Veliko Bonjince
Veliko Bonjince | |
|---|---|
 Veliko Bonjince - centar 2019. godina | |
| Administrativni podaci | |
| Država | Srbija |
| Upravni okrug | Pirotski |
| Opština | Babušnica |
| Stanovništvo | |
| — 2011. | 459 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 43° 00′ 26″ S; 22° 15′ 13″ I / 43.007166° S; 22.2535° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 491 m |
.svg)  Veliko Bonjince Veliko Bonjince na karti Srbije | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 18215 |
| Pozivni broj | 010 |
| Registarska oznaka | PI |
Veliko Bonjince (pre "Golemo Bonjince") je naselje u Srbiji u opštini Babušnica u Pirotskom okrugu. Prema popisu iz 2011. godine bilo je 278 stanovnika a 2002. bilo je 459 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 678 stanovnika).
Položaj[uredi | uredi izvor]
Veliko Bonjince se nalazi na raskrsnici regionalnih puteva Pirot - Leskovac i Niš - Crna Trava (preko Zaplanja). Veliko Bonjince je od Niša (preko Zaplanja) udaljeno 58 km, od Babušnice 20 km a od Vlasotinca 19 km. Naselje se nalazi u podnožju planine Visoka Čuka.
Naselje je podeljeno na dve celine:
- Centralni deo sela sa svim administrativnim delovima, lokalima i većinom stanovništva (oko 80%) i
- Zaseok Dubrava udaljen oko jedan kilometar od centra naselja.
Demografija[uredi | uredi izvor]
U naselju Veliko Bonjince živi 403 punoletna stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 50,8 godina (49,3 kod muškaraca i 52,1 kod žena). U naselju ima 195 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,35.
Ovo naselje je u potpunosti naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.
|
| ||||||||||||||||||||||||||||
Istorija[uredi | uredi izvor]
U "Golemom Bonjincu" radila je u drugoj polovini 19. veka narodna škola u crkvenoj kući. Prvi učitelj je bio pismen čovek iz mesta Milenko Popović, koji prešao u selo Strelac. Godine 1877. došao je da tu radi poznati trnovski učitelj Cona Dančulović, rodom iz sela Zelen grad. On je svoj dolazak i odlazak zapisao na stranicama jedne crkvene knjige. Došao je tu 23. aprila 1877. godine, a pogodio se sa meštanima da radi godinu dana, od marta 1877. godine do marta 1878. godine, za 660 groša.[3]
Pravoslavna crkva u mestu je posvećena Sv. Nikoli.
Između Prvog i Drugog svetskog rata[uredi | uredi izvor]
Veliko Bonjince je između Prvog i Drugog svetskog rata bilo privredno administrativni centar za okolna sela. U selu je u to vreme bio veliki broj zanatlijskih radnji: krojač, kovač, limar, pekar, sodara, stolar, mašinbravarska radionica, bakalnice, prodavnice mešovite robe, vunovlačara, mesara, nekoliko kafana.
Interesantno je da je Veliko Bonjince zahvaljujući svojim bogatim meštanima, industrijalcima, imalo električnu energiju još tridesetih godina 20. veka. Mala električna hidrocentrala u obližnjem selu Modra Stena, na reci Lužnici, snabdevala je selo električnom energijom tako da su domaćinstva imala osvetljenje (po jednu do dve sijalice), a u selu je bilo nekoliko uličnih svetiljki.
Pred početak Drugog svetskog rata Veliko Bonjince je bilo jedno od 118 elektrificiranih mesta u ondašnjoj Jugoslaviji. U to vreme ni Babušnica ni Vlasotince nisu imali električnu energiju.
Hidroelektranu za snabdevanje Velikog Bonjinca električnom energijom je sagradio, finansirao, meštanin Vukašin Lozanić, industrijalac, u selu Modra Stena na reci Lužnici. Hidroelektrana je izgrađena 1934. godine i struja je bila besplatna za sve meštane, sve dok elektrana nije nacionalizovana. U centrali je bio generator marke "Simens" snage 95 KS.[4] Ovakvo snabdevanje električnom energijom bilo je sve do početka šezdesetih godina prošlog veka, kada je selo priključeno na jedinstveni jugoslovenski elektro-energetski sistem.
U vreme između dva rata zanatlije (industrijalci) iz Velikog Bonjinca su bili vlasnici velikog broja: ciglana, sodara i vunovlačara širom ondašnje Jugoslavije, pa i u Bugarskoj. Posle Drugog svetskog rata ovakve zanatske radnje su gubile na značaju (zbog industrijalizacije), a privatni sektor je imao sve manje uslova za razvoj.
Druga polovina dvadestog veka[uredi | uredi izvor]
Posle Drugog svetskog rata Veliko Bonjince je bilo ekonomski, kulturni i administrativni centar za okolna naselja. U to vreme je samo u osmogodišnjoj školi «Mladost» bilo oko 250 učenika.
Od predratnih zanatskih radionica ostala je najveća kovačko-mašinbravarska radionica (sa mini livnicom) od koje je formirano društveno (državno) preduzeće «Metalna industrija Balkan» koje do početka dvadesetprvog veka postojalo. Ovo preduzeće je krajem prošlog veka bilo, sa svojih 100-200 radnika, jedini materijalni oslonac i nosilac razvoja i opstanka ovog kraja.
U to vreme je selo pored osnovne škole i "Balkana" imalo: Kancelariju Mesne zajednice, milicijsku stanicu, crkvu, ambulantu (doktor, zubar i pomoćna apoteka), zemljoradničku zadrugu, biblioteku sa čitaonicom, bioskopsku salu (sa jednom projekcijom nedeljno u okviru školske sale), poštu, vunovlačaru, nekoliko kafana, prodavnicu tekstila, prodavnicu metalne i šrafovske robe, prodavnicu prehrambene robe, prodavnicu mešovite robe, dve pekare, dve krojačke radnje, sodadžijsku radnju, mašinbravarsku radionicu, kovača, strugaru, limara, poslastičaru i berbernicu.
Svaka kuća (domaćinstvo) je imala električnu energiju, a u selu je bilo osam česmi sa pijaćom vodom iz lokalnog seoskog vodovoda. Krajem 20. veka selo dobija električnu energiju iz jedinstvenog Jugoslovenskog elektroenergetskog sistema, a voda se izgradnjom vodovodne mreže dovodi do svake kuće.
Zbog teških uslova za život i privređivanje, migracijom stanovništva u gradove, došlo je do toga da se broj stanovnika, za dvadesetak godina, u selu gotovo prepolovio.
Početak dvadesetprvog veka[uredi | uredi izvor]
Selo je i dalje administrativno - kulturni centar za osam okolnih sela: sa mesnom kancelarijom, crkvom, osmogodišnjom školom, ambulantom i poštom. Preduzeće «MIN-Balkan» i zemljoradnička zadruga su zapošljavali stotinak stanovnika sela i okolnih mesta. U selu je ostalo još nekoliko: zanatskih radnji, kafana, kafića i prodavnica mešovite robe.
Migracija stanovništva iz sela se nastavlja, a broj stanovnika se i dalje smanjuje.
Stanje 2019. godine[uredi | uredi izvor]
Prema nezvaničnim podacima (svedočenje stanovnika) u selu ima oko 150 stanovnika i u zaseoku Dubrava oko 30 stanovnika. "Povremenih stanovnika" ima oko 50 a to su penzioneri poreklom iz Bonjinca ili stanovnici koji su se odselili u gradove Srbije ili u inostranstvo pa dolaze u selo 10-20 dana godišnje ili po nekoliko meseci, uglavnom dok je lepo vreme.
Privreda je zamrla tako da u selu stalno rade samo dve prodavnice mešovite robe i pošta. Ambulanta i apoteka rade dva-tri dana u nedelji. Bivše preduzeće "MIN-Balkan" je propalo i prodato kroz stečaj 2011.-2012. godine. Deo glavne hale je posle prodaje pretvoren u "Radionicu za proizvodnju peleta" i povremeno radi (samo je nekoliko čuvara stalno zapošljeno). Mesna kancelarija je premeštena u Babušnicu.
Renoviranje crkve traje nekoliko godina a radovi se privode kraju.
Autobuska linija "Nišekspresa" Veliko Bonjince - Beograd posle pedeset pet godina rada više ne radi ("zbog nerentabilnosti"). Od nekadašnjih 6 redovnih autobuskih linija (Beograd, Niš, Skoplje, Pirot, Leskovac, Babušnica) sa 10 polazaka ostale su dve linije sa četiri polazaka (Pirot-Leskovac).
Zanimljivosti[uredi | uredi izvor]
- Pošto nije bilo naziva za ulice to se živelo po mahalama koje su imale svoje nazive: „Šopa“, „Krs' ", „Dolinka“, „Dubrava“, "Mala' ", „Desiovska mala“, "Stubal", "Ljiljanska mala*".
- Nedavno renovirana stara kuća u centru sela prema natpisu na kući potiče iz 1895. godine
Natpis na kući
| m | ž |
|||
| ? | 4 | 1 | ||
| 80+ | 5 | 9 | ||
| 75—79 | 12 | 19 | ||
| 70—74 | 23 | 39 | ||
| 65—69 | 24 | 37 | ||
| 60—64 | 19 | 19 | ||
| 55—59 | 10 | 16 | ||
| 50—54 | 19 | 10 | ||
| 45—49 | 14 | 15 | ||
| 40—44 | 8 | 13 | ||
| 35—39 | 24 | 7 | ||
| 30—34 | 9 | 8 | ||
| 25—29 | 5 | 8 | ||
| 20—24 | 8 | 13 | ||
| 15—19 | 10 | 6 | ||
| 10—14 | 7 | 15 | ||
| 5—9 | 6 | 5 | ||
| 0—4 | 4 | 8 | ||
| Prosek : | 49,3 | 52,1 | ||
| ||||||||||||||||||||||||
|
| Pol | Ukupno | Neoženjen/Neudata | Oženjen/Udata | Udovac/Udovica | Razveden/Razvedena | Nepoznato |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 194 | 46 | 122 | 20 | 4 | 2 |
| Ženski | 220 | 29 | 123 | 64 | 4 | 0 |
| UKUPNO | 414 | 75 | 245 | 84 | 8 | 2 |
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija |
|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 54 | 9 | 0 | 0 | 4 |
| Ženski | 33 | 4 | 0 | 0 | 5 |
| UKUPNO | 87 | 13 | 0 | 0 | 9 |
| Pol | Proizvodnja i snabdevanje | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
| Muški | 0 | 1 | 24 | 2 | 5 |
| Ženski | 0 | 0 | 13 | 1 | 0 |
| UKUPNO | 0 | 1 | 37 | 3 | 5 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad |
| Muški | 0 | 2 | 0 | 2 | 1 |
| Ženski | 1 | 0 | 0 | 1 | 5 |
| UKUPNO | 1 | 2 | 0 | 3 | 6 |
| Pol | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 1 | 0 | 0 | 3 | |
| Ženski | 0 | 0 | 0 | 3 | |
| UKUPNO | 1 | 0 | 0 | 6 | |
Galerija Veliko Bonjince[uredi | uredi izvor]
-
Ulica u Velikom Bonjincu 2009. godine -
Pogled ka centru 2009. godine -
Pogled iz Bonjinca na brdo Veliko Crtavo 2013. godine -
Centar sela 2019.g. -
Centar sela 2019.g.nekadašnje prodavnice i mlekara -
Spomenik u centru sela 2019.g. -
Česma 2019.g. -
"Krs" pogled na centar 2019.g. -
"Krs" ulica od centra 2019.g. -
Jedna od ulica 2019.g. -
Nekadašnja pekara 2019, g, -
Nova pošta 2019.g. -
Nekadašnja i sadašnja prodavnica 2019.g. -
Nekadašnje krojačka radnja i kafana 2019.g. -
"Stubal" 2019.g. -
Glavna ulica 2019.g. -
"Ljiljankina mala*" 2019.g. -
-
Zima 2021. godine
Poznati Bonjinčani[uredi | uredi izvor]
- Stojan Bogdanović rođen u Velikom Bonjincu (1944) , matematičar, redovni profesor (u penziji) Ekonomskog fakulteta Univerziteta u Nišu i pisac.[6] Rođen je u Velikom Bonjincu, osnovnu školu i gimnaziju završio je u Knjaževcu a Prirodno-matematički fakultet Univerziteta u Beogradu. Usavršavao se na "Sorboni" a magistrirao i doktorirao u Novom Sadu. Bio je profesor u gimnaziji, asistent i profesor na više fakulteta. Kao matematičar objavio više značajnih radova. Kao pisac objavio veliki broj pesama, eseja i priča u raznim časopisima a štampana su mu dela u više od dvadeset knjiga.
- Spomenka Kovač poreklom iz Velikog Bonjinca (1951. - 2005) scenarista i tekstopisac brojnih pesama (supruga kompozitora Kornelija Kovača i majka pevačica Aleksandre Kovač i Kristine Kovač i glumice Anje Kovač).[7]
- Slobodan Sokolović „Bode“ , je bio Jugoslovenski fudbaler i trener, rođen 10.12.1936.godine u Velikom Bonjincu umro 14.09.2007.u Knjaževcu (71 godina). Igrao u napadu za FK Pobeda – Prilep (1964-1965), FK Vardar - Skoplje (1965-1966) i FK Radnički - Niš (1966-1967), Pored toga igrao je za FK Dubočica Leskovac, FK Radnički Pirot i FK Teteks Prilep. Bio je trener u FK "Radnički Pirot", FK "Timočanin" Knjaževac i FK "Ozren" Soko Banja.[8]
- Dr Slobodan Stevanović (Veliko Bonjince, 1936) srpski je lekar i epidemiolog koji je učestvovao u sprečavanju i suzbijanju mnogih epidemija zaraznih bolesti.
- Milovan Kocić, uspešni privrednik, rođen 1958.g. vlasnik i direktor DOO "Jumis" iz Niša i potpredsednik Privredne komore Srbije u periodu 2009–2011.bio predsednik Regionalne privredne komore Niš.[9]
- Stevan Stanojević, psiholog, KBT i Shema terapeut pod supervizijom. Zastupnik je centra za psihološku edukaciju "Psihonega" u kome, pored zaduženja edukatora, obavlja i savetodavni i terapijski rad sa klijentima. Živi i radi u Nišu.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
- ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
- ^ "Prosvetni glasnik", Beograd 1900. godine
- ^ [1]Arhivirano na sajtu Wayback Machine (16. jun 2020)
- ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.
- ^ Popović, Žarko. Dr Stojan Bogdanović : bibliografija. Niš : Ekonomski fakultet, 2011. ISBN 978-86-6139-020-3.
- ^ [2]Arhivirano na sajtu Wayback Machine (17. jun 2020) Aleksandra Kovač o majci]
- ^ [3] Eks ju fudbal Fejsbuk]
- ^ https://pks.rs/o-nama
- 125 godina "Simensa" u Srbiji Arhivirano na sajtu Wayback Machine (16. jun 2020)
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Mape, aerodromi i vremenska situacija lokacija (Fallingrain)
- Gugl satelitska mapa (Maplandia)
- Plan naselja na mapi (Mapquest)
- Reportaža iz lista „Svedok"
- Oglas Ministarstva privrede Arhivirano na sajtu Wayback Machine (30. jul 2019)
- Profil Ministarstva privrede Arhivirano na sajtu Wayback Machine (30. jul 2019)
