Slana bara

Slana bara
Panorama Slane Bare
Administrativni podaci
Grad	Novi Sad
Stanovništvo
— 2010.	7.572
Geografske karakteristike
Koordinate	45° 17′ 38″ S; 19° 49′ 09″ I
Slana bara Slana bara na karti Novog Sada

Slana bara je gradska četvrt u Novom Sadu.

Ime

Gradske četvrti Novog Sada

Pogled na naselje Slana bara - starija pravoslavna crkva baraka, nova pravoslavna crkva i sportski centar

Naselje je dobilo ime po nekadašnjoj močvari koja se ovde nalazila. Ostaci ove močvare i danas su vidljivi u kanalu duž Sentandrejskog puta.

Položaj naselja

Slana bara se nalazi u severnom delu grada, između Vidovdanskog naselja na jugu, Klise na severu i zapadu i Velikog rita i Malog Beograda na istoku.

Zapadnu granicu Slane bare čini Sentandrejski put (prema drugom tumačenju Klisanski put), severnu granicu čini Zelengorska ulica (prema drugom tumačenju ulica Paje Radosavljevića), istočnu granicu čini Temerinski put, dok južnu granicu čini Primorska ulica.

U administrativnom smislu, Slana bara je deo mesne zajednice „Slana bara“, koja, pored ovog naselja obuhvata i južni deo naselja Klisa, kao i Industrijsku zonu sever.

Prema nekim tumačenjima, Slana bara obuhvata i južne delove naselja Klisa (sve do ulice profesora Grčića na zapadu), dok je, prema drugim tumačenjima, i sama Slana bara deo naselja Klisa.

Istorija

Srednjovekovno naselje Bivaljoš na području današnje Slane bare (13-16. vek)

Naselje Bivaljoš na području današnje Slane bare tokom osmanske uprave (16-17. vek)

Na lokalitetu Klisa-Slana bara zastupljeni su nalazi iz bronzanog doba (2.000-950. godine p. n. e), kada su se odigrali krupni događaji u svim sferama života. Tehnološki razvoj u metalurgiji (livenje bronze) uslovio je napredak u građevinarstvu, zemljoradnji, grnčarstvu i drugim oblastima.

U srednjem veku, na području današnje Slane bare postojalo je naselje Bivalo (Bivaljoš). Ovo je bilo veliko naselje slovenskog življa koje datira iz perioda seobe naroda (5-6. vek), a i samo ime naselja je slovenskog porekla. Naselje Bivaljoš se pominje 1237. godine u povelji ugarskog kralja Bele IV, a u 14. veku je stradalo od tatarskih hordi. U tursko doba (16-17. vek), Bivaljoš se pominje kao pustara, na kojoj žive ljudi, ali ne u urbanizovanom obliku. Prema turskim podacima iz 1554. godine, u Bivaljošu je popisana jedna kuća koja je plaćala porez. Ovde se mora napomenuti da su tadašnji turski popisi beležili isključivo hrišćansko (srpsko) stanovništvo koje je bilo dužno da plaća porez. Muslimansko stanovništvo, za koje se takođe zna da je živelo na ovim prostorima, bilo je oslobođeno plaćanja poreza, a porez nisu plaćali ni neki Srbi (ukoliko su, recimo, bili u turskoj službi), tako da je broj stanovnika na ovom području sigurno bio veći. Bivaljoš se poslednji put pominje 1701. godine kao pustara koja je služila za ispašu stoke.

U poslednjoj deceniji 19. veka, na Slanoj bari su se naselili prvi stanovnici - rumunski Romi koritari, koji su živeli kod Budisave, dok nije raskrčena tamošnja velika šuma. U ovom prvobitnom naselju živelo je oko 1.000 stanovnika. Ovim Romima su se, zatim, pridružili doseljenici iz Ivanova kod Pančeva, takođe rumunski Romi, zvani Bunjaši. Početkom 20. veka pored Temerinskog puta počela je gradnja prvih kuća potonjeg naselja Slana bara.

1921. godine, posle Prvog svetskog rata, gradska uprava je donela odluku o naseljavanju Slane bare i podelila placeve siromašnim porodicama. Izgradnja Međunarodnog puta i mosta preko kanala 1936-38, olakšala je vezu naselja sa gradom, a posle toga je izgrađen i veći broj novih kuća, tako da su se već pre rata 1941. godine nazirale konture budućih ulica. Stanovnici naselja su 1938. godine osnovali Udruženje za ulepšavanje Slane bare. U centru naselja otkriven je 1939. godine kameni krst visok tri metra, u znak sećanja na osnivanje naselja, a Petrovdan je proglašen mesnom slavom.

Za vreme mađarske okupacije (1941-1944), Slanobarci su se uključili u pokret otpora. Mnogi mladići i devojke su učestvovali u diverzantskim i propagandnim akcijama. Veliki broj ilegalaca je bio pohapšen i osuđen na robiju, a mnogi su stradali u ratu. Posle oslobođenja znatno je narastao broj žitelja u naselju, a masovno se doseljavaju porodice iz Bosanske Krajine, naročito sa izvora reke Sane.

Stanovništvo

Prema podacima preduzeća JKP Informatika Novi Sad, na području mesne zajednice „Slana bara“ živi 7.507 stanovnika (2010. godina). [2] Arhivirano na sajtu Wayback Machine (20. maj 2010)

Na Slanoj bari danas ima oko 300 rumunskih Roma.

Javne ustanove

Već 1945. godine, u naselju je otvoren Dom kulture, a tu se danas nalazi ogranak Gradske biblioteke. Uređen je i dom penzionera. Na Slanoj bari se nalazi osnovna škola „Dušan Radović“, vrtić „Bubamara“, kao i crkva Vaznesenja Gospodnjeg. Krsna slava MZ „Slana bara“ je Petrovdan koji se proslavlja 12. jula. U naselju postoje i ambulanta i apoteka, kao i policijska stanica. Dom kulture je adaptiran i u njemu je 1956. smešten bioskop. Na teritoriji Slane bare od 2000. godine deluje privatna radio-stanica "Delta", u kojoj je kasnije instalirana i oprema za istoimenu TV stanicu i uveden je celodnevni kulturno-zabavni i informativni program.

Sport

Na Slanoj bari je izgrađen moderan sportski centar. Fudbalski klub je 1950. godine obnovljen pod imenom „Slanobarac“, da bi mu 1953. godine bilo vraćeno ime "Proleter". FK Proleter se danas takmiči u Prvoj ligi Srbije, a igralište ovog kluba, stadion Slana Bara, nalazi se u južnom delu Klise, odnosno zapadnom delu Slane bare. Rukometni klub „Vojvodina“, član Super lige Srbije, višestruki pobednik Kupa Srbije i Prvak Srbije od 2011. godine trenira i odigrava utakmice u Hali Slana Bara na Slanoj Bari.

Saobraćaj

Pored Slane bare prolaze dva veoma važna puta – Temerinski put, koji centar grada povezuje sa auto-putem E-75 i Temerinom, i Sentandrejski put, koji vodi do magistralnog pravca ka Subotici. Neke od najznačajnijih ulica su: Temerinski, Sentandrejski i Klisanski put, ulica Primorska, Paje Radosavljevića.

Sa centrom grada i mestima severno od Novog Sada Slana bara je povezana linijama javnog prevoza 1, 5, 5N, 15, 30, 31, 32, 33, 35.

Galerija

• 
  Nova pravoslavna crkva na Slanoj bari
• 
  Starija pravoslavna crkva baraka na Slanoj bari
• 
  Sportski centar na Slanoj bari
• 
  Sportski centar na Slanoj bari
• 
  Igralište fudbalskog kluba Proleter u zapadnom delu Slane bare (južnom delu Klise)
• 
  Ulica na Slanoj bari
• 
  Ulica u zapadnom delu Slane bare (južnom delu Klise)
• 
  Ulica u zapadnom delu Slane bare (južnom delu Klise)

Vidi još

• Gradske četvrti Novog Sada

Literatura

• Dr Dušan Popov, „Slana bara“, Enciklopedija Novog Sada, knjiga 25, Novi Sad, 2005.
• Branko Ćurčin, „Slana bara nekad i sad“, Novi Sad, 2002.
• Milan Paroški, „Novi Sad - stara varoš 7.000 godina“, Novi Sad, 2008.
• Jovan Mirosavljević, „Brevijar ulica Novog Sada 1745-2001“, Novi Sad, 2002.
• Jovan Mirosavljević, „Novi Sad - atlas ulica“, Novi Sad, 1998.
• Milorad Grujić, „Vodič kroz Novi Sad i okolinu“, Novi Sad, 2004.
• Zoran Rapajić, „Novi Sad bez tajni“, Beograd, 2002.
• Melhior Erdujhelji, „Istorija Novog Sada“, Veternik, 2002.
• Đorđe Randelj, „Novi Sad - slobodan grad“, Novi Sad, 1997.

Spoljašnje veze

• Detaljna mapa Novog Sada i Slane bare