Arhangeljska saborna crkva

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Arhangeljska saborna crkva
Архангельский собор
Osnovni podaci
Statusmuzej sa crkvenim službam
Tippravoslavna crkva
JurisdikcijaRuska pravoslavna crkva
Osnivanje1508.
Posvećen Arhangelu Mihailu
Arhitektura
Nivo značajaObjekt kulturnog nasleđa
Lokacija
MestoMoskva
DržavaRusija
Koordinate55° 45′ 01″ N 37° 37′ 04″ E / 55.75028° S; 37.61778° I / 55.75028; 37.61778

Arhangeljska saborna crkva (rus. Архангельский собор) je ruska pravoslavna crkva posvećena A arhangelu Mihailu.[1] Nalazi se na Katedralnom trgu Moskovskog kremlja, između Velike Kremaljske palate i zvonika Ivana Velikog. Bila je glavna nekropola ruskih vladara do preseljenja glavnog grada u Sankt Peterburgu. Izgrađena je između 1505. i 1508. pod nadzorom italijanskog arhitekte na mestu starije katedrale izgrađene 1333.[2] Sada takođe služi kao deo muzeja Moskovskog kremlja.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Preteča današnje crkve je sagrađena 1250, a vojvoda Ivan I Kalita je 1333. zamenio kamenom crkvom, koji će kasnije postati prvi ruski monarh koji je sahranjen u crkvi.[3] Godine 1505. vojvoda Ivan III Veliki je već u jeku velikog projekta obnove Kremlja, usmerio pažnju na crkvu, kao i u slučaju obnove Uspenske saborne crkve dve decenije ranije, obratio se arhitektima iz Italije za pomoć.[4] Ivan je umro u jesen iste godine i sahranjen je u još uvek nedovršenoj zgradi. Radovi na katedrali završeni su do kraja 1508, ali formalno su osvećeni tek 8. novembra 1509.

Nova zgrada je sadržala mnoge elemente italijanske renesanse, a mnogi od ovih detalja (koji su po moskovskim standardima smatrani egzotičnim) su nestali tokom kasnijih popravki i restauracija. Unutrašnji zidovi nisu živopisani freskama sve do 1560-ih. Freska Lazar Hrebeljanović je naslikana 1564. Pored toga, u katedrali su i prikazi Svetog Save, Stefana Nemanje i Mihajla VIII Paleolog koji svedoče o povezanosti Ivana IV Groznog sa srpskim korenima. Njegova majka Jelena Glinska bila je ćerka litvanskog princa Vasilija Lvoviča Glinskog i srpske princeze Ane Glinske.

Crkva je oštećena u požaru 1737, a dodatno joj je pretila izgradnja Velike palate Kremlja, što je dovelo do sleganja tla i prouzrokovalo blagi nagib u orijentaciji zidova.

U crkvi arhangela Mihaila su proslavljene pobede Oružane snage Ruske Federacije. Svi ruski carevi i veliki prinčevi bili su sahranjivani u crkvi do vremena Petra Velikog, sa izuzetkom Borisa Godunova. Nakon premeštanja kraljevske nekropole u crkvu Svetih Petra i Pavla u Sankt Peterburgu, ovde je pokopan samo Petar II Aleksejevič, koji je preminuo u Moskvi.

Pogled na crkvu arhangela Mihaila sa zvonika Ivana Velikog, sa Blagovještanske saborne crkve u pozadini.

U crkvi je izvršeno 54 sahrana, sa 46 ukrašenih nadgrobnih spomenika od belog kamena (1636—1637) i bronzanih zastakljenih kućišta (1903). Sadrži grob carevića Dimitrija, sina Ivana IV Groznog, koji je tamo sahranjen početkom 17. veka, a kasnije proglašen svecem.

Tokom ruske revolucije, crkva je oštećena. Posle ga je zatvorio boljševički režim. Tokom 1950-ih, zajedno sa ostalim preživelim crkvama u Moskovskom kremlju, sačuvan je kao muzej. Veliki deo crkvenog blaga prenet je ili u palatu oružja, ili je prodat u inostranstvu.

Posle 1992, zgrada je vraćena ruskoj pravoslavnoj crkvi i povremene verske službe su nastavljene.

Arhitektura[uredi | uredi izvor]

Ikonostas.
Grobovi ruskih careva i prinčeva.

U poređenju sa druge dve glavne crkve u Kremlju, crkva arhangela Mihaila se bitno razlikuje po stilu, uprkos održavanju tradicionalnog izgleda. Sadrži pet kupola koje predstavljaju Isusa i Jevanđeliste. Međutim, spoljašnja ornamentika, karakteristične polukružne niše sa ukrasima u obliku školjke i kapije sa okvirima u obliku luka od belog krečnjaka, koji su obloženi bojom i ukrašeni cvetnim ornamentima, ukazuju na uticaj italijanske renesanse.

Unutrašnjost crkve je slična načinu tipičnom za ruske crkve. Veliki ikonostas arhangela, visok 13 metara, datira iz 1678—81. Veruje se da je ikona Arhangela Mihaila, najstarija u ikonostasu, stvorena za princezu Evdoksiju, suprugu Dmitrija Donskog, u znak sećanja na pobedu u bici na Kulikovom polju.

Zidne freske datiraju iz 16. i 17. veka. Neke su slikali Jakov iz Kazanja, Stepan iz Razana, Josif Vladimirov i drugi između 1652. i 1666.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „About The Cathedral of the Archangel”. Arhivirano iz originala 21. 09. 2020. g. Pristupljeno 13. 05. 2021. 
  2. ^ William Craft Brumfield, Landmarks of Russian Architect, (Routledge, 2013), 76.
  3. ^ Basil Dmytryshyn, Medieval Russia:A source book, 850-1700, (Academic International Press, 2000), 192-193.
  4. ^ Dariusz Kolodziejczyk, The Crimean Khanate and Poland-Lithuania: International Diplomacy on the European Periphery, (Brill, 2011), xxviii.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Mediji vezani za članak Arhangeljska saborna crkva na Vikimedijinoj ostavi

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Архангељска_саборна_црква&oldid=27218019”