Korisnik:NRT4019/pesak

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Četiri carstva Danila[uredi | uredi izvor]

Četiri carstva Danila su četiri carstva koja, prema knjizi proroka Danila, su preteča "krajnjih

Knjige Starog zaveta
Zakonske knjige
Istorijske knjige
Poučne knjige
Proročke knjige
Devterokanonske knjige
Knjige Novog zaveta
Četiri zveri i antiquus dierum, prikazani u Silos apokalipsi.
Četiri zveri i antiquus dierum, prikazani u Silos apokalipsi.

vremena" i "Carstva nebeskog".

Četiri carstva[uredi | uredi izvor]

Istorijski podaci[uredi | uredi izvor]

Knjiga proroka Danila je nastala iz kolekcije legendi koja je kružila u jevrejskoj zajednici u Vavilonu i Mesopotamiji, tokom Persijskih i ranih Helenističkih perioda (5. do 3. vek p.n.e.), i kasnije je bila proširena u Makabejskoj eri (sredina 2. veka).[1]

Tema "četiri carstava" se javlja izričito u 2. i 7. poglavlju, i posredno u slikovitosti 8. poglavlja. Poreklo Danilog koncepta četiri uzastopnih svetskih carstava su grčke teorije mitološke istorije; Simbolizam četiri metala kipa u drugom poglavlju vuče poreklo iz persijskih spisa,[2] dok četiri "zveri iz mora" u sedmom poglavlju odražavaju Osiju (Os. 13, 7-8), u kojoj Bog preti da će biti Izraelu kao lav, leopard, medved ili divlja zver.[3] Stav među akademicima je da četiri zveri sedmog poglavlja, kao i metali u četvrtom poglavlju, predstavljaju Vavilon, Mediju, Persiju i Seleukidsko carstvo, sa Antiohom IV kao "mali rog" koji uzdiže ostala tri carstva (Antioh je uzurpirao prava nekoliko drugih pretendenata da bi postao vladar).[4]

Drugo poglavlje knjige proroka Danila[uredi | uredi izvor]

U drugom poglavlju, Nabukodonosor sanja o kipu napravljenom od četiri različita materijala, identifikovana kao četiri kraljevstva:

  1. Glava od čistog zlata. Predstavlja Nabukodonosora. (Vavilonija).
  2. Prsa i ruke od srebra. Predstavlja "inferiornije" carstvo nakon Nabukodonosorovog.
  3. Trbuh i bedra od bronze. Treće carstvo koje će vladati celim svetom, Grčko carstvo.
  4. Noge od gvožđa, stopala delom od gvožđa, delom od gline. Četvrto kraljevstvo, snažno kao gvožđe, ali stopala delom od gvožđa, delom od gline ukazuju na to da će to kraljevstvo biti podeljeno, predstavlja Rimsko carstvo.

Sedmo poglavlje[uredi | uredi izvor]

U sedmom poglavlju, Danilu u snu vidi kako četiri zveri dižu buru na moru, i rečeno mu je da četiri zveri predstavljaju četiri cara koji će se pojaviti u zemlji:

  1. Zver slična lavu, sa krilima orla.
  2. Zver slična medvedu, uspravljena na jednu stranu, koja drži tri rebra u čeljustima, među zubima.
  3. Zver slična leopardu sa četiri ptičja krila i četiri glave.
  4. Četvrta zver, sa ogromnim zubima od gvožđa i deset rogova.

Četvrta zver predstavlja četvrto carstvo, drugačije od svih ostalih na zemlji; „Ono će progutati sav svet, pregaziti ga i smrviti.”

Deset rogova zveri predstavljaju deset careva koji će nastati iz tog carstva. Jedan dalji, "mali rog" će se kasnije pojaviti i iskoreniti tri prethodna roga, car koji je drugačiji od prethodnih, i koji će pokoriti tri prethodna cara.

Osmo poglavlje[uredi | uredi izvor]

U osmom poglavlju, Danilo viđa ovna sa dva roga, na kog se zaleđe jarac sa jednim rogom; jarčev rog se lomi i na njegovom mestu izrastu četiri roga, ponovo zajedno sa "malim rogom".

Škole misli[uredi | uredi izvor]

Danilova vizija zveri, 1866. gravura Gistava Dora.

Rašijevo tumačenje[uredi | uredi izvor]

Raši, srednjovekovni rabin tumačio je da četiri cara predstavljaju Nabukodonosora („Ti si ta glava od zlata.”), Belšazara („carstvo, manje od tvog”), Aleksandra Makedonskog („treće carstvo, od bronze”), i Rimsko carstvo („U vreme tih careva”). Raši objašnjava da peto carstvo koje će Bog stvoriti je carstvo mesije.[5]

Hrišćansko tumačenje[uredi | uredi izvor]

Od doba protestantske reformacije šesnaestog veka, model "četiri monarhije" je postao široko korišćen od strane svih u sklopu univerzalne istorije, paralelno uz eshatologiju, među protestantima. Neki su nastavljali da brane korišćenje ovog modela u ranom devetnaestom veku.

Model četiri monarhije se takođe spominje u klasičnoj literaturi i umetnosti kao preteča modelu zasnovanom u knjizi proroka Danila. Jedno od njih je Aemilius Sura,[6] autor kojeg je citirao Marko Velej Paterkul (19. p.n.e. - 31 n.e.). Tu se spominju Asirsko carstvo, Medija, Persija i Makedonija kao četiri carstva. Peto carstvo je posle poistovećeno sa Rimljanima (nakon 17. veka, koncept petog carstva je doživeo povratak kroz hrišćansko milenarističko tumačenje).

Jevrejski rekonstrukcionisti i potpuni preteristi veruju da je Danilovo proročanstvo kompletno ispunjeno, i da vernici sada uspostavljaju Carstvo nebesko.

Dva glavna tumačenja četiri carstva Danila su:

  1. tradicionalističi pogled, koji podržava poistovećenje Medi-Persije i određuje da je poslednje carstvo Rimsko carstvo.
  2. teza Makabejaca, pogled koji podržava odvajanje Medijanaca od Persijanaca, i određuje da je poslednje carstvo Seleukidsko carstvo.[7]

Tumačenje Rimskog carstva[uredi | uredi izvor]

Ova gravura Danilovog proročanstva iz 1630. godine od Mateusa Merijana prati Jeronimovo tumačenje četiri zveri, ali sa Asirijom umesto Vavilonom.

Ovo tumačenje predstavlja tradicionalni pogled na jevrejske i hrišćanske historiciste, futuriste, dispenzacionaliste, parcijalne preteriste, i ostale mešavine jevrejskog i hrišćanskog futurizma, kao i određene mesijanske Jevreje. Oni tipično tumače kraljevstva u knjizi Danilo kao:

  1. Vavilonsko carstvo
  2. Ahemenidsko carstvo
  3. Grčko carstvo
  4. Rimsko carstvo

Jeronim (c. 347 – 420) je opisao ovu šemu u svom delu „Tumačenje Danila”.[8] U okviru ovog tumačenja postoje brojne varijacije.

Tumačenje uz knjigu Otkrivenja[uredi | uredi izvor]

Hrišćanski tumačitelji obično čitaju knjigu Danila zajedno uz knjigu Otkrivenja iz Novog zaveta. Crkveni oci tumače zver iz trinaestog poglavlja Otkrivenja kao Rimsko carstvo.[9] Većina modernih učenih tumačitelja shvataju "grad na sedam brda" u Otkrivenju kao predstavljanje Rima.[10]

Teorija drugog hrama[uredi | uredi izvor]

Potpuni preteristi, idealisti, određeni rekonsturkcionisti i drugi ne-futuristi takođe veruju u isti opšti sled, ali njihova učenja tvrde da su se Danilova proročanstva zavrišila sa uništenjem Drugog hrama Jerusalima, i da nemaju skoro ikakve nagoveštaje nakon toga. Jevrejski i hrišćanski futuristi, dispenzionalisti, i donekle parcijalni preteristi veruju da su se Danilova proročanstva završila sa uništenjem Drugog hrama Jerusalima, ali da će se nastaviti u budućnosti nakon razmaka u proročanstvima.

Tradicionalna tumačenja[uredi | uredi izvor]

Eshatološke teme[uredi | uredi izvor]

Preko skoro dve hiljade godina čitaoci su razmišljali o značaju tema koje se pojavljuju kroz celu knjigu Danila:[11]

  • Četiri carstva: U drugom poglavlju, Nabukodonosor sanja ogroman kip sačinjen od četiri različitih metala koja predstavljaju carstva, a u sedmom poglavlju su carstva i vladari predstavljani "rogovima". U osmom poglavlju, Danilo viđa jarca sa jednim rogom koji je posle zamenjen sa četiri rogova. Dodatni simboli se pojavljuju u oba poglavlja: kip je uništen od strane kamena koji izraste u planinu, dok četvrta zver ima deset rogova i još jedan čovekoliki rog, identifikovan kao car.[12]
  • Hronološka predviđanja: Danilo nekoliko puta predvidi koliko vremena će proći do sledećeg dolaska Carstva nebeskog. Jedno proročanstvo Jeremija se tumači tako da "70 godina" predstavlja "70 nedelja godina", i da se poslednja polovina poslednje "nedelje" definiše kao "vreme, vremena, i pola vremena", onda kao 2,300 "večeri i jutra", sa daljim brojevima dana na samom kraju knjige.[13]
  • Pogubljeni Pomazanik: deveto poglavlje knjige dva puta spominje "Pomazanika", što ima velike posledice za hrišćansku eshatologiju. Danilo (9, 25): „do Pomazanika Vladara, je sedam sedmica i još šezdeset dve sedmice.”; sledeći stih (9, 26): „A posle šezdeset dve sedmice Pomazanik će biti pogubljen i ostaće bez ičega.” Naučnici tumače ova dva stiha kao aluzije na prvosveštenika Jošuu iz ranog Persijskog doba i na prvosveštenika Onijasa III ubijenog u 2. veku, ali hrišćani tumače da oba stiha aludiraju na smrt Isusa, koja onda pruža tačnu vremensku tačku za izračunavanje vremena koje je preostalo do smaka sveta.[14]
  • Pobuna koja pustoši: Spomenuta u Danilu (8, 9, 11), po Novom zavetu se tumači kao eshatologška budućnost i uništenje Jerusalima (Jevanđelje po Mateju 24:15, Jevanđelje po Marku 13:14), a kasnije kao prikaz antihrista.[15]
  • Mučeništvo i vaskrsenje: u jedanaestom poglavlju, Danilo govori kako "mudri" žrtvuju svoje živote kao mučenici pred konačnim sudom za vaskrsenje u konačno carstvo. Treće i šesto poglavlje se tumače na ovaj način, čineći osnovu za hrišćanski koncept mučeništva i spasenja kroz vekove.[15]

Hrišćanska adventistička crkva[uredi | uredi izvor]

Proročanstvo o 2,300 dana u Danilu 8:14 ima veliku ulogu u eshatologiji Hrišćanske adventističke crkve. Tih 2,300 dana se tumače kao 2,300 godina koristeći princip dan-godina.[16] Prema adventističkim učenjima, ovaj period počinje istovremeno kao i proročanstvo o 70 nedelja - 457 godine p.n.e. i završava se 1844 godine.[17] Smatralo se da će krajem ovog perioda započeti smak sveta, što su i mileristi propovedali početkom 19. veka.

Poglavlje Paralelni redosled pojave elemenata proročanstva prema historicistima[18][19]
Prošlost Sadašnjost Budućnost
Danilo 2 Glava

Zlato

(Vavilon)

Prsa i

dve ruke

Srebro

Trbuh

i bedra

Bronza

Dve noge

Gvožđe

Dve noge

sa stopalima

Glina i gvožđe

Kamen

Carstvo nebesko prepušteno nijednom drugom narodu

Danilo 7 Krilati lav Uspravljeni medved Leopard sa četiri krila i četiri glave Zver sa zubima od gvožđa i deset rogova Scena presude

Zver poražena

Sin čovečji dolazi u oblacima.

Preuzima večnu vlast i daje je svecima.

Danilo 8 Ovan sa dva roga

(Medija-Persija)

Jednorog / Koza sa četiri roga / Četiri vetra (Grčka) Mali rog

Gospodar spletki

Čišćenje svetilišta

Dovodi do -->

(Carstvo nebesko)
Danilo 11-12 Kraljevi (Persija) Severni i južni kraljevi

Četiri vetra (Grčka)

Severni i južni kraljevi

Prezirni spletkaš

(Paganski i papski Rim)

Severni i južni kraljevi

Sudnji dani

(Globalna religiozno-politička država)

U to vreme će se pojaviti Mihailo

Probudiće se mnogi koji počivaju u prahu

Jedni za večni život

(Nacije u zagradi predstavljaju tumačenje simbola kako je dato u tekstu. Nacije u kurzivu predstavljaju historicističku interpretaciju.„Sin čovečji“ i „Mihailo“ se smatraju istim bićem.)

Većina adventističkih grupa pod milerističkom tradicijom ima slična verovanja o Velikoj apostasiji kao i drugi restioracionisti hrišćanske vere. Neki od njih, kao adventistička crkva, imaju tradicionalna verovanja da apostijska crkva koja je osnovana kada je biskup Rima preovladavao verom i uveo pagansku korupciju - dozvoljavajući obožavanje idola i ostalih paganskih verovanja, i osnovao rimokatoličku crkvu. Rimokatolička crkva je održavala druge tradicije umesto svetog pisma, i dozvoljavala odmor od rada nedeljom, umesto subotom.

Adventisti propovedaju da moć koju predstavlja mali rog, koja se po proročanstvu uspostavila nakon raspada Rimskog carstva je u stvari papstvo. 533 godine Justinijan, car Istočnog rimskog carstva, je uspostavio legitimitet biskupa (pape) Rima kao episkopa i vrhovnog poglavara svih hrišćanskih crkva. Zbog preovladavanja Arijanstva u delovima Rimskog carstva od strane varvarskih plemena, legitmitet nije mogao da uspostavi sam biskup Rima. 538 godine Belisarijus, jedan od Justinijanovih vojskovođa je proterao Ostrogote, poslednje među varvarskih kraljevstva, iz Rima i biskup je započeo uspostavljanje svog univerzalnog autoriteta. Tako je, zahvaljujući vojnoj intervenciji Istočnog rimskog carstva, biskup Rima postao svemoćan kroz staro Rimskog carstvo.

Kao i mnoge protestanske vođe iz doba reformacije, spise adventističkog pionira Elen Vajt su usmerene protiv katoličke crkve. Katolička crkva je predstavljena kao propala crkva, u pripremi za podlu eshatološku ulogu kao suparnik božijoj crkvi, i da je papa antihrist. Mnogi protestanski reformatori kao što su Martin Luter, Džon Noks, Vilijam Tindejl, i drugi među njima su imali slično mišljenje o katoličkoj crkvi i papstvu kada su je napustili za vreme reformacije.[20]

Elen Vajt je napisala,

Njegova reč upozorava na predstojeću opasnost; ako prođe bez obzira, ceo protestantski svet će saznati šta je cilj Rima, tek kada je prekasno izbeći zamku. Ona tiho gaji svoju vlast. Njene doktrine ispoljavaju svoj uticaj u zakonodavnim salama, u crkvama, i u srcima ljudi. Ona gomila svoje uzvišene i masivne strukture u tajnim udubljenjima u kojima će se ponoviti njeni nekadašnji progoni. Kradom i neslućeno jača svoje snage kako bi ispunila svoje ciljeve kada bude došlo vreme za njen napad. Sve što ona želi je povoljan položaj, koji joj se već i pruža. Uskoro ćemo videti i osetiti šta je svrha rimskog elementa. Ko god veruje i pokorava se reči Božjoj, time podleže prekoru i progonu.[21]

Bahai vera[uredi | uredi izvor]

Bahai vera tumači proročanstvo o 2,300 dana i 70 nedelja na isti način kao adventisti, sa krajnjim periodom 1844. godine.[22] Po Bahai verovanjima, 1844. godina označava kraj starog sveta i početak milenijalnog perioda.[23] To predstavlja kraj doba Islama, kraj ciklusa proročanstava svih vera, i početak zajedničkog doba tokom kog će se ostvariti sva proročanstva svih religija. Za vernike Bahai vere, obećani povratak božijeg glasnika je ostvaren te 1844. godine pojavom Baba, praćen 19 godina kasnije pojavom Bahaule.[24]

Metodisti[uredi | uredi izvor]

Metodistički teolog i historicista Adam Klark je predložio alternativu tom krajnjem periodu 1844. godine. Klark je tumačio osmo poglavlje kao drugo proročanstvo od sedmog poglavlja. U svom tumačenju iz 1831. godine, Klark tvrdi da period od 2,300 godina počinje od 334. godine p.n.e. - godine kada je Aleksandar Makedonski započeo svoj pohod na Persijsko carstvo. Njegov proračun daje krajnji period 1966. godine, koji povezuje sa Danilom (7, 25).[25]

Tradicionalno tumačenje četiri carstva, zajedničko među jevrejskim i hrišćanskim tumačiteljima duže od dva milenijuma, poistovećuje carstva sa Vavilonom, Medi-Persijom, Grčkom i Rimom. Ovo tumačnje se poklapa sa Danilovim spisama, koje smatraju da su Medi-Persijska carstva spojena, pod "zakonom Medijanaca i Persijanaca". Ova tumačenja imaju podršuku jevrjeskog Talmuda, srednjovekovnih jevrejskih teologa, hrišćanskih crkvenih oca, Jeronima, i Žana Kalvina.[26]

Jeronim specifično poistovećuje četiri carstva spomenuta u drugom poglavlju knjige proroka Danila na ovaj način.[27] Teorija četiri carstva je postojala uz teorije šest razdoblja i tri ere, kao opšte istorijske strukture, u delu Avgustina Hiponskog, Jevronimovog savremenika.[28]

Jedno drugo tumačenje koje tvrdi da se redosled carstava završava sa Grčkom i Dijadosima, time isključujući Rim, nije bez istorijskog precedenta. Paganski kritičar hrišćanstva, Porfirije Tirski, je predložio drugačije tumačenje tokom 3. veka nove ere. Tokom vekova koji su sledeli, nekoliko istočnih hrišćana se zalagalo za njegovo tumačenje, među njima Jefrem Sirin, Polihronije, i Kozma Indikoplevst.[29]

Tokom srednjovekovnog doba pravoslavno hrišćansko tumaćenje je nasledilo tumačenje Jeronima.[30] Povezalo je četvrto carstvo i njen pad sa padom Rimskog carstva, koje se smatralo i dalje čitavim (Istočno rimsko carstvo je istrajalo do 1453. godine). Ovo je slučaj za primer piscu 10. veka Adsou, čije je delo Libellus de Antichristo ("Mali antihrist") pripojilo karakteristike srednjovekovnog mita poslednjeg rimskog cara.[31][32] Oton Frajzinški je iskoristio princip translatio imperii ("prenos vlasti") i uspostavio Sveto rimsko carstvo kao nastavak Rimskog carstva (i kao četvrto carstvo proročanstva).

Protestantska reformacija[uredi | uredi izvor]

Četiri monarhije je naslov duge poeme En Bredstrit iz 1650 godine.[33] Naslovna strana izdanja iz 1678. godine.

Brojni protestantski teolozi, kao što su Đirolamo Zanči (1516–1590), Džozef Mid (1586 - 1639), i Džon Lajtfut (1602 - 1675), su isticali eshatološku teoriju četiri carstva.[34] Mid i drugi pisci (kao Vilijam Gild (1586 - 1657), Edvard Hoton, Natanijel Stivens (1606 - 1678)) su isčekivali kraj četvrtog carstva, i početak novog doba.[35] Rana moderna teorija četiri carstva u univerzalnoj istoriji se često naknadno pripisuje hronologu i astrologu Johanu Kerijonu, zasnovano na njegovom delu Chronika (1532). Razvijanje njegove protestatnske svetske hronologije je podržavao u svom uticajnom predgovoru Filip Melanhton (izdato 1557. godine)

Teorija je bila aktuelna tokom 1550-ih. Johan Slejdanus je u delu De quatuor imperiis summis ("Od četiri države") (1556) sažimao status teorije četiri carstva kao istorijsku teoriju; na to je već ukazivao u svojim prethodnim delima. Slejdanusov uticajni pogled na teoriju je bio teološki, sa protestantskom perspektivom apokaliptičnog pada tokom vremena, i obraćanje nemačkom nacionalističkom stanju prema principu translatio imperii.[36][37][38] Delo Speculum coniugiorum ("Stakleni brak") (1556) od pravnika Alonza de la Vera Kruza, u Novoj Španiji, posredno analizira tu teoriju. Baca sumnju na cara Svetog rimskog carstva i njegovu tvrdnju univerzanlog imperijuma ukazujući na to da istorijske "monarhije" u pitanju nisu imale izvršiteljski uticaj.[39] Kerijon / Melanhton tumačenje je da se Egipatsko kraljevstvo mora smatrati inferiornim u poređenju sa Vavilonskim carstvom: kao što je Francuska bila inferiorna u poređenju sa Svetim rimskim carstvom.[40]

Katolik Žan Boden je bio posvećen raspravi protiv teorije četiri carstva kao istorijskom paradigmom. Posvetio je poglavlje opovrgnjavanju teorije, uz klasičnu šemu zlatnog doba, u svojem delu iz 1566. godine Methodus ad facilem historiarum cognitionem (Metoda za olakšavanje poznavanja istorije).[41]

1617. godine, skulpture koje predstavljaju četiri carstva Danila su postavljene iznad vrata Nirnbernške gradske skuštine:[42]

  • Lav predstavlja vladara Vavilona, Nabukodonosora. Medved predstavlja vladara Persije, Kira Velikog.
    Lav predstavlja vladara Vavilona, Nabukodonosora. Medved predstavlja vladara Persije, Kira Velikog.
  • Leopard predstavlja vladara Grčkog carstva, Aleksandra. Četvrta zver predstavlja Rimsko carstvo, i Gaja Julija Cezara.
    Leopard predstavlja vladara Grčkog carstva, Aleksandra. Četvrta zver predstavlja Rimsko carstvo, i Gaja Julija Cezara.

Petomonarhisti[uredi | uredi izvor]

Pod uslovima koji su doveli do Engleskog građanskog rata od 1642 do 1660 godine i neredima koji su sledili, mnogi Englezi su se bavili milenarističnim idejama, verovajući da žive u periodu smaka sveta.[43][potrebna strana] Petomonarhisti su činili značajan deo[traži se izvor] parlamentarnog grupisanja i u januaru 1661. godine, nakon što je Čarls II preuzeo vlast u jeku Engleske restoracije 1660. godine, 50 militantnih petomonarhista pod vođstvom Tomasa Venera su pokušali da preuzmu London da bi započeli "petu monarhiju kralja Isusa". Nakon neuspešne pobune, petomonarhisti su postali neaktivan i delatan deo religijskih drugomišljenika.[44]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Collins 1984, str. 29,34-35.
  2. ^ Niskanen 2004, str. 27,31.
  3. ^ Collins 1984, str. 80.
  4. ^ Matthews & Moyer 2012, str. 260,269.
  5. ^ Chabad Tanakh: Rashi's Commentary on Daniel 2
  6. ^ John J. Collins, The Apocalyptic Imagination: An Introduction to Jewish Apocalyptic Literature (1998), p. 93.
  7. ^ John J. Collins, A Short Introduction to the Hebrew Bible (2007), p. 282
  8. ^ „St. Jerome, Commentary on Daniel (1958). pp. 15-157”. 
  9. ^ "The four beasts of Daniel, however, reappear in the monster of Chapter 13 of the Book of Revelation, with ten horns, seven heads, bear's feet and a lion's mouth, which the Fathers of the Church took to be the Roman Empire.", Gelston, et al., "New heaven and new earth prophecy and the millennium: essays in honour of Anthony Gelston", p. 297 (1999).
  10. ^ Wall, R. W. (1991). New International biblical commentary: Revelation (207). Peabody, MA: Hendrickson Publishers.
  11. ^ Collins 2013, str. 82.
  12. ^ Collins 2013, str. 83-85.
  13. ^ Collins 2013, str. 85-86.
  14. ^ Collins 2013, str. 86-87.
  15. ^ a b Collins 2013, str. 87.
  16. ^ White, Ellen. „The Great Controversy 1888 Edition”. Ellen G White Estate. Pristupljeno 21. 2. 2014. 
  17. ^ White, Ellen. „The Great Controversy 1888 Edition”. Ellen G White Estate. 
  18. ^ Smith, Uriah (1944). Daniel and Revelation. Southern Publishing Association, Nashville, TN. 
  19. ^ Anderson, Roy Allan (1975). Unfolding Daniel's Prophecies. Mountain View, CA: Pacific Press Pub. Assoc. 
  20. ^ The Antichrist and the Protestant Reformation
  21. ^ White, Ellen G. (1999) [1888]. „Enmity Between Man and Satan”. The Great Controversy: Between Christ and Satan. The Ellen G. White Estate. str. 581. ISBN 0-8163-1923-5. Arhivirano iz originala 2007-05-31. g. Pristupljeno 2006-06-06. 
  22. ^ Some Answered Questions by 'Abdu'l-Baha (Chapter 10)
  23. ^ Gleanings from the Writings of Baha'u'llah, CLXVI
  24. ^ Gleanings from the Writings of Baha'u'llah, XXV
  25. ^ Earle, abridged by Ralph (1831). Adam Clarke's commentary on the Bible (Reprint 1967 izd.). Grand Rapids, Mich.: World Pub. ISBN 9780529106346. Arhivirano iz originala 2012-12-05. g. Pristupljeno 2012-08-07. 
  26. ^ McDowell, Sean (2009). Apologetics study Bible for students: hard questions, straight answers. Nashville, Tenn: Holman Bible Publishers. str. 899. ISBN 978-1-58640-493-2. 
  27. ^ "Jerome identified the four kingdoms analogously with the interpretation of the prophecy of Daniel 2, in a diachronic system. In the first kingdom, symbolized by the lion, he saw the Neo-Babylonian empire. He identified the bear with the Persian kingdom, the leopard with the Macedonian rule, and the fourth beast with the Roman empire." Fröhlich, "Time and times and half a time: Historical Consciousness in the Jewish Literature of the Persian and Hellenistic Eras', JSP Supplements, pp. 71-72 (1996).
  28. ^ Isabel Rivers, Classical and Christian Ideas in English Renaissance Poetry: A Student's Guide (1994), p. 56.
  29. ^ Beatrice, Pier Franco (1991). „Pagans and Christians on the Book of Daniel”. Studia Patristica. XXV: 27. ISBN 9789068315196. 
  30. ^ Chris Given-Wilson, Chronicles: The Writing of History in Medieval England (2004), p. 115.
  31. ^ C. A. Patrides, Joseph Anthony Wittreich, The Apocalypse in English Renaissance Thought and Literature: patterns, antecedents, and repercussions (1984), p. 45.
  32. ^ „Apocalypse”. Apocalyptic Ideas in Old English Literature. 
  33. ^ „PAL:Anne Bradstreet(1612?-1672)”. 
  34. ^ „Bishop John Lightfoot's Works (1684)”. 
  35. ^ Bryan W. Ball, A Great Expectation: eschatological thought in English Protestantism to 1660 (1975), p. 140.
  36. ^ Herbert Butterfield, Man on His Past (1955), pp. 45–56.
  37. ^ Alexandra Kess, Johann Sleidan and the Protestant vision of history (2008), pp. 83–85.
  38. ^ Anthony Grafton, What was History?: The Art of History in Early Modern Europe (2007), p. 171.
  39. ^ David Andrew Lupher, Romans in a New World: Classical Models in Sixteenth-Century Spanish America (2006), p. 163.
  40. ^ Paula Findlen, Athanasius Kircher: the last man who knew everything (2004), p. 177.
  41. ^ „Jean Bodin”. Stanford Encyclopedia of Philosophy. 
  42. ^ Thompson, Ronald Charles (1996). Champions of Christianity in Search of Truth. Teach Services. str. 29. 
  43. ^ Capp, Bernard (1972). The Fifth Monarchy Men: A Study in Seventeenth-Century English Millenarianism (reprint izd.). Faber & Faber (objavljeno 2012). str. 1487. ISBN 9780571286867. Pristupljeno 10. 2. 2019. „[...] a number of new books [...] share a common theme in stressing the normalcy and the wide extent of millenarianism in England in the seventeenth century [...].” 
  44. ^ Compare: Capp, Bernard (1972). The Fifth Monarchy Men: A Study in Seventeenth-Century English Millenarianism (reprint izd.). Faber & Faber (objavljeno 2012). str. 1665. ISBN 9780571286867. Pristupljeno 10. 2. 2019. „The history of the Fifth Monarchists in the 1670s shows a continuing polarization of the movement, with the majority moving towards quietism and being accepted by other contemporary sectarians, whilst the minority became more deeply involved in violence and plots.” 

Dodatna literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnji linkovi[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Корисник:NRT4019/песак&oldid=23797904”