Brno

Brno češ. Brno
Pogled na Brno sa zamka Špilberk
Zastava Grb
Administrativni podaci
Država	Češka
Kraj	Južnomoravski kraj
Stanovništvo
Stanovništvo	‍
—	369.949
— gustina	1.607,08 st./km2
Aglomeracija	729.510
Geografske karakteristike
Koordinate	49° 11′ 43″ S; 16° 36′ 30″ I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	190-425 m
Površina	230,2 km2
Brno Brno na karti Češke
Ostali podaci
Gradonačelnik	Petar Vokržal
Poštanski broj	60000–64000, 600
Veb-sajt
brno.cz

Brno (češ. Brno, nem. Brünn) je prvi po veličini grad u Moravskoj i drugi u Češkoj Republici. Brno je prestonica istorijske krajine Moravske, i sedište upravne jedinice Južnomoravski kraj, gde čini zaseban gradski okrug Brno-grad. U Brnu se nalazi sedište Ustavnog suda Češke Republike i druge visoke državne institucije.

Poreklo naziva

Danas postoje tri pretpostavke o poreklu naziva grada:

• Najčešće navođena je da je današnji naziv grada dobio ime od staroslovenske reči Brnen u značenju „močvaran, barski";
• Druga navođena pretpostavka je takođe vezana za Staroslovenski jezik, po kojoj je naziv nastao od reči Brniti u značenju „utvrđivati, podizati odbrambene građevine";
• Zadnja pretpostavka vezana je za drevno keltsko stanovništvo i po njoj je današnji naziv izveden od odgovarajuće reči za brdo (Velš. bryn).

Geografija

Brno se nalazi na oko dva sata vožnje kolima od tri evropske prestonice.

Beč, glavni grad Austrije, se nalazi na 110 km.

Bratislava, glavni grad Slovačke je na 120 km.

Prag, glavni grad Češke republike, je na oko 200km.

Reljef

Brno se nalazi na jugoistoku Češke Republike, odnosno Češko-Moravske visoravni. Grad i okolina su na brežuljkastom terenu.

Klima

Klima oblasti Brna je umereno kontinentalna. Prosečna godišnja temperatura je 9,4 °C.

Vode

Grad Brno se nalazi na mestu gde se reka Svitava uliva u reku Svratku.

Istorija

logo Brna

Brnjenski zmaj

Središnji deo Brna na početku 20. veka

Pogled na grad iz vazduha

Pogled na Katedralu sv. Petra i Pavla

Glavni trg - Trg Slobode (Náměstí Svobody)

Masarikova ulica - pešačka zona u gradu

Prva naselja na mestu Brna vezuju se za doba praistorije (Kelti). Ova oblast bila naseljena još od 5. veka Slovenima. Od 1021. godine ovde se nalazio zamak vladajuće češke dinastije Pšemislovaca. Brnu je gradske povlastice dao 1243. godine kralj Češke Vaclav I.

Sredinom 14. veka, Brno je postalo jedno od dva mesta održavanja moravskih skupština (drugo je bilo Olomouc). Ove skupštine su odlučivale o političkim, pravnim i finansijskim pitanjima.

Grad Brno je ostao veran kralju Žigmundu za vreme Husitskih ratova.

U toku Tridesetogodišnjeg rata, Brno je bilo jedini grad koji se uspešno odupro Švedskim opsadama, čime je pomogao Austrijskom carstvu da se odbrani. Kasnije je grad pretvoren u izuzetno jaku baroknu tvrđavu, tako da Prusi nisu uspeli da ga osvoje 1742. g.

Godine 1805. godine, u blizini grada se odigrala bitka kod Austerlica, u kojoj je Napoleonova vojska porazila austrijsko-rusku vojsku.

Industrija i trgovina su se razvile u gradu tokom 18. veka. Početkom industrijske revolucije Brno je postalo značajno industrijsko središte. Prvi voz je stigao u grad 1839. godine, gasno osvetljenje je uvedeno 1847. godine, a sistem tramvaja 1869. godine. Sa rastom industrije, rasla su i prigradska naselja, tako da je grad izgubio svoja vojna utvrđenja.

U doba „Prve Čehoslovačke republike“ (1918—1938) Brno je nastavilo sa napretkom. Osnovan je Masarikov univerzitet (1919), i sajam (1928). Neki od velikana kulture i nauke koji su u to vreme stvarali u Brnu su: Gregor Mendel, Leoš Janaček, Viktor Kaplan i Bohuslav Fuhs. U ovo vreme Brno gubi nemački karakter, koji je imao vekovima.

Za vreme Drugog svetskog rata Brno je pretrpelo veliku štetu. Tokom nacističke okupacija mnogi Česi su pogubljeni. Sve nemačko stanovništvo je proterano posle rata. Oko 40.000 lokalnih Nemaca (nem. Brünner-Deutsche) je naterano na marš prema austrijskoj granici, pri čemu je nekoliko hiljada umrlo na putu od iscrpljenosti. Ubrzo posle rata (1948. g.) komunisti su preuzeli vlast, i imali je sve do „Plišane revolucije“ 1989. g.

Geografija

Grad Brno nalazi se na jugoistoku Češke republike pri ušću reke Svitave u Svratku, u blizini grada prolaze i manje rečice i potoci Veverka, Ponavka, Ržička. Tok reke Svratke u Brnu je dug približno 29km, reka Svitava oko 13km. U katastru mesta se nalazi i jezero u Brnu. Nadmorska visina mesta je između 190–425 m. Veliki deo Brna je pokrit šumama oko 28%.

Prosečna godišnja temperatura je 9,4 °C, količina padavina 505mm, prosečan broj dana sa padavinama 150, prosečan broj sunčanih sati 1771 a preovlađujući smer vetra severozapadni. Od istoka na zapad grad je dug 21,5 km i zauzima površinu od 230 km².

Gradske legende

Istorija grada Brna obogaćena je o veliki broj legendi. Jedna od najtradicionalnijih je legenda o brnjenskom zmaju (aligatoru) koji je živeo u reci u blizini grada i terorisao je okolinu. Jedan od lokalnih stanovnika došao je na zanimljivu ideju i zmaja je ubio ovcom napunjenom negašenim krečom a zmaj i dan danas visi prepariran na ulazu u staru opštinu (češ.Stará radnice) kao znak sećanja na ovaj događaj.

U uspomenu na odbranu grada od švedskog opsedanja za vreme Tridesetogodišnjeg rata se u katedrali Petra i Pavla zvoni prepodne u 11 sati.

Stanovništvo

Demografija

1950.	1961.	1970.	1980.	1991.	2001.	2011.
284,946	314,235	344,031	371,463	388,296	376,172	385,913

Poslednjih godina broj stanovnika u gradu opada na račun rasta predgrađa.

Brno danas

• Ustavni sud Češke Republike, Vrhovni sud Češke Republike i Ured vrhovnog tužioca Češke Republike se nalaze u Brnu od 1993, kada se podelila Čehoslovačka.
• Jezero u Brnu ; Brněnská přehrada
• Zamak Špilberk i Katedrala sv. Petra i Pavla su najznačajniji istorijski spomenici u gradu. Katedrala je izgrađena tokom 14. i 15. veka. Njena zvona označavaju podne svakoga dana u 11 pre podne, što je tradicija ostala od vremena Švedske opsade 1645.
• Ignis Brunensis (Ignis Brunensis, vatra Brna), je internacionalno takmičenje vatrometa koje se održava u junu mesecu u Brnu. Svake godine ova manifestacija privuče više od 200.000 posetilaca.
• Vila Tugendhat je izvaredan primer funkcionalističke arhitekture. Projektovao ju je arhitekta Mis van der Roe. Sagrađena je kasnih 1920-ih blizu centra Brna. UNESKO je 2002. proglasio ovaj spomenik arhitekture kulturnom baštinom čovečanstva.
• U Brnu ima više sportskih klubova: fudbalski klub FK Zbrojovka Brno, hokejaški klub Kometa Brno, Ragbi klub Dragon Brno i drugi. U Brnu se takođe nalazi i Masarikova staza na kojoj se održavaju mnogobrojne automobilske i moto-trke.
• Pivara Starobrno
• Stari grad Veverži
• Pravoslavna crkva Svetog Vaclava u Brnu
• Muzej romske kulture u Brnu

Znamenite ličnosti

• Kurt Gedel - matematičar
• Leoš Janaček - kompozitor
• Viktor Kaplan - pronalazač
• Milan Kundera - pisac
• Adolf Los - arhitekta
• Ernst Mah - fizičar
• Gregor Mendel - osnivač genetike
• Leon Minkus - kompozitor
• Robert Musil - pisac
• František Zah - srpski general

Partnerski gradovi

• Poznanj
• Lajpcig
• Lids
• Kaunas
• Štutgart
• Sankt Pelten
• Utreht
• Odense
• Beč
• Dalas
• Ren
• Voronjež
• Plovdiv
• Pula
• Ferara
• Harkov
• Bratislava

Galerija

• 
  Gradska Katedrala sv. Petra i Pavla
• 
  Zamak Špilberk - unutrašnjost
• 
  rektorat Masarikovog univerziteta
• 
  Vila Tugendhat
• 
  Minoritska crkva
• 
  Moravski muzej
• 
  Sajamski kompleks u Brnu
• 
  Nova gradska naselja
• 
  Brnjenski orloj
• 
  AZ Tower
• 
  Univerzitetski kampus Bohunjice
• 
  Park Lužanki
• 
  Mahenovo pozorište
• 
  Pravoslavna crkva Svetog Vaclava

Spoljašnje veze

• Zvanični veb-sajt
• Zvanični veb-sajt
• Moravska galerija u Brnu Arhivirano na sajtu Wayback Machine (11. februar 2006)
• Veb stanica Vile Tugendhat
• Muzej Moravske
• Masarikov univerzitet