Žički duhovni sabor „Preobraženje”

Dodaj veze
S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Žički duhovni sabor „Preobraženje” je kulturna manifestacija koja se održava u Kraljevu i za cilj ima negovanje, proučavanje i afirmisanje vrednosti srpske nacionalne kulture.

Osnivanje i istorijat[uredi | uredi izvor]

Otvaranje naučnog skupa Žiča-istorija-umetnost u okviru Žičkog duhovnog sabora preobraženje 1995. godine

Prvi Žički duhovni sabor „Preobraženje” održan je 1992. godine, u vreme 19. takmičenja sela Srbije u Žiči, na inicijativu Književnog kluba Kraljevo. I mesto i datum održavanja ove manifestacije nose posebnu simboliku. Manastir Žiča oličava tradiciju i temelj srpske duhovnosti i državnosti, dok Preobraženje simbolizuje duhovni, kulturni i intelektualni preobražaj Srbije. Prva svečanost je otpočela poklanjanjem 1500 knjiga ogranku kraljevačke biblioteke u Žiči, u sklopu akcije Radio Beograda Knjiga solidarnosti. Prvi dobitnik nagrade je bio Dobrica Erić.[1][2]

Naredne godine Književnom klubu Kraljevo priključile su se i druge kraljevačke ustanove kulture, a glavni pokrovitelj manifestacije postaje Skupština opštine Kraljevo (od 2008. godine Grad Kraljevo). Stručne i organizacione obaveze preuzeli su kraljevačka biblioteka, manastir Žiča, Narodni muzej Kraljevo, Kraljevačko pozorište i Zavod za zaštitu spomenika Kraljevo, kao i druge kulturne ustanove. Petočlani žiri, pravilnik o dodeljivanju Žičke hrisovulje i Spasovdan kao dan kada žiri objavljuje svoju odluku definisani su 2000. godine. U toku svog postojanja manifestacija je tri puta menjala ime. Prvobitni naziv je bio „Dani preobraženja”, a potom u periodu od 1993. do 1996. godine Srpski duhovni sabor „Dani preobraženja”. Današnji naziv Žički duhovni sabor „Preobraženje” manifestacija je dobila 1997. godine. Dodatnu potvrdu svog značaja Žički duhovni sabor „Preobraženje” dobio je blagoslovom episkopa žičkog Stefana, a potom i njegovih naslednika na čelu Eparhije žičke, vladike Hrizostoma i vladike Justina.[1][2]

Sabor počinje svečanim otvaranjem 16. avgusta (izuzetak su bile 1995. i 1997. godina, kada je manifestacija otpočela nešto ranije). Pre samog otvaranja, petočlani žiri na praznik Spasovdan objavljuje ime dobitnika Žičke hrisovulje za tu godinu. Glavni deo programa je književni, sa akcentom na stvaralaštvu nagrađenog pesnika, uz organizovanje izložbi, muzičkih programa, naučnih skupova, promocija knjiga, pozorišnih predstava, predavanja itd.[1][2] Dan uoči Preobraženja u čitaonici kraljevačke biblioteke organizuje se naučno-kritički skup o delu dobitnika, a radovi prezentovani na skupu se potom objavljuju kao deo zbornika. Ovim skupovima su predsedavali neki od najznačajnijih proučavalaca savremene srpske poezije: akademici Miroslav Tešić, Nikša Stipčević, Svetozar Koljević, Predrag Palavestra i dr.[3][4]

Uručenje Žičke hrisovulje Ljubivoju Ršumoviću 2023. godine

Poseban deo sabora je Veče sa dobitnikom, koje nagrađenom pesniku pruža priliku da sam govori svoje stihove i da ih tako predstavi najširoj čitalačkoj publici.[4][5] Nagrađenom pesniku je posvećena i izložba koja se organizuje u nekoj od kraljevačkih galerija ili Biblioteci, kao svojevrstan omaž autoru i njegovom pesničkom opusu. Neke od ovih izložbi su potom gostovale i u drugim gradovima širom Srbije. Tako je izložba Doba svetlosti - Srpska umetnost XIII veka iz 2007. godine, autorki Suzane Novčić i Tatjane Mihailović, postala prva izložba Narodnog muzeja Kraljevo koja je predstavljena i u Galeriji SANU u Beogradu.[6] U čast nagrađenog pesnika organizuje se i program Preobraženja, pesnici, na kom drugi autori govore svoje stihove.[7]

Program se završava 19. avgusta, svečanim uručivanjem Žičke hrisovulje nagrađenom pesniku u trpezariji manastira Žiče, što predstavlja i centralni događaj ove manifestacije. Predsednik organizacionog odbora uručuje nagradu dobitniku, a o njegovoj poeziji potom govori predsednik žirija. Nakon ovoga se nagrađeni pesnik okupljenima obraća besedom. Dosadašnje besede kraljevačka biblioteka objavljuje u knjizi Pesnici u Žiči.[1][2][7][8]

Žička hrisovulja uručena Matiji Bećkoviću 2001. godine

Žička hrisovulja predstavlja okosnicu ove manifestacije. Ona se dodeljuje pesniku čije ukupno delo predstavlja visoku vrednost u savremenoj srpskoj književnosti, koje izrasta na magistralnim tokovima srpske pesničke tradicije, delotvorno je spajajući sa pesničkim tradicijama svog vremena.[4][5] Prvih godina je kao nagrada uručivana Žička hrisovulja iz manastirske ikonopisačke škole „Sveti Luka", rađena na lipovoj dasci, sa zlatnom podlogom, kombinovanjem ikone i teksta. Od 1999. godine izgled nagrade je promenjen na ideju slikara Slobodana Lukovića. Od te godine nagrađeni pesnici dobijaju, pored Žičke hrisovulje, i ikonu Preobraženja Gospodnjeg. Hrisovulje se rade na pergamentu, rukom pisanim tekstom, minijaturama i voštanim pečatom.[1][2]

U okviru Žičkog duhovnog sabora „Preobraženje” Narodni muzej Kraljevo organizovao je i pet značajnih naučnih skupaova: Staro nasleđe u savremenoj srpskoj poeziji (1993), Kulturno nasleđe i njegova zaštita (1994), Žiča - umetnost, istorija (1995) i Rudo Polje - Karanovac - Kraljevo: od prvih pomena do Prvog svetskog rata (1997), Kraljevo - Rankovićevo - Kraljevo (2015) i Publicistika u razvoju društva i države - od novinskog izveštaja do objektivne istorije (2021). Kraljevački muzej je organizovao i 37 izložbi, 8 promocija knjiga i časopisa, kao i 6 stručnih predavanja iz oblasti istorije, etnologije i umetnosti i konzervacije.[1][9] U okviru Sabora organizovane su i dve izložbe uz učešće stranih ambasada: Boje pravoslavlja - Poljska (2014) uz učešće Ambasade Republike Poljske u Beogradu i izložba slika srpskog umetnika Bratsa Bonifacho-a, realizovana 2020. godine uz podršku Ambasade Kanade u Beogradu.[10]

U okviru Sabora obeležavani su i značajni jubileji. Arhijerejskom besedom vladike žičkog Stefana obeležena su 2 milenijuma hrišćanstva. Naučnim skupom Kulturno nasleđe i njegova zaštita iz 1994. godine obeleženo je 150 godina zaštite kulturnih dobara na tlu Srbije. Izložbama u okviru Žičkog duhovnog sabora „Preobraženje” obeleženo je i osam vekova Hilandara 1998. godine, a devet godina kasnije i osam vekova manastira Žiče.[1]

Dobitnici Žičke hrisovulje[uredi | uredi izvor]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b v g d đ e Gvozdenović, Ana; Savić, Mirjana (2011). Preobraženja: 20 godina Žičkog duhovnog Sabora. Kraljevo: Narodni muzej Kraljevo. str. 5—6. ISBN 978-86-81355-25-1. 
  2. ^ a b v g d Gvozdenović, Ana; Savić, Mirjana (2021). Preobraženja: 30 godina Žičkog duhovnog sabora. Kraljevo: Narodni muzej Kraljevo. str. 6. ISBN 978-86-81578-09-4. 
  3. ^ Gvozdenović, Ana; Savić, Mirjana (2011). Preobraženja: 20 godina Žičkog duhovnog Sabora. Kraljevo: Narodni muzej Kraljevo. str. 15—16. ISBN 978-86-81355-25-1. 
  4. ^ a b v Gvozdenović, Ana; Savić, Mirjana (2021). Preobraženja: 30 godina Žičkog duhovnog sabora. Kraljevo: Narodni muzej Kraljevo. str. 12. ISBN 978-86-81578-09-4. 
  5. ^ a b Gvozdenović, Ana; Savić, Mirjana (2011). Preobraženja: 20 godina Žičkog duhovnog Sabora. Kraljevo: Narodni muzej Kraljevo. str. 15. ISBN 978-86-81355-25-1. 
  6. ^ Gvozdenović, Ana; Savić, Mirjana (2021). Preobraženja: 30 godina Žičkog duhovnog sabora. Kraljevo: Narodni muzej Kraljevo. str. 9. ISBN 978-86-81578-09-4. 
  7. ^ a b Gvozdenović, Ana; Savić, Mirjana (2021). Preobraženja: 30 godina Žičkog duhovnog sabora. Kraljevo: Narodni muzej Kraljevo. str. 13. ISBN 978-86-81578-09-4. 
  8. ^ Gvozdenović, Ana; Savić, Mirjana (2011). Preobraženja: 20 godina Žičkog duhovnog Sabora. Kraljevo: Narodni muzej Kraljevo. str. 16. ISBN 978-86-81355-25-1. 
  9. ^ Gvozdenović, Ana; Savić, Mirjana (2021). Preobraženja: 30 godina Žičkog duhovnog sabora. 978-86-81578-09-4: Narodni muzej Kraljevo. str. 7. 
  10. ^ Gvozdenović, Ana; Savić, Mirjana (2021). Preobraženja: 30 godina Žičkog duhovnog sabora. Kraljevo: Narodni muzej Kraljevo. str. 8. ISBN 978-86-81578-09-4. 
  11. ^ „Manifestacije”. NB "Stefan Prvovenčani" Kraljevo (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2023-10-22. 
  12. ^ Gvozdenović, Ana; Savić, Mirjana (2021). Preobraženja: 30 godina Žičkog duhovnog sabora. Kraljevo: Narodni muzej Kraljevo. str. 17—46. 
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Жички_духовни_сабор_„Преображење”&oldid=27354814”