretpostavkom da je ukaz patrijarha izdat pod pritiskom sovjetskih vlasti, osnovan „radi očuvanja pravoprejemstva Više crkvene vlasti” Privremeni zagranični Arhijerejski sinod od pet ljudi „uz obavezno učešće mitropolita Evlogija”. Predviđeno je redovno sazivanje arhijerejskih sabora. Mitropolit Evlogije je odbio da preuzme vlast u Zagraničnoj crkvi i izjavio da ona pripada arhijerejskim saborima, a u pauzi između njih Arhijerejskom sinodu. [17][18]

Ruska crkva u Beogradu (izgrađena 1924).

Poslije 1923. došlo je do pogoršanja odnosi između Arhijerejskog sabora RPZC i mitropolita Evlogija, koji je sve manje gledao na Arhijerejski sinod i ubrzo prestao pominjati mitropolita Antonija na bogosluženjima. Mitropolit Evlogije je pristao da Arhijerejskom sinodu prizna samo moralni autoritet, tražeći samodovoljnost za sebe i svoju eparhiju, dok je Arhijerejski sinod insistirao na centralizaciji crkvene uprave, vidjeći svoj cilj u očuvanju jedinstva Ruske crkve u emigraciji. Sukob je bio podstaknut razlikama u političkim stavovima između pratnje mitropolita Antonija i mitropolita Evlogija. Mitropolita Evlogija je 29. juna 1926. prkosno napustio Arhijerejski sabor u Sremskim Karlovcima. U odsustvu mitropolita Evlogija, Sabor je odlučio da odvoji samostalnu Berlinsku eparhiju i ukloni parohije u Južnoj Americi iz njene potčinjenosti. Vrhunac podjele bila je zabrana sveštenosluženja mitropolitu Evlogiju u rješenju Arhijerejskog sinoda od 26. januara 1927. godine.[19] Reagujući na ovu odluku, mitropolit Platon ( Roždestvenski) i četiri od pet vikarnih arhijereja Sjevernoameričke eparhije, koji su takođe težili samostalnom egzistenciji, obratili su se 31. januara 1927. američkoj pastvi, sa izjavnom i nekanoničnosti Arhijerejskog sinoda RPZC. Episkopa sanfraciskog Apolinarija (Koševoj), koji se izjasnio o podršci Sinodu RPZC, razmješio je mitropolit Platon 1. februara iste godine. Arhijerejski sinod RPZC je 31. marta iste godine ovo razrješenje proglasio nekanonskim i povjerio episkopu Apolinariju privremenu upravu nad novostvorenom Sjeveroameričkom eparhijom RPZC.[20] Oko 200 parohija prešle je u jurisdikciju mitropolita Platona (Roždestvenskog), dok je oko 60 ostalo u RPZC.[21]

Ruska emigracija u Beogradu. Vaskrs 1927. godine. U prvom redu sjede: Sergej Paleolog, Petar Vrangel, mitropolit Antonije (Hrapovicki), arhiepiskop Anastasije (Gribanovski), Olga Vrangel, protojerej Petar Belovidov, N. A. Terešenko.

Arhijerejski sabor RPZC je 5. septembra 1927, nakon što je saslušao zamjenika patrijaršijskog mjestoljubitelja mitropolita Sergija i Privremenog patrijaršijskog Svetog sinoda od 16/29. jula 1927. („Deklaracija mitropolita Sergija”), odlučio da „prekine odnose sa Moskovskom crkvenom vlasti zbog nemogućnosti normalnih odnosa sa njom i zbog njenog porobljavanja od bezbožne sovjetske vlasti, lišavajući je slobode u njenoj volji i kanonskom upravljanju Crkvom”.[22] Isti Sabor je potvrdio zakonitost zabrane mitropolitu Evlogiju[19] i odlučio da obnovi opštenje sa poljskim jerarsima, ne priznajući pritom autokefalnost Poljske crkve, koju je Carigradska patrijaršija izdala 1924. bez saglasnosti Moskovske patrijaršije.[23]

Pošto ga je zabranio Arhijerejski sinod RPZC, mitropolit Evlogije je priznao mitropolita Sergija (Stragorodskog) i njegov Sinod, kojem se obratio s apelacijom. Ukazom mitropolita Sergija i Prviremenog patrijaršijskog sinoda od 9. maja 1928. br. 104 „Arhijerejski Sabor i Sinod u Karlovcima”, a njihova dejstva i naredbe proglašeni su bez kanonske snage i ukinuta, a takođe su prepoznate kao „samovolja, veoma opasna za crkveni poredak, pa i jedinstvo Ruske Pravoslavne Crkve, ne samo u inostranstvu, već i unutar SSSR … i nametanje teških kazni počiniocima toga po crkvenim kanonima.”[24] Dejstva mitropolita Evlogija su u RPZC doživljavana kao otvorena izdaja ruskih crkveni interesa i doživljena su teže nego odvajanje od Moskovske patrijaršije: dejstva mitropolita Sergija (Stragorodskog) emigranti su mogli da objasne pritiskom OGPU na njega, dok je mitropolit Evlogije dobrovoljno učinio ovaj korak.[19]

1930-e godine[uredi | uredi izvor]

Namjesnik patrijaršijskog mjestoljubitelja mitropolit Sergije i Privremeni patrijaršijski Sveti sinod pri njemu donijeli su 22. juna 1934. rješenje „O Karlovačkoj grupi”, po kojem su „zagranični ruski arhijereji i klirici takozvane Karlovačke grupe” izvedeni pred crkveni sud „uz smjenu optuženih sa crkvenih dužnosti (ako je imaju) do pokajanja ili dok sud ne donese odluku”. Do rješenja crkvenog suda zabranu sveštenosluženja dobili su „bivši kijevski mitropolit” Antonije (Hrapovicki), „bivši kišinjevski arhiepiskop” Anastasije (Gribanovski), „bivši zabajkalski arhiepiskop” Melentije (Zaborovski), „bivši finski arhiepiskop” Serafim (Lukijanov), „bivši kamčatski episkop” Nestor (Anisimov), episkop Tihon (Ljaščenko), episkop Tihon (Troicki) i episkop Viktor (Svjatin) „u Pekinu”.[25] Arhijerejski sabor u Sremski Karlovcima je 10. septembra 1934. posebnim rješenjem odbacio ukaz mitropolita Sergije; rješenje je potpisali 17 episkopa, ne računajući potpis mitropolita Antonija. Istovremeno, do suđenja zagraničnim arhijerejima, koje se pominje u rješenju od 22. juna 1934, nikada nije došlo.[26]

Sastanak zagraničnih ruskih arhijereja pod predsjedavanjem patrijarha srpskog Varnave u Sremskim Karlovcima, na kome je izrađen „Privremeni pravilnik o Ruskoj pravoslavnoj crkvi zagraničnoj”, oktobar 1935. godine. Slijeva na desno sjede: mitropolit Teofil (Paškovski), mitropolit Evlogije (Georgievski), patrijarh Varnava, mitropolit Anastasije (Gribanovski), episkop Dimitrije (Voznesenski).

Sredinom 1930-ih nastojalo se da se normalizuje crkveni život ruske dijaspore, prije svega, da se sve ruske jurisdikcije u inostranstva sjedine u jednu.[27] Vladimir Rodzjanko, blizak mitropolitu Antoniju, preuzeo je na sebe posredovanje u pomirenju mitropolita Antonije i Evlogija, predajući mitropolitu Evlogiju pismo od mitropolita Antonija. U maju 1934. mitropolit Evlogije je stigao u Beograd. Mitropoliti su se izmirili i jedan drugom pročitali razrešiteljsku molitvu. Arhijerejski sinod RPZC je ovo smatrao nedovoljnim za obnavljanje opštenja i nije dopustio mitropolitu Evlogiju da saslužje sa kliricima RPZC. U avgustu 1934. Arhijerski sabor u Sremskim Karlovcima, na koji je mitropolit Evlogije bio pozvan, ali nije stigao, ukinuo mu je zabranu, ali ni sam mitropolit Evlogije nije bio zadovoljan ovim rješenjem, jer se nije slagao sa formulacijom rješenja, da je „sam osudio svoj postupak”, „sam zamolio da mu se oprosti”, smatraju samo zabranu nezakonitom. U okruženju mitropolita Evlogija u Parizu većina je bila protiv obnavljanja opštenja sa „karlovčanima”, što se i nije dogodilo.[28] Inicijativu za pomirenjee i rješenjavanje sporova u ruskoj crkvenoj dijaspori preuzeo je na sebe patrijarh srpski Varnava, pod čijim predsjedavanjem je u novembru 1935. u Sremskim Karlovcima održan sastanak zagraničnih ruskih arhijereja, u kojem su učestvovali arhijereji svih ogranaka crkvene dijaspore. Usvojen je „Projekat privremene Uprave Ruske Crkve zagranične”, prema kojem je Sinod dobio pravo da postavlja episkope u autonomnim mitropolijskim okruzima: balkanski na čelu sa arhiepiskopm Anastasijem (Gribanovskim), zapadnoevropski na čelu sa mitropolitom Evlogijem (Georgievskim), sjevernoamerički na čelu sa mitropolitom Teofilom (Paškovskim) i dalekoistočni na čelu sa episkopom hajlarskim Dimitrijem (Voznesenskim). Novi poglavar Sjevernoamerikog okruga mitropolit Teofil podržavao je ovu odluku, čime je pristao da uđe pod okrilje RPZC pod uslovom autonomije. Mitropolit Evlogije je pristao da potpiše „Privremeni pravilnik” ako ga odobri eparhijski sabor u Parizu i odobri patrijarh carigradski. Pored toga, na njegovo insistiranje, uvedene su klauzule prema kojima su osuđivani neprijateljska istupanja klirika jedne orijentacije prema kliricima drugih pravaca, zabranjeno je stvaranje parohija paralelnih jurisdikcija na istoj teritoriji i zabranjeno je samovoljno prelaženje sveštenika iz jedne eparhije u drugu. Sabor je završen Božanstvenom liturgijom, koju je služio patrijarh Varnava uz sasluženje ruskih i srpskih arhijereja. Do obnavljanja opštenja RPZC sa parohijama mitropolita Evlogija nije došlo u praksi, pošto je eparhijski sabor, koji je sazvao mitroplit Evlogije u Parizu odbio da odobri „Privremeni pravilnik”. Ostalo je međusobno nepovjerenje, suparništvo i međusobne pretenzije.[29]

Od kraja 1935, Ministarstvo crkvenih poslova Nacističke Njemačke započelo je politiku specifičnog pokroviteljstva RPZC. Izdvajanje za RPZC je napravljeno zbog činjenice da su, s jedne strane, na teritoriji Njemačke 1930-ih ruski emigranti činili većinu svih pravoslavaca, a Grci, Bugari, Srbi, Rumuni su često bili uključeni u ruske parohije, s druge strane, nacistički režim nije vjerovao Privremenom zapadnoevropskom egzarhatu sa centrom u Francuskoj. Počeo je da se vrši pritisak na „evlogijanske” parohije, kako bi se navele da pređu u RPZC.[30] Njemačko Ministarstvo crkvenih poslova je 24. aprila 1936. obavijestilo mitropolita Antonija o rješenju pruske vlade i mogućnosti izgradnje novog katedralnog sabora Vaskrsenja Hristovog u Berlinu na Hohencolerdamu, djelimično sredstvima ministarstva.[31]

Jerasi Sjevernoameričke mitropolije u sastavu RPZC na kraju 1930-ih godina. Sjede: arhiepiskop Adam (Filipovski), mitropolit Teofil (Paškovski), arhiepiskop Vitalij (Maksimenko); stoje: episkop Makarije (Iljinski), episkop Leontije (Turkevič), episkop Jeronim (Černov), episkop Arsenije (Čagovec), episkop Venijamin (Basaljiga).

U maju 1936. održan je savjet ruskih episkopa Amerike, kojem su prisustvovali episkopi RPZC u Sjedinjenim Američkim Državama. Savjet je ratifikovao „Privremeni pravilnik”, istovremeno potvrđujući autonomni status Američkog okruga. Oktobra 1937. u Njujorku je držan 6. sveamerički sabor, koji je odbio odluke iz 1935. godine. Međutim, postignuti sporazum nije bio trajan. Istoričar Dmitrij Pospelovski je primjetio da „za većinu pravoslavnih Amerikanaca, uglavnom zapadnoukrajinskog porijekla, grupa emigrantskih episkopa-monarhista, sa sjedištem u Jugoslaviji, ništa nije značila.” Neprijateljski odnosi između parohija „karlovačke” i američke orijentacije održani su uprkos postignutom ujedinjenju.[32]

Septembra 1936, poslije smrti mitropolita Antonija (Hrapoviskog), patrijarh srpski Varnava sazvao je sabor episkopa RPZC, na kojem je usvojen „Privremeni pravilnik o Ruskoj pravoslavnoj crkvi zagraničnoj”. Prva glava „Pravilnika” odredila je Rusku crkvu izvan Sovjetskog Saveza na sljedeći način: „Ruska pravoslavna crkva zagranična, koja se sastoji od eparhija, duhovnih misija i crkava koje se nalaze izvan Rusije, privremeno postoji na autonomnim načelima. Ime mjestoljubitelja sveruskog patrijaršijskog prijestola mitropolita Petra uvijek se uznosi na bogosluženjima u svim zagraničnim crkvama.” „Pravilnik” je RPZC podijelio na četiri oblasti: Zapadnoevropsku, Bliskoistočnu, Sjevernoameričku i Dalekoistočnu, a u svakom od njih je trebalo obrazovati mitropolijski okrug.[33]

Krajem 1936. stigla je vijest (kako se ispostavilo mnogo kasnije, netačna) o smrti patrijaršijskog mjestoljubitelja mitropolita Petra, za koju je Zapad saznao preko mitropolita Elevterija. U Moskvi je namjesnik mjestoljubitelja mitropolit Sergije preuzeo zvanje patrijaršijskog mjestoljubitelja. Na Arhijerejskom saboru RPZC u decembru 1937. sastavljen je „Akt o zakonskom prejemstvu zvanja mjestoljubitelja moskovskog patrijaršijskog prijestola i rukovodstva Ruska pravoslavne crkve poslije smrti mitropolita krutičkog Petra.” Smatrajući nezakonitim tvrdnje mitropolita Sergija, Arhijerejski sabor je priznao mitropolita kazanjskog Kirila zakonitim mjestoljubiteljem, ne znajući za njegovo pogubljenje 20. novembra 1937. godine. Međutim, „da mu ne bi nanio žestoki progon od bezbožnih vlasti”, Arhijerejski sabor je umjesto otvorenog pominjanja mitropolita Kirila odlučio da pomene „Pravoslavno Episkopsvo Crkve Ruske.”[34]

Njemačka vlada je 25. februara 1938. izdala dekret o predaji cjelokupne crkvene imovin na raspolaganja Ministarstvu crkvenih poslova Rajha. Ministarstvo je podržalo Njemačku eparhiju RPZC i dodijelilo joj državni status „korporacije javnog prava”, što je do tada bilo dostupno samo luteranima i katolicima. Nacisti su 1938. finansirali izgradnju novog katedralnog sabora Vaskrsenja Hristovog RPZC na Hohencolerndamu u Berlinu, kao i kapitalne remonte 19 pravoslavnih hramova. Istovremeno su hramovi Zapadnoevropskog egzarhata ruskih parohija oduzete i predate RPZC.

Od 14. do 24. avgusta 1938. u Sremskim Karlovcima je održan Drugi svezagranični sabor, kojim je predsjedavao mitropolit Anastasije, na kojem je učestvovalo 97 ljudi: 13 episkopa, 26 sveštenika i 58 mirjana.[35] Pored razmatranja tekućih djela, Sabor je uputio dvije poruke: „Ruskom narodu, koji strada u Otadžbini” i „Ruskoj pastvi, koja živi u rasijanju”. Suprotno svom nazivu, Sabor nije predstavljao cjelokupno rusko rasijanje, već samo one koji su bili vjernici RPZC;[36] zagranične parohije Moskovske patrijaršije i „evlogijani” nisu bili predstavljeni na Saboru.[37] Zbog toga Sabor nije postigao cilj zbog kojeg je i sazvan — ujedinjenje ruske emigracije.[36]

1940-e godine[uredi | uredi izvor]

Početak Drugog svetskog rata i kasnije približavanje Crvene armije Jugoslaviji, alarmirali su Sinod Ruske zagranične crkve i verni narod da se preko Evrope preseli u Sjedinjene Američke Države, gde je došlo do ponovnog ustrojavanja Sinoda i ostalih crkvenih struktura.

Od 1925, u Parizu radi Pravoslavni bogoslovski institut Svetog Sergija Radonješkog, na kome su bili Sergije Bulgakov, Antonije Kartašov, Pavle Evdokimov, Aleksandar Šmeman, Jovan Majendorf, Georgije Florovski. Iz Karlovaca je sedište premešteno u najpre Minhen, gde je bilo sve do 1948, kada se seli u Njujork gde je ostalo sve do danas.

U Mandžuriji je jedno vreme živelo oko 200.000 Rusa i imali su 48 hramova. U Australiji oko 300.000 Rusa pripada RPZC. Danas okuplja oko 150.000 vernika. Najpoznatiji centar je manastir Svete Trojice u Džordanvilu, manastir Svetog Jova u Minhenu.

Dana 17. maja 2007, u Hramu Hrista Spasitelja u Moskvi potpisan je Akt o kanonskom jedinstvu Moskovske patrijaršije i Ruske pravoslavne zagranične crkve. Na svečanom ujedinjenju Ruske pravoslavne crkve i Ruske pravoslavne zagranične crkve učestvovao je i Vladimir Putin, predsednik Ruske Federacije i drugi predstavnici državne vlasti.

RPZC pripada i Sveti Jovan Šangajski (1896—1966).

Stogodišnjica osnivanja Ruske pravoslavne zagranične crkve svečano je obeležena 23-25. novembra 2021. naučnom konferencijom u Beogradu i Sremskom Karlovcima.[38]

Prvojerarsi RPCZ[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Novikov, Mihail Petrovič, ur. (1985). „Karlovackiй raskol”. Ateističeskiй slovarь. Moskva: Politizdat. str. 195. 
  2. ^ Troickiй, G. (1968). „Patriarh Sergiй i russkiй zarubežnый cerkovnый raskol”. Žurnal Moskovskoй patriarhii. 6: 18—27. 
  3. ^ Troickiй, S. V. (1960). O nepravde Karlovackogo raskola: Razbor knigi prot. M. Polьskogo «Kanoničeskoe položenie Vыsšeй cerkovnoй vlasti v SSSR i zagraniceй» (PDF). Pariž. Pristupljeno 4. 6. 2023. 
  4. ^ Kostrюkov, A. A. (2008). „Stavropolьskiй Sobor 1919 g. i načalo nezavisimoй cerkovnoй strukturы na юge Rossii”. Uralьskiй istoričeskiй vestnik (na jeziku: ruski). 4 (21): 71—75. Arhivirano iz originala 19. 2. 2020. g. Pristupljeno 30. 6. 2023. 
  5. ^ Kostrюkov, A. A. (2008). „Vremennoe vыsšee cerkovnoe upravlenie na Юgo-Vostoke Rossii kak načalo zarubežnoй cerkovnoй vlasti”. Vestnik Pravoslavnogo Svяto-Tihonovskogo gumanitarnogo universiteta. Seriя 2: Istoriя. Istoriя Russkoй Pravoslavnoй Cerkvi. 3 (28): 50—60. ISSN 1991-6434. Pristupljeno 30. 6. 2023. 
  6. ^ Kostrюkov, A. A. (2001). „Zarubežnoe Vыsšee cerkovnoe upravlenie v Konstantinopole.” (PDF). Žurnal Moskovskoй Patriarhii (na jeziku: ruski). 3: 68—69. Pristupljeno 30. 6. 2023. 
  7. ^ Kostrюkov 2015, str. 22.
  8. ^ Cыpin 1997, str. 555.
  9. ^ Mon. Veniamin (Gomarteli), V. V. Tюšagin (2005). „Vыsšee cerkovnoe upravlenie za graniceй”. Pravoslavnaя эnciklopediя (na jeziku: ruski). X : „Vtorozakonie — Georgiй”. Moskva: Cerkovno-naučnый centr «Pravoslavnaя эnciklopediя». str. 106. ISBN 5-89572-016-1. 
  10. ^ Kostrюkov 2007, str. 87.
  11. ^ Kostrюkov 2007, str. 53.
  12. ^ Psarёv, A. V. (18. 11. 2008). „Razvitie mirovozzreniя Russkoй Zarubežnoй Cerkvi v otnošenii pomestnыh cerkveй i inoslaviя”. rocorstudies.org (na jeziku: ruski). Pristupljeno 30. 6. 2023. 
  13. ^ „RPCZ: Kratkaя istoričeskaя spravka / Pravoslavie.Ru”. pravoslavie.ru (na jeziku: ruski). 15. 5. 2007. Pristupljeno 30. 6. 2023. 
  14. ^ Nikon (Rklickiй), arhiep. (1961). Žizneopisanie Blaženneйšego Antoniя, mitropolita Kievskogo i Galickogo. VI. Nью-Йork. str. 23—24. 
  15. ^ Budzilovič, Pёtr Nikolaevič (20. 10. 2000). „Obzor 3-h predыduщih Vsezarubežnыh Soborov RPCZ”. russia-talk.com. Arhivirano iz originala 12. 3. 2018. g. Pristupljeno 30. 6. 2023. 
  16. ^ Popov, A. V. (2000). „Arhiv Arhiereйskogo Sinoda Russkoй Pravoslavnoй Cerkvi Zagraniceй v GARF (Opыt arhivnogo obzora)”. zarubezhje.narod.ru. Zarubežnaя Rossiя 1917—1939. str. 403—411. Pristupljeno 30. 6. 2023. 
  17. ^ Popov, Andreй Vladimirovič (2005). Rossiйskoe pravoslavnoe zarubežьe: istoriя i istočniki : s priloženiem sistematičeskoй bibliografii (na jeziku: ruski). Moskva: IPVA. str. 245—246. ISBN 978-5-93349-034-0. Pristupljeno 30. 6. 2023. 
  18. ^ Škarovskiй, Mihail Vitalьevič (2012). „Vozniknovenie Russkoй Pravoslavnoй Cerkvi Zagraniceй i religioznaя žiznь rossiйskih эmigrantov v Юgoslavii”. Hristianskoe čtenie. 4: 106—193. ISSN 1814-5574. Pristupljeno 30. 6. 2023. 
  19. ^ a b v Aleksandrovič, Kostrюkov Andreй (2011). „Obstoяtelьstva razdeleniя meždu russkoй Zarubežnoй Cerkovью i mitropolitom Evlogiem v 1926 g”. Яroslavskiй pedagogičeskiй vestnik. 1 (4): 65—73. ISSN 1813-145X. Pristupljeno 30. 6. 2023. 
  20. ^ Kamennый I. E. (2012). „Kanadskaя eparhiя RPCZ”. Pravoslavnaя эnciklopediя (na jeziku: ruski). XXX : „Kamenec-Podolьskaя eparhiя — Karakal”. Moskva: Cerkovno-naučnый centr «Pravoslavnaя эnciklopediя». str. 151—153. ISBN 978-5-89572-031-8. 
  21. ^ Pariйskiй, L. N. (2012). „O cerkovnoй situacii v Amerike v seredine 1940-h gg. (vstup. Statья, publ. I primeč. A. A. Kostrюkova)”. Vestnik Pravoslavnogo Svяto-Tihonovskogo gumanitarnogo universiteta. Seriя 2: Istoriя. Istoriя Russkoй Pravoslavnoй Cerkvi (49): 65—118. ISSN 1991-6434. Pristupljeno 30. 6. 2023. 
  22. ^ Mitropolit Antoniй (Hrapovickiй) (2007). Izbrannыe trudы, pisьma, materialы (na jeziku: ruski). Moskva: Pravoslavnый Svяto-Tihonovskiй gumanitarnый universitet. str. 786. ISBN 978-5-7429-0263-8. Pristupljeno 30. 6. 2023. 
  23. ^ Kostrюkov, Andreй Aleksandrovič (2010). „Russkaя Zarubežnaя Cerkovь i avtokefaliя Polьskoй Cerkvi”. Vestnik Pravoslavnogo Svяto-Tihonovskogo gumanitarnogo universiteta. Seriя 2: Istoriя. Istoriя Russkoй Pravoslavnoй Cerkvi. 37: 17—27. ISSN 1991-6434. Pristupljeno 30. 6. 2023. 
  24. ^ „Obraщenie Patriarha Moskovskogo i vseя Rusi Aleksiя k arhipastыrяm i kliru tak nazыvaemoй Karlovackoй orientacii”. Žurnal Moskovskoй Patriarhii. 9: 9—12. 1945 (Sentяbrь). Pristupljeno 30. 6. 2023.  Proverite vrednost paramet(a)ra za datum: |date= (pomoć)
  25. ^ „O Karlovackoй gruppe”. Žurnal Moskovskoй Patriarhii. 22. 1934. 
  26. ^ Vasilьeva, Olьga Юrьevna (2006). „Pomestnый Sobor 1971 g.: voprosы i razmыšleniя…”. Alьfa i Omega (na jeziku: ruski). 1 (46): 167—184. Pristupljeno 5. 11. 2023. 
  27. ^ Cыpin 1997, str. 575.
  28. ^ Cыpin 1997, str. 576.
  29. ^ Cыpin 1997, str. 579—580.
  30. ^ Škarovskiй 2012, str. 52.
  31. ^ Škarovskiй, Mihail Vitalьevič (2007). Krest i svastika: Nacistskaя Germaniя i Pravoslavnaя Cerkovь (na jeziku: ruski). Moskva: Veče. ISBN 978-5-9533-2083-2. Pristupljeno 5. 11. 2023. 
  32. ^ Cыpin 1997, str. 581.
  33. ^ „Vremennoe položenie o Russkoй Pravoslavnoй Cerkvi zagraniceй (Utverždёnnoe Obщim Arhiereйskim Soborom 9/22 i 11/24 sentяbrя 1936 g.)”. www.synod.com (na jeziku: ruski). Russkaя Pravoslavnaя Cerkovь Zagraniceй - Oficialьnaя Stranica. Pristupljeno 5. 11. 2023. 
  34. ^ inokinя Vassa (Larina). „Čto takoe "Pravoslavnoe Episkopstvo Cerkve Rossiйskiя"?”. www.synod.com. Russkaя Pravoslavnaя Cerkovь Zagraniceй - Oficialьnaя Stranica. 
  35. ^ Andreev, I. M. „Vtoroй Vsezarubežnый Sobor Russkoй Pravoslavnoй Cerkvi zagraniceй”. www.synod.com. Russkaя Pravoslavnaя Cerkovь Zagraniceй - Oficialьnaя Stranica. Pristupljeno 5. 11. 2023. 
  36. ^ a b Kostrюkov 2011, str. 441.
  37. ^ Cыpin 1997, str. 585.
  38. ^ „Stogodišnjica Ruske Pravoslavne Zagranične Crkve”. SPC. 2. 12. 2021. Arhivirano iz originala 07. 12. 2021. g. Pristupljeno 7. 12. 2021. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Ruska pravoslavna zagranična crkva na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Руска_православна_загранична_црква&oldid=26996244”