Портал:Niš/Izabrana biografija
Izabrani članci slike [uredi izvor]
Januar[uredi izvor]
Lidija Mihajlović (Niš, 23. septembar 1968.) je srpska sportistkinja i reprezentativka Srbije u streljaštvu.
Streljaštvom je počela da se bavi u Streljačkom klubu Niš 1881, pod rukovodstvom trenera Zorana Stojiljkovića. Discipline u kojima se takmiči su: malokalibarska puška trostav na 50 metara, malokalibarska puška 60 metaka ležeći stav i vazdušna puška na 10 metara.
Učesnik je Letnjih olimpijskih igara 1992. u Barseloni. Zbog sankcija SR Jugoslaviji biolo je zabranjeno učešće njenih spotista pod jugoslovenskom zastavom, pa je Mihajlovićeva nastupila kao nezavisni učesnik sa olimpijskom zastavom. Učestvovala je u dve discipline, ali bez zapaženijeg rezultata.
Posle 16 godina ponovo je ispunila olimpijsku normu na Svetskom prvenstvu 2006. u Zagrebu, zauzevši četvrto mesto. Predstavljala je Srbiju na Letnjim olimpijskim igrama 2008. u Pekingu. Učestvovala je u disciplini MK puška trostav 50 metara i osvojila sedmo mesto sa zaostatkom od 1,3 kruga iza trećeplasirane. Pored ove učestvovala je u discilini Vazdušna puška 10 m zauzevši 20 mesto.
Februar[uredi izvor]
Konrad Žilnik Slobodan (1919—1944), član Okružnog komiteta KPJ za Niš, jedan od organizatora Narodnooslobodilačke borbe u južnoj Srbiji i narodni heroj Jugoslavije.
Rođen je 16. februara 1919. godine u Kapljoj Vasi, u Sloveniji. Njegov otac Viktor je bio stolar, ali bez stalnog zaposlenja. U potrazi za poslom, porodica Žilnik se 1936. godine preselila u Niš, gde su se njegovi roditelji zaposlili u vojnoj krojačnici. Posle završetka osnovne škole, izučio je krojački zanat i sa 17 godine se zaposlio u niškoj fabrici kože.
Sa radničkim pokretom Slobodan se upoznao još u ranoj mladosti, jer su mu roditelji, kao radnici, bili članovi radničkog pokreta. Učestvovao je u štrajkovima radnika kožarske i tekstilne industrije u Nišu, a 1937. godine primljen je u članstvo Komunističke partije Jugoslavije.
Početak Aprilskog rata, 1941. godine, ga je zatekao na odsluženju vojnog roka. Pošto je izbegao zarobljavanje vratio se kući u Niš, gde je aktivno učestvovao u organizovanju ustanka. Pošto je izbegao masovno hapšenje komunista, 22. juna 1941. godine, postao je član Okružnog komiteta KPJ za Niš, u kojem je bio zadužen za vojna pitanja. Učestvovao je u formiranju Ozrenskog i Topličkog partizanskog odreda na Jastrepcu. Kao borac Topličkog odreda učestvovao je u raznim akcijama, kao i poznatoj diverziji na hotel „Park“ u Nišu, 2. avgusta 1941. godine. A u borbama kod Žitorađe je ranjen, dok je spasavao renjene borce.
Mart[uredi izvor]
Dragan Stojković Piksi (Pasi Poljana kod Niša, 3. mart 1965.) je nekadašnji srpski fudbaler i državni reprezentativac, a trenutno trener Nagoje Grampus.
Karijeru je započeo u Radničkom iz Niša. Godine 1986. je prešao u FK Crvena zvezda. Ubrzo je postao kapiten tima i jedan od najboljih fdbalera u Jugoslaviji. Trećeg maja 1989. promovisan je u petu Zvezdinu zvezdu. Godine 1990. prešao je u francuski Olimpik iz Marseja sa kojim je već u prvoj sezoni došao do finala Kupa evropskih šampiona u kojem se njegov klub sastao upravo sa Crvenom zvezdom, a Stojković je odigrao svega nekoliko minuta. Iz Olimpika je prešao u Veronu gde je proveo jednu sezonu. Igračku karijeru je završio u Nagoji (Japan). U Japanu je tri puta izabran za najboljeg igrača lige: 1995, 1996. i 1999.
April[uredi izvor]
Šaban Bajramović (16. april 1936.—8. jun 2008. u Nišu) je bio pevač romske i srpske muzike. Bio je poznat kao „Kralj romske muzike“.
Šaban Bajramović je po narodnosti bio Rom, a poreklom iz Niša. Iako naziv Ciganin ponekad nosi pežorativan spisao, Bajramović je o sebi rado govorio kao o Ciganinu. Jednom prilikom, posle svog slavnog, prvog koncerta u beogradskom Domu sindikata, krajem sedamdesetih, rekao je izvesnom novinaru: „Četrdeset i kusur godina sam Ciganin, a tek dve-tri Rom, pa piši - Ciganin.“
U devetnaestoj je, zbog ljubavi, pobegao iz vojske, pa je kao dezerter, osuđen na tri godine zatvora na Golom otoku.
U javnosti je prihvaćen kao dobar čovek, mada neki ocenjuju da je bio bolji drug, nego suprug i otac. Bio je oženjen Milicom, sa kojom je živeo u Nišu i imao četiri ćerke.
Nedelju dana pred smrt, Bajramović se požalio na slabo zdravlje i težak život, i tom prilikom mu je Rasim Ljajić, srpski ministar rada i socijalne politike uručio jednokratnu novčanu pomoć i obećao potrebno lečenje.
Maj[uredi izvor]
Patrijarh srpski Irinej (Vidova kod Čačka, 28. avgust 1930) je 45. vrhovni poglavar Srpske pravoslavne crkve. Titula patrijarha glasi: Arhiepiskop pećki, mitropolit beogradsko-karlovački i patrijarh srpski Irinej.
Rođen je 1930. godine u selu Vidova kod Čačka kao Miroslav Gavrilović. Završio je osnovnu školu u rodnom selu, gimnaziju u Čačku, bogosloviju u Prizrenu 1951. godine, a zatim Bogoslovski fakultet u Beogradu. Zamonašen je u manastiru Rakovici 1959. godine. Za episkopa niškog izabran je na zasedanju Svetog arhijerejskog sabora 21—28 maja 1975. godine. Na tron episkopa niške eparhije ustoličen je u Sabornoj crkvi u Nišu 15. juna 1975. godine.
Na tron episkopa niške eparhije ustoličen je u Sabornoj crkvi u Nišu 15. juna 1975. i u Nišu je živeo i radio 35 godina, sve do izbora za Patrijarha 2010.
Juni[uredi izvor]
Branko Miljković (Niš, 29. januar 1934 — Zagreb, 12. februar 1961) je bio jedan od najpoznatijih srpskih i jugoslovenskih pesnika druge polovine dvadesetog veka, esejista i prevodilac.
Miljkovićeva porodica vodi poreklo iz Zaplanja, odakle su se njegovi roditelji doselili u Niš. Završio je Gimnaziju „Stevan Sremac“ u Nišu, gde je njegov pesnički dar otkriven u školskom književnom društvu „Njegoš“, u kome je, pored ostalih, bila i pesnikinja Gordana Todorović. U Nišu objavljuje svoje prve pesme. Godine 1953. odlazi u Beograd na studije. Diplomirao je filozofiju na Filozofskom fakultetu u Beogradu 1957. godine. Još kao student sa Draganom M. Jeremićem i grupom pesnika osniva grupu neosimbolista (1956), u nastojanju da u poeziji sintetizuju pesničko iskustvo simbolista i nadrealista. Prve pesme u Beogradu mu objavljuje Oskar Davičo u časopisu „Delo“, i time mu otvara vrata ostalih časopisa i izdavača. Ubrzo potom sledi njegova prva zbirka pesama "Uzalud je budim" 1956, kojom postiže uspeh kod publike i kritičara.
Juli[uredi izvor]
Aleksandar Blatnik, rođen (1. oktobar 1944.) u Zaječaru , arhitekta, karikaturista, slikar grafičar, dizajner i pisac koji živi i radi u Nišu u Zavodu za zaštitu spomenika kulture. Član je slikarsko grafičke sekcije ULUPUDS, sa zvanjem "istaknuti umetnik".
Blatnik je jedan od najvećih živih karikaturista Srbije, koji je kao karikaturista, slikar i dizajner imao preko 400 grupnih izložbi u zemlji i inostranstvu i preko 30 samostalnih izložbi u prestižnim galarijama u Srbiji i svetu. Crtao je karikature za sve listove u zemlji i nekoliko televizijskih kuća. Nosilac je preko 80 prestižnih domaćih i svetskih nagrada za karikaturu i slikarstvo.
Zahvaljujući izuzetno bogatom opusu, a naročito delima sa temama iz svakodnevnog života, ali i onim sa dnevnopolitičkom tematikom, snažno je i široko uticao na likovno stvaralaštvo i obrazovanje, mnogih karikaturista u Srbiji.
Avgust[uredi izvor]
Nikola Uzunović (3. maj 1873. Niš — 19. jul 1954. Beograd) je bio srpski političar. U dva navrata bio je predsednik Vlade Kraljevine Jugoslavije. Od 8. aprila 1926. do 17. aprila 1927. i od 27. januara 1934. do 22. decembra 1934. godine.
Bio je predsednik opštine Niš, sudija, predsednik prvostepenog suda i načelnik okruga. Godine 1904. je izabran za odbornika Niške opštine, a posle osam meseci, po prvi put je izabran za narodnog poslanika kao kandidat Radikalne stranke.
Nikola Uzunović je bio i sekretar Kasacionog suda u Beogradu.
Posle Prvog svetskog rata ponovo je izabran za narodnog poslanika. Između 1924. i 1936. godine njemu je sedam puta poveravan mandat za sastav vlade Jugoslavije.
Za vreme šestojanuarske diktature bio je jedan od osnivača i prvi šef Jugoslovenske radikalne seljačke demokratije.
Jedini muški naslednik nekada bogate porodice Uzunović je glumac Tanasije Uzunović, unuk Nikolinog brata.
Septembar[uredi izvor]
Stevan Sinđelić (1770 — 19. maj(j.k.)//31. maj 1809) bio je srpski vojskovođa u Prvom srpskom ustanku. Stevan Sinđelić je rođen 1770. godine u selu Vojsci, u Okrugu moravskom (po nekim izvorima, rođen je u selu Grabovac Njegov otac, ugledni zanatlija Radovan Rakić je umro vrlo mlad, pa se Stevanova majka, Sinđelija, preudala. Zato su ga ljudi po majci Sinđeliji prozvali Sinđelić.
Kod Kamenice, sela nadomak Niša,u boju na Čegru Stevan Sinđelić je poginuo , pucajući u skladište sa barutom tom prilikom digao je u vazduh šanac pun Turaka.
Oktobar[uredi izvor]
Rimski car Flavije Valerije Konstantin (лат: Flavius Valerius Constantinus), poznatiji kao Konstantin I Veliki (306-337), spada u najuži krug vladara, državnika i verskih vođa koji su odredili sudbinu Evrope. Kao reformator sproveo je čitav niz važnih reformi na polju administracije i vojske koje su osnažile Rimsko carstvo, uzdrmano velikom krizom 3. veka. Kao prvi rimski vladar koji je prigrlio hrišćanstvo, dotad veru progonjene manjine, Konstantin je pokrenuo hristijanizaciju Carstva i uzrastanje hrišćanstva u dominatnu veru tadašnjeg civilizovanog sveta. Otpočinjanjem hristijanizacije Carstva, kao i osnivanjem Carigrada, Konstantin je udario temelje budućem Vizantijskom carstvu. Kao prvi hrišćanski car, veliki dobrotvor i ktitor hrišćanske crkve, Konstantin je nakon smrti kanonizovan, a u pravoslavnim crkvama, uključujući i Srpsku pravoslavnu crkvu, poštuje se kao svetac i „ravnoapostolni car“.
Novembar[uredi izvor]
Nikola Kole Rašić je niški četnički vojvoda i jedan od rukovodioca organizacije Niškog komiteta (odbora) iz perioda srpsko-turskog rata 1876-1878, a kasnije i srpski političar nakon tih oslobodilačkih ratova.
Bio je vođa i jedan od organizatora zavere 1874. godine zajedno sa Todorom Stankovićem, Taskom i Đorđem Uzunovićem, Mihajlom Božidarcem, Petrom Ikonomovićem i drugima. Oni su kupili zastavu pod kojom je 24. februara 1874. godine niški paroh Petar Ikonomović izvršio zakletvu zaverenika u kući Mihajla Božidarca sa verom na skoro oslobađanje, kako bi se pobedonosna zasatva razvila na Niškoj tvrđavi.
Kao niški trgovac, imao je dobre trgovačke veze u Srbiji i Niškom ejaletu, što mu je pomoglo u delovanju na prostorima pod Turcima kao predstavniku Odbora. Na području Donje Toplice, Dobriča i oko Morave je obilazio sela, uspostavljao kontakte i pripremao seljake na ustanak.
Decembar[uredi izvor]
Milan Petrović (Niš, 15/28. maj 1886 – Zemun, 22. oktobar 1963), poznati nišlija, lekar, potpukovnik u srpskom sanitetu, specijalista pedijatrije, urednik Srpskog arhiva, predsednik suda časti SLD, jedan od osnivača Pedijatrijske sekcije SLD, bavio se zubarstvom, obišao svet brodom, a Srbiju sanitetskim vozom (kao komandant voza), učesnik dva rata.